آسمان تهران در هاله ای از دود / پایتخت بر لبه تعطیلی

ایرنا ـ فرزانه پیری: شدت آلاینده ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در بسیاری از ایستگاه های تهران از شاخص ۱۸۸ در آستانه شرایط بنفش و بسیار ناسالم گذشت و زنگ خطر چهارمین روز هوای ناسالم را برای همه گروه های جامعه در سالجاری به صدا درآورد.

فصل زمستان با سرد شدن هوا و بحث وارونگی دما در نیمه دوم سال باعث شدت آلودگی هوای تهران می شود؛ آلودگی که تابع عوامل مختلفی از جمله شرایط جوی، سرعت باد، ارتفاع لایه مرزی، دمای هوا و میزان تولید آلاینده‌های اولیه است.

بر اساس ارزیابی های انجام شده، بیشترین ذرات معلقی که در آلودگی هوای تهران تاثیرگذار می‌گذارد را ازن، دی اکسید نیتروژن و ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون است.

افزایش روزهای آلوده به مسائلی از جمله توسعه روزافزون صنایع، شکل‌گیری واحدهای صنعتی آلاینده، از رده خارج نشدن خودروهای فرسوده را، توجه نکردن به معاینه فنی خودروها و موتورسیکلت های دیزلی، افزایش جمعیتی و ظرفیت زیستی و سوخت های غیراستاندارد برمی گردد.

بر اساس انتشار آخرین سیاهه سال ۹۶ شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، سهم آلایندگی صنایع ۱۷.۸ درصد، پایشگاه ۴.۴ درصد، نیروگاه ۱۲.۱ درصد، پایانه های اتوبوس ۲.۳ درصد، خانگی و تجاری ۲.۳ درصد و راه آهن و فرودگاه ۰.۴ درصد گزارش شده است.

صنایع آلاینده و کارخانه های مختلف بیشتر در غرب استان تهران قرار گرفته است که گاهی وزش باد از سمت غرب به شرق باعث آوردن آلاینده های این مناطق و حتی ذرات معلق از استان های همجوار و حتی بومی به سطح شهر و آلودگی هوای تهران شده است.

شرکت کنترل کیفیت هوای تهران یکی از دستگاه هایی است که شدت آلودگی هوای این شهر را مورد سنجش قرار می دهد و بهدر این باره حسین شهید زاده مدیرعامل این شرکت در دسته‌بندی کلی، متهم اصلی آلودگی هوا را سیستم حمل و نقل عنوان کرده است.

۶۱ درصد ذرات معلق در هوای پایتخت از ناحیه حمل و نقل

به گفته وی، ۶۱ درصد ذرات معلق موجود در هوای پایتخت از ناحیه حمل و نقل تولید می‌شود که در این زمینه «موتورسیکلت‌ها»، «خودروهای دیزلی» و «خودروهای بنزینی فرسوده» سه عامل اصلی تولید آلایندگی تهران هستند.

محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران از دیگر دستگاه های متولی در امر کنترل آلودگی هوای تهران است که شینا انصاری مدیرکل این نهاد علت توسعه حمل و نقل را بارگذاری جمعیت به پایتخت عنوان کرده و معتقد است با وجود تذکرهای سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص ارتقای استاندارد خودروهای نو به یورو پنج،را متأسفانه این موضوع در زمان مقرر اجرایی نشده است.

وی، راهکارهای کاهش آلودگی هوای این شهر را احداث چندین پیاده‌راه، ترویج حمل‌ونقل پاک، توسعه مسیرهای دوچرخه سواری به موازات اقدامات برای بازسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و توسعه خطوط مترو عنوان کرده است.

پیروز حناچی شهردار تهران نیز در نخستین روز دی ماه در حاشیه برگزاری مراسم رویداد ۱۴۰۰ که در برج میلاد تهران برگزار شد به خبرنگاران گفته بود که ترافیک و آلودگی هوا از مشکلاتی است که در تهران مانند بسیاری از کلانشهرها وجود دارد و جهت مقابله با آن برنامه‌های بلندمدت نیاز است که باید با جدیت آن را تعریف کرد.

نقش کانون های آلاینده از صنایع تا سوخت مازوت

کانون های آلاینده باید مورد سنجش و بررسی قرار گیرد تا بر اساس آن راهکارهای کنترل آلودگی هوای تهران ارائه شود.

