پروتز متحرک دندان چیست و در چه مواقعی استفاده می شود؟

از دست دادن دندان به هر دلیلی، چه عفونت، پوسیدگی و یا کشیدن، از جمله چالش های رایجی است که افراد زیادی با آن مواجه می‌شوند. دندان‌ ها نه تنها برای خوردن و آشامیدن ضروری هستند، بلکه نقشی کلیدی در زیبایی دهان و افزایش اعتماد به نفس ایفا می‌کنند. پروتز یک جایگزین مناسب برای دندان های از دست رفته است. در برخی موارد، متخصص دندانپزشکی تشخیص می‌دهد که استفاده از پروتز متحرک دندان مناسب‌تر است. این نوع پروتزها ویژگی‌های منحصر به فردی دارند و در انواع مختلفی ارائه می‌شوند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.

منظور از پروتز متحرک دندان چیست؟

افراد به دلایل مختلفی ممکن است دندان‌های خود را از دست بدهند. در برخی موارد، متخصص پروتز دندان تشخیص می دهد که امکان استفاده از پروتز ثابت وجود ندارد. در این صورت، استفاده از پروتز متحرک دندان گزینه ی مناسب تری برای دندان های از دست رفته (چه به صورت کلی و چه جزئی) است.

همانگونه که مشهود است، پروتز متحرک دندان قابلیت جابجایی دارد و می توان آن را از دهان خارج کرد و مجددا در دهان قرار داد. در واقع عملکرد آنها مشابه دندان های مصنوعی است که افراد مسن مورد استفاده قرار می دهند.

انواع پروتز متحرک دندان

پروتزهای متحرک دندان بر اساس جنس، نوع قالب و تعداد آنها در دسته های مختلفی قرار می گیرند. با این وجود دو دسته بندی کلی برای آنها وجود دارد که عبارتند از 1- پروتز کامل (دندان های مصنوعی کامل)؛ 2- پروتز پارسیل (پروتزهای تکی و ناکاملی که برای یک یا چند دندان طراحی شده اند). انتخاب هر کدام از موارد ذکر شده به تعداد دندان های از دست رفته شما بستگی دارد. در واقع دندانپزشک متخصص بعد از معاینه تشخیص می دهد کدام نوع پروتز مناسب تر است. در ادامه به طور جامع انواع پروتز متحرک دندان مورد بررسی قرار می گیرد.

1-پروتز کامل

در روند ساخت پروتز کامل لازم است بعد از انجام معاینه اولیه، مراحل قالب گیری، ساخت و تحویل انجام شود. گاهی شرایط دهان و لثه بیمار بغرنج است، در این صورت پروتز فوری مورد استفاده قرار می گیرد. بعد از آماده شدن پروتز کامل، پروتز فوری خارج و پروتز کامل جایگزین آن می شود. لازم است به این نکته دقت داشت که لثه و فک باید به شرایط پایداری برسند، به همین دلیل بعد از کشیدن دندان ها تا چند هفته از هیچ نوع پروتزی چه فوری و چه کامل استفاده نمی شود.

پروتز کامل دندان به طور کلی متشکل از دو بخش دندان و لثه است. این نوع پروتز بر اساس نوع لثه استفاده شده، به دو نوع معمولی یا نرم تقسیم می شود. حالت نرم برای کسانی مناسب است که تازه دندان های خود را گذاشته اند و حساسیت بالایی دارند.

2-پروتز پارسیل

پروتز پارسیل در دسته پروتز متحرک دندان قرار دارد که به وسیله ی نگهدارنده فلزی در دهان فیکس و ماندگار می شود. بنابراین برای استفاده از آن علاوه بر قالب گیری دندان لازم است که فلز نگهدارنده نیز تهیه شود. زمانی می توان از پروتز پارسیل استفاده کرد که تعداد دندان های از دست رفته کم باشند. یا به عبارت دیگر متخصص تشخیص دهد که تعداد قابل قبولی دندان سالم در فک بالا و پایین وجود دارد. استفاده از این پروتز مانع از ایجاد فشار بر سایر دندان ها و آسیب دیدن آنها می شود. لازم به ذکر است که اگر تعداد دندان های خراب و عفونت کرده زیاد باشد، باید تمامی دندان ها کشیده و دندان مصنوعی کامل جایگزین آنها شود.

آنچه موجب محبوبیت پروتز پارسیل شده است قیمت مقرون به صرفه و ارزان آن است. از طرف دیگر انواع مختلفی از آن وجود دارد که حق انتخاب را گسترش داده است.

• پروتز بافتی اکریلیک
• پروتز با چارچوب فلزی
• پروتز انعطاف پذیر

3- پروتز اوردنچر

پروتز متحرک اوردنچر، یک دست دندان کامل است که بر روی دو یا چند ایمپلنت قرار داده می شود. این امر به محکم و ثابت ماندن دندان در دهان کمک بسیاری می کند. همچنین فرد در حین استفاده احساس راحتی بیشتری دارد.

بررسی مواد سازنده پروتز متحرک دندان

در ساخت پروتز متحرک دندان از مواد و ترکیب های گوناگونی استفاده می شود. به طور مثال در پروتزهای پارسیل می توان از ترکیبات تمام آکریل یا فلیپر استفاده کرد. همچنین آلیاژهای مختلفی نیز در ساخت آن مورد استفاده قرار می گیرد که از جمله ی آنها می توان به کبالت و کروم اشاره کرد. ظاهر فلزی این پروتز موجب افزایش سختی آن شده است به همین دلیل بسیاری ترجیح می دهند از پروتز پارسیل انعطاف پذیر یا flexible استفاده کنند.

