مهم ترین فرصت های که در سازمان شانگهای می توان پیگیری کرد

جمهوری اسلامی ایران  در ۱۷ دسامبر ۲۰۲۱ و در پایان اجلاس بیست‌ویکم که در دوشنبه، پایتخت تاجیکستان برگزار شد پس از حدود ۱۵ سال با رأی تمام اعضا رسماً به عضویت دائمی این سازمان درآمد.
این سازمان در سال ۲۰۰۱ میلادی توسط رهبران 5 کشور چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان با هدف «تقویت اعتماد متقابل و خلع سلاح در مرزهای طولانی خود» و «تقویت و گسترش تعاملات و همکاری‌های دیپلماتیک و منطقه‌ای» تشکیل شد. این سازمان پس از عضویت ازبکستان تغییر نام داد و به سازمان همکاری شانگهای مشهور شد. زبان های رسمی سازمان، چینی و روسی است.
در سال های اخیر، افزون بر ایران، با پیوستن هند، پاکستان، ازبکستان، افغانستان، بلاروس، مغولستان،  آذربایجان، ارمنستان، کامبوج، نپال، ترکیه و سریلانکا، در جایگاه ها و سمت های گوناگون، گستره ی اعضا و فعالان این سازمان افزایش یافت. ضمن این که نمایندگان آ.سه.آن، اتحادیه کشورهای جنوب‌شرق آسیا و CIS  (کشورهای مستقل مشترک‌المنافع)، نیز به عنوان مهمان در اجلاس های این سازمان حضور می یابند. عضویت در سازمان به 4 نوع کلی (عضویت دایم، عضویت ناظر، عضویت میهمان و عضو گروه تماس – یا گفتگو- تقسیم می‌شود.
از مهمترین خصوصیات  این سازمان و گستره فعالیت های آن می توان به این نکات اشاره داشت: حوزه فعالیت کشورهای عضو شانگهای مساحتی حدود 37 میلیون کیلومتر مربع از کره زمین و‌ حدود یک‌سوم خشکی‌های روی سطح زمین را شامل می شود و در این پهنه نزدیک به ۴۲ درصد جمعیت دنیا ساکنند.
کشورهای عضو این پیمان حدود ۲۵ درصد تولید ناخالص ملی دنیا و مجموع ارزش صادرات درون گروهی سالانه بیش ۴۰۰ میلیارد دلار معادل  18 درصد از کل صادرات جهانی را به خود اختصاص داده اند و در مقابل مجموع واردات کشورهای عضو این سازمان از جهان، سالانه بیش از 16 درصد از کل وارادات جهان است.
عضویت چند قدرت اقتصادی بزرگ دنیا و عضویت چهار قدرت اتمی دنیا یعنی روسیه، چین، هند و پاکستان و عضویت دو عضو از پنج عضو دایم شورای امنیت (چین و روسیه) معرف جایگاه ارزشمند این سازمان در عرصه های بین المللی است
بر این اساس، شماری از مهم ترین مزایا و فرصت های متنوع اقتصادی، سیاسی، امنیتی، اجتماعی و فرهنگی عضویت ایران در این سازمان را می توان به شرح ذیل تبیین نمود:
• تأثیرات متعدد بر وضعیت بین المللی کشور و نشانه آغاز چندجانبه گرایی جدید در سیاست خارجی نظام
• تقویت، ارتقا و نهادینه شدن روابط کشور با قدرت های آسیایی، چین، روسیه، کشورهای آسیای مرکزی و پاکستان
• اهمیت و ضرورت نقش تعیین کننده سازمان در آینده صلح و ثبات در افغانستان (به واسطه منافع استراتژیک مشترک ایران با هند، تاجیکستان، روسیه و چین در بحران افغانستان)
•  تقویت دیپلماسی اقتصادی در همسایگی و با قدرت های آسیایی
• تقویت و ارتقاء روابط با چین به عنوان اولین شریک اقتصادی و فناوری تهران
• فراهم شدن شرایط و زمینه هایی برای ایفای نقش مهمی توسط ایران در ژئواکسیون اقتصادی جدید اوراسیا . (ایران به عنوان پلی بین شرق و غرب و هم چنین شمال و جنوب اوراسیا به خصوص از رهگذر تحقق کریدور بین المللی ترانزیتی شمال به جنوب INSTC که یک اولویت استراتژیک بنیادین برای کشور است)
• گسترش مرزهای سازمان به خاورمیانه با عضویت ایران؛ و متقابلاً گام مهم ایران به سوی شرق (به منظور دسترسی به بازارهای جهانی و مقابله با تحریم های سخت غرب)
• هموار شدن مسیر و شرایط برای اجرای کریدورهای شمال- جنوب و شرق – غرب (به عنوان یکی از راهروهای طرح کمربند - جاده و نیز کریدور چین- آسیای میانه - غرب آسیا که از ایران می گذرد)
• گسترش همکاری‌ها در بستر متنوّعی از همکاری‌ها نظیر انتقال خطوط مخابراتی، حمل و نقل کالا و ترانزیت انرژی
• ایجاد رویه‌ای به‌منظور مبادله آزاد کالا و دستیابی به توافقاتی در زمینه اعطای امتیازات و معافیت‌های مربوط به تعرفه‌های گمرکی
• بهره‌گیری از توان اقتصادی و ظرفیت‌های چین به‌مثابه پل ارتباط میان شرق و جنوب شرق آسیا
• حفظ و گسترش بازار مصرفی بزرگ و بادوام برای نفت و صادرات غیرنفتی و رفع نیازهای تکنولوژیکی و منابع مالی برای توسعه صنعتی، با توجه به ظرفیّت کشورهای عضو
• تبادل تجربیات و رویکردهای آموزشی در حوزه های نظامی، امنیتی و دفاعی و نیز انعقاد پیمان‌های دفاعی در حوزه هایی چون جلوگیری از اقداماتی مثل دزدان دریایی، قاچاق، نقل‌ و انتقال موادمخدر و دیگر مباحث امنیتی و نظامی
• توسعه گردشگری و بهره گیری از فرصت های متنوع گردشگری در حوزه های فرهنگی و اقتصادی
• تبادل هیات‌های بازرگانی
• موقعیت جغرافیایی ویژه ایران در حوزه «ترانزیت»
 لازم به یادآوری است نخستین کنفرانس و نمایشگاه «اسکوکواکس »ایران با موضوعات ظرفیت های سرمایه گذاری، تبادلات تجاری، صادرات و واردات مواد اولیه در حوزه های نفت و انرژی، پتروشیمی، محصولات دانش بنیان و با حضور تولید کنندگانی از سراسر کشور ۲۷ لغایت ۳۰ مهرماه سال جاری در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران برگزار خواهد شد.