راسید آرش حسینی میلانی رئیس کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران نیز در اواخر آذرماه در واکنش به کانون های آلاینده در این شهر در دیدار با «سمیه رفیعی» نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی گفته بود که شهر تهران با معضلات و مشکلات محیط زیستی روبه‌رو است که جز با همکاری شورای شهر و مجلس قابل حل شدن نیست.

وی با ابراز نگرانی نسبت به گازوئیل‌سوزی و مازوت‌سوزی صنایع و پایشگاه‌های اطراف تهران گفته است: شورای شهر از سازمان محیط زیست درخواست کرده اطلاعات مربوط به نوع سوخت مصرفی صنایع و پایشگاه‌های مستقر در حریم شهر تهران را منتشر کند اما این کار به موقع انجام نشده است. اکنون با حمایت و همراهی مجلس فرصت خوبی است تا اطلاع‌رسانی مناسب درباره محیط زیست انجام شود.

این مقام مسئول تاکید کرده است که درصدد استفاده از ظرفیت شورا برای شکایت از کانون‌های آلاینده در حریم شهر تهران هستیم.

اما در این بین نقش اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران در نظارت و بازدید از صنایع آلاینده تاثیر گذار است.

در این زمینه افزایش گشت و پایش های صنایع، معادن، واحدهای صنفی و شهرک های صنعتی استان در پی مصوبات اخیر کارگروه شرایط اضطرار آلودگی هوای تهران مطرح شد است که از سوی این نهاد به شدت پیگیری می شود.

براساس گفته سعید محمودی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران، گشت و پایش این نهاد با توجه به افزایش میزان آلاینده ها بر اساس برنامه ریزی جامع و هدفمند بطور روزانه و شبانه انجام می شود و هدف اصلی این پایش ها، بررسی وضعیت زیست محیطی صنایع و معادن استان، برخورد با واحدهای متخلف و شناسایی واحدهای آلاینده جدید و در نهایت کمک به کاهش بار آلودگی است.

در این زمینه قانون هوای پاک با ۳۴ ماده و ۳۹ تبصره نیز در تیر ماه ۹۶ به تصویب مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان رسیده است که این قانون ۱۳ آیین نامه دارد که نهادهای اجرایی و مدیریت شهری و وزارت خانه را موظف به انجام اموری مشخص کرده است.

قانونی که به گفته شینا انصاری مدیرکل محیط ‌زیست و توسعه‌پایدار شهرداری تهران اگر از سوی ١٨دستگاه متولی و دخیل موضوع در زمان مقرر اجرایی می‌شد، تهران و سایر کلانشهرهای کشور روزهای ناسالم کمتری داشتند.

راهکارهایی برای کاهش آلودگی هوا

در شرایطی که وضعیت آلودگی هوای تهران از وضعیت هشدار و قرمز رد شود کارگروه اضطرار آلودگی هوای تهران به ریاست محسنی بندپی استاندار تهران برگزار می شود که در آخرین جلسه آن که ۱۰ دی ماه در استانداری برگزار شده بود بار دیگر وظایف دستگاه ها و نهادها و اقدامات کوتاه مدت از جمله توقف موتور سیکلت های فاقد معاینه فنی، ممنوعیت تردد کامیون ها در شب، توقف فعالیت های ساختمانی و نظارت بر صنایع آلاینده مورد تاکید قرار گرفت.

استاندار تهران نیز از احتمال تعطیلی تهران بر اثر شدت آلودگی هوا خبر داده بود که این امر همچنان در انتظار دستور معاون اول رئیس جمهوری است.

در این بین دستگاه های متولی پیشنهادهایی از جمله مکلف کردن خودروسازها به از رده خارج کردن خودروهای فرسوده و ارائه گارانتی به تجهیزات آلودگی هوا، نظارت جامع بر صنایع و پایشگاه‌های مستقر در حریم شهر تهران، ظرفیت‌سنجی میزان بهره‌برداری و استفاده اتومبیل‌ها و موتورسیکلت‌ها از معابر و خیابان‌های تهران، شناسنامه‌دار کردن مراکز و کارگاه‌های صنعتی فعال در تهران، جلوگیری از سوخت گازوئیلی و مازوت به صنایع و پالایشگاه‌های مستقر در حریم شهر تهران ارائه کرده اند که نیازمند اجرایی شدن است.