روند انجام پروتز متحرک

کل فرایند ساخت پروتز متحرک دندان، چند هفته زمان می برد. در ابتدا لازم است وضعیت دهان و دندان بیمار مورد بررسی قرار گیرد تا بهترین تصمیم اتخاذ شود. در ادامه نوبت به قالب گیری و ساخت پروتز می رسد. به طور کلی روند انجام پروتز متحرک دندان را می توان اینگونه بیان کرد.

• بررسی وضعیت فک بالا و پایین: در این مرحله وضعیت فک و دندان ها بررسی می شود. به طور مثال لازم است فاصله ی بین فک ها و شیوه قرار گیری آنها روی یکدیگر مورد بررسی قرار می گیرد.
• قالب گیری: بعد از انجام معاینات اولیه و تصمیم متخصص برای ساخت پروتز متحرک دندان، نوبت به قالب گیری می رسد. برای انجام قالب گیری از ماده شکل پذیری همچون موم استفاده می شود. روند قالب گیری نیز به گونه ای می باشد که خروجی نهایی کاملا مشابه دندان از دست رفته است.
• ساخت پروتز: پروتز بر حسب تشخیص متخصص به صورت کامل یا پارسیل ساخته و در دهان قرار داده می شود. در این مرحله میزان انطباق پروتز با فک یا سایر دندان ها بررسی می شود.
• معاینات بعد از قرار دادن پروتز: در طی چند جلسه لازم است وضعیت بیمار و میزان راحتی آن با پروتز مورد بررسی قرار گیرد.

بهداشت پروتز‌های متحرک دندان

آنچه موجب افزایش ماندگاری، عملکرد و زیبایی پروتز متحرک دندان می شود، رعایت مراقبت های ویژه از آن است. در واقع با رعایت برخی نکات ساده می توان از زردی، کدری و آسیب دیدگی پروتزها جلوگیری کرد و مانع از ترک یا شکستن آنها شد. از اینرو لازم است در حین استفاده از پروتز متحرک دندان به نکات زیر توجه شود.

• مسواک زدن یا شستن کامل پروتز ها ( دو بار در طول روز)
• خارج کردن پروتز از دهان به منظور جلوگیری از بروز حساسیت (رعایت این نکته در روزهای اول به ویژه در هنگام خواب ضروری است)
• رعایت بهداشت لثه و دهان (نباید تنها بر بهداشت پروتز متمرکز بود و لازم است به بهداشت کل دهان و دندان توجه داشت)
• قرار دادن پروتز در آب نمک بعد از خروج از دهان
• استفاده از مواد شوینده و ضد عفونی کننده مخصوص پروتز دندان (لازم است از این مواد هفته ای یک یا دو بار استفاده شود )

بررسی دوام پروتز متحرک دندان

بدون شک در ابتدا قرارگیری یک جسم خارجی در دهان سخت و مشکل آفرین است. با این وجود به مرور زمان شما به بودن آن عادت می کنید. پروتز متحرک دندان کاملا مشابه دندان های دائمی و طبیعی انسان است. به عبارت دیگر در صورت مراقبت و نگهداری درست می توان انتظار داشت طول عمر آنها برابر با دندان های طبیعی و یا حتی بیشتر باشد. باید به این نکته دقت داشت که مواد سازنده و روند ساخت این دندان ها موجب افزایش ماندگاری آنها شده است. با این وجود عدم توجه و وارد شدن ضربه، فشار ناگهانی و ... به راحتی می تواند شکستن یا ترک آنها را در پی داشته باشد. در صورت داشتن دقت و مراقبت کافی این تضمین وجود دارد که پروتز متحرک دندان برای شما یک عمر کار کند.

مشکلات مربوط به استفاده از پروتز متحرک

به طور کلی استفاده از پروتز متحرک دندان هیچ گونه عارضه جانبی را به دنبال ندارد. با این وجود در اوایل استفاده و در کوتاه مدت ممکن است افراد با مشکلات زیر دست و پنجه نرم کنند.

پروتز دندان

• برخی از افراد به سختی به پروتز دندان عادت کرده و دائم احساس می کنند یک شی خارجی در دهان آنها قرار گرفته است.
• ممکن است بعد از استفاده از پروتز دندان، حس چشایی دچار تغییر شود یا بر روی گفتار اثر منفی داشته باشد. علت این امر به شیوه قرار گیری پروتز و نوع پوششی که ایجاد کرده است، بر می گردد.
• افرادی که به نکات بهداشتی پروتز دندان خود دقت نمی کنند ممکن است دچار عفونت های سطحی یا سایر مشکلات دهان و دندان شوند.
• فرم لثه در اثر عواملی همچون کاهش وزن، افزایش سن ... تغییر می کند. این امر منجر به شل شدن دندان متحرک و عدم ماندگاری آن در دهان می شود. برای رفع این مشکل می توان به متخصص مراجعه و اقدامات لازم را انجام داد.

هزینه پروتز دندان متحرک

عوامل گوناگونی می توانند قیمت نهایی پروتز متحرک دندان را تحت تاثیر قرار دهد که از جمله ی آن می توان به موارد زیر اشاره کرد.

• نوع پروتز متحرک
• شرایط دهان و دندان
• محل کلینیک
• توانایی متخصص
• کیفیت مواد استفاده شده در ساخت قالب و پروتز
• و …

به همین دلیل نمی توان هزینه ی مشخصی برای پروتز متحرک دندان مشخص کرد. بدون شک بعد از انجام معاینات اولیه احتمال تخمین هزینه وجود دارد.

https://arefclinic.ir/types-of-dentures/