فقط‌ چند میلیون‌ ناقابل‌ چرک‌ دست‌!

ادامه‌ تحصیل‌ و ورود به‌ دانشگاه‌ امروزه‌ به‌ عنوان‌ یکی‌ از اهداف‌ اصلی‌ جوانان‌ کشور درآمده‌ است‌. این‌ در حالی‌ است‌ که‌ آنان‌ برای‌ ادامه‌ تحصیل‌ در دانشگاه‌ حاضرند مبالغ‌ گزافی‌ را به‌ عنوان‌ شهریه‌ بپردازند که‌ بعضاً پرداخت‌ این‌ شهریه‌های‌ میلیونی‌ برای‌ آنان‌ سخت‌ بوده‌ و جوانان‌ را با مشکلات‌ فراوان‌ اقتصادی‌ روبرو می‌سازد. اهمیت‌ این‌ مساله‌ به‌ حدی‌ بود که‌ طی‌ چندماه‌ گذشته‌ سبب‌ ساز طرح‌ مساله‌ کاهش‌ شهریه‌ میان‌ مسئولان‌ وزارت‌ علوم‌، تحقیقات‌ و فناوری‌، کمیسیون‌ اجتماعی‌ مجلس‌ شورای‌ اسلامی‌، دانشگاه‌ آزاد اسلامی‌، استادان‌ و دانشجویان‌ دانشگاه‌های‌ دولتی‌ و آزاد شد. شاید علت‌ اصلی‌ طرح‌ این‌ مساله‌ را بتوان‌ به‌ ۲ میلیون‌ متقاضی‌ ورود به‌ مراکز آموزش‌ عالی‌ کشور نسبت‌ داد که‌ دسترسی‌ به‌ آموزش‌ عالی‌ را حق‌ مسلم‌ خود می‌دانند. بطوری‌ که‌ دکتر «حسن‌ خالقی‌» معاون‌ آموزش‌ وزارت‌ علوم‌، تحقیقات‌ و فناوری‌ وظیفه‌ اصلی‌ این‌ وزارتخانه‌ را توسعه‌ مرزهای‌ دانش‌، تربیت‌ نیروی‌ انسانی‌ متخصص و افزایش‌ سطح‌ دانش‌ کشور می‌داند و می‌گوید: «دسترسی‌ به‌ آموزش‌ عالی‌ حقی‌ است‌ که‌ تمام‌ افراد جامعه‌ باید از آن‌ برخوردار باشند. براساس‌ برنامه‌ چهارم‌ توسعه‌ باید ظرفیت‌ دانشگاه‌های‌ کشور افزایش‌ یابد و آمار دانشجویان‌ به‌ ۴ میلیون‌ نفر برسد که‌ براین‌ اساس‌ در مقطع‌ کارشناسی‌ رشد ۳ درصدی‌ و در مقطع‌ تحصیلات‌ تکمیلی‌ رشد ۱۵ درصدی‌ خواهیم‌ داشت‌. در طول‌ برنامه‌ چهارم‌ توسعه‌، تعداد دانشجویان‌ کارشناسی‌ ارشد به‌ ۷۰ هزار نفر و دانشجویان‌ دکترا به‌ ۱۵ هزار نفر افزایش‌ می‌یابد.» یکی‌ از مسائلی‌ که‌ در بحث‌ ادامه‌ تحصیل‌ دانشگاه‌ها مورد بحث‌ و بررسی‌های‌ فراوان‌ قرار گرفته‌، شهریه‌ دانشگاه‌های‌ کشور است‌ که‌ با توجه‌ به‌ محورهای‌ توسعه‌ آموزش‌ عالی‌ کشور، ساماندهی‌ شهریه‌ دوره‌های‌ شبانه‌ ضروری‌ به‌ نظر می‌رسد. معاون‌ آموزشی‌ وزارت‌ علوم‌، تحقیقات‌ و فناوری‌ درباره‌ چگونگی‌ ساماندهی‌ شهریه‌ دانشگاه‌های‌ شبانه‌ توضیح‌ می‌دهد: «شهریه‌ این‌ دانشگاه‌ها با توجه‌ به‌ هزینه‌های‌ آموزشی‌ و پژوهشی‌، حقوق‌ اعضای‌ هیات‌ علمی‌، تعداد دانشجویان‌ و هزینه‌هایی‌ مانند هزینه‌های‌ رفاهی‌، آب‌، برق‌، سوخت‌ و هزینه‌ تجهیزات‌ و مواد مصرفی‌ و اعمال‌ شاخص‌های‌ کیفیت‌ تعیین‌ شده‌ است‌. برای‌ هر مقطع‌ تحصیلی‌ در هرگروه‌ آموزشی‌ یک‌ شهریه‌ حداقل‌ و یک‌ شهریه‌ حداکثر تعیین‌ شده‌ است‌ که‌ می‌توان‌ با صرفه‌جویی‌ در هزینه‌ها، شهریه‌ دانشگاه‌ها را کاهش‌ داد.» به‌ گفته‌ خالقی‌ شهریه‌های‌ جدید دانشگاه‌ها از بهمن‌ماه‌ اجرایی‌ می‌شود و دانشگاه‌ها موظف‌ به‌ بازگرداندن‌ شهریه‌ دریافتی‌ مازاد به‌ دانشجویان‌ هستند. همچنین‌ در صورت‌ بروز تخلف‌ در دریافت‌ شهریه‌ها، دانشجویان‌ می‌توانند موارد تخلف‌ را به‌ معاونت‌ آموزش‌ وزارت‌ علوم‌ خبر دهند. ●باید توان‌ اقتصادی‌ خانواده‌ها مورد توجه‌ باشد دکتر «امان‌الله‌ قرایی‌ مقدم‌» جامعه‌شناس‌ و استاد دانشگاه‌ درباره‌ کاهش‌ شهریه‌ها می‌گوید: «در تعیین‌ شهریه‌ دانشگاه‌ها باید به‌ توان‌ اقتصادی‌ خانواده‌ها و وضعیت‌ زندگی‌ آنها توجه‌ کرد. زیرا مطابق‌ آماربخشی‌ از مردم‌ کشور زیر خط‌ فقر زندگی‌ می‌کنند. پس‌ بنابراین‌ باید برای‌ دانشجویانی‌ که‌ بدسرپرست‌، بی‌سرپرست‌ بوده‌ یا در وضعیت‌ نابسامان‌ خانوادگی‌ و اقتصادی‌ زندگی‌ می‌کنند، تسهیلاتی‌ قایل‌ شد. برای‌ نمونه‌ با توجه‌ به‌ پرونده‌ دانشجویان‌ می‌توان‌ از کسانی‌ که‌ دارای‌ درآمد بالا بوده‌ و توان‌ اقتصادی‌ دارند، چند برابر شهریه‌ دریافت‌ کرد و در مقابل‌، دانشجویان‌ بی‌بضاعت‌ را از پرداخت‌ شهریه‌ معاف‌ کرد. یکی‌ دیگر از راه‌های‌ دیگر اعطای‌ بورس‌ تحصیلی‌ از سوی