هویت زن در اسلام

اسلام بیان می‏كند كه زن نیز مانند مرد انسان است، و هر انسانی چه مرد و چه زن فردی است از انسان كه در ماده و عنصر پیدایش او دو نفر انسان نر و ماده شركت و دخالت داشته‏اند، و هیچ یك از این دو نفر بر دیگری برتری ندارد، مگر به تقوا، همچنانكه كتاب آسمانی خود می‏فرماید: "یا ایها الناس انا خلقناكم من ذكر و انثی، و جعلناكم شعوبا و قبائل لتعارفوا، ان اكرمكم عند الله اتقیكم". (۱) بطوری كه ملاحظه می‏كنید قرآن كریم هر انسانی را موجودی گرفته شده و تالیف یافته از دو نفر انسان نر و ماده می‏داند، كه هر دو بطور متساوی ماده وجود و تكون او هستند، و انسان پدید آمده(چه مرد باشد و چه زن)مجموع ماده‏ای است كه از آن دو فرد گرفته شده است. قرآن كریم در معرفی زن مانند آن شاعر نفرمود: "و انما امهات الناس اوعیهٔ" (۲) ، و مانند آن دیگری نفرمود: بنونا بنوا ابناءنا و بناتنا بنوهن ابناء الرجال الاباعد (۳) بلكه هر فرد از انسان(چه دختر و چه پسر)را مخلوقی تالیف یافته از زن و مرد معرفی كرد، در نتیجه تمامی افراد بشر امثال یكدیگرند، و بیانی تمام‏تر و رساتر از این بیان نیست، و بعد از بیان این عدم تفاوت، تنها ملاك برتری را تقوا قرار داد. و نیز در جای دیگر فرمود: "انی لا اضیع عمل عامل منكم من ذكر او انثی، بعضكم من بعض" (۴) در این آیه تصریح فرموده كه كوشش و عمل هیچكس نزد خدا ضایع نمی‏شود، و این معنا را تعلیل كرده به اینكه چون بعضی از بعض دیگر هستید، و صریحا نتیجه آیه قبلی كه می‏فرمود: "انا خلقناكم من ذكر و انثی..." (۵) را بیان می‏كند، و آن این است كه مرد و زن هر دو از یك نوع هستند، و هیچ فرقی در اصل خلقت و بنیاد وجود ندارند. آنگاه همین معنا را هم توضیح می‏دهد به اینكه عمل هیچ یك از این دو صنف نزد خدا ضایع و باطل نمی‏شود، و عمل كسی به دیگری عاید نمی‏گردد، مگر اینكه خود شخص عمل خود را باطل كند.و به بانگ بلند اعلام می‏دارد: "كل نفس بما كسبت رهینهٔ" (۶) ، نه مثل مردم قبل از اسلام كه می‏گفتند: "گناه زنان به عهده خود آنان و عمل نیك‏شان و منافع وجودشان مال مردان است!"و ما انشاء الله به زودی توضیح بیشتری در این باره خواهیم داد. پس وقتی به حكم این آیات، عمل هر یك از دو جنس مرد و زن(چه خوبش و چه بدش)به حساب خود او نوشته می‏شود، و هیچ مزیتی جز با تقوا برای كسی نیست، و با در نظر داشتن اینكه یكی از مراحل تقوا، اخلاق فاضله(چون ایمان با درجات مختلفش و چون عمل نافع و عقل محكم و پخته و اخلاق خوب و صبر و حلم)است، پس یك زنی كه درجه‏ای از درجات بالای ایمان را دارد، و یا سرشار از علم است، و یا عقلی پخته و وزین دارد، و یا سهم بیشتری از فضائل اخلاقی را دارا می‏باشد، چنین زنی در اسلام ذاتا گرامی‏تر و از حیث درجه بلندتر از مردی است كه هم طراز او نیست، حال آن مرد هر كه می‏خواهد باشد، پس هیچ كرامت و مزیتی نیست، مگر تنها به تقوا و فضیلت. و در معنای آیه قبلی بلكه روشن‏تر از آن آیه زیر است، كه می‏فرماید: "من عمل صالحا من ذكر او انثی و هو مؤمن فلنحیینه حیوهٔ طیبهٔ، و لنجزینهم اجرهم باحسن ما كانوا یعملون" (۷) . و نیز آیه زیر است كه می‏فرماید: "و من عمل صالحا من ذكر او انثی و هو مؤمن فاولئك یدخلون الجنهٔ، یرزقون فیها بغیر حساب" (۸) . و نیز آیه زیر است كه می‏فرماید: "و من یعمل من الصالحات من ذكر او انثی و هو مؤمن فاولئك یدخلون الجنهٔ، و لا یظلمون نقیرا" (۹) علاوه بر این آیات كه صریحا تساوی بین زن و مرد را اعلام می‏كند، آیات دیگری هست كه صریحا بی‏اعتنائی به امر زنان را نكوهش نموده، از آن جمله می‏فرماید: "و اذا بشر احدهم بالانثی ظل وجهه مسودا و هو كظیم، یتواری من القوم من سوء ما بشر به، ا یمسكه علی هون ام یدسه فی التراب، الا ساء ما یحكمون" (۱۰) . و اینكه می‏فرماید خود را از شرمساری از مردم پنهان می‏كند، برای این است كه ولادت دختر را برای پدر ننگ می‏دانستند، و منشا عمده این طرز تفكر این بود كه مردان در چنین مواقعی تصور می‏كردند كه این دختر به زودی بزرگ خواهد شد، و ملعبه و بازیچه جوانان قرار خواهد گرفت، و این خود نوعی غلبه مرد بر زن است، آن هم در یك امر جنسی كه به زبان آوردن آن مستهجن و زشت است، در نتیجه، ننگ زبان زد شدنش به ریش پدر و خاندان او می‏چسبد. همین طرز تفكر، عرب جاهلیت را واداشت تا دختران بی گناه خود را زنده زنده دفن كنند.سبب دیگر قضیه را كه علت اولی این انحراف فكری بود در گذشته خواندید، و خدای تعالی در نكوهش از این عمل نكوهیده، تاكید كرده و فرمود: "و اذا الموؤدهٔ سئلت، بای ذنب قتلت". (۱۱) از بقایای اینگونه خرافات بعد از ظهور اسلام نیز در بین مسلمانان ماند، و نسل به نسل از یكدیگر ارث بردند، و تاكنون نتوانسته‏اند لكه ننگ این خرافات را از صفحه دل بشویند، به شهادت اینكه می‏بینیم اگر زن و مردی با یكدیگر زنا كنند، ننگ زنا در دامن زن تا ابد می‏ماند، هر چند كه توبه هم كرده باشد، ولی دامن مرد ننگین نمی‏شود، هر چند كه توبه هم نكرده باشد، با این كه اسلام این عمل نكوهیده را هم برای زن ننگ می‏داند، و هم برای مرد، هم او را مستحق حد و عقوبت می‏داند و هم این را، هم به او صد تازیانه می‏زند و هم به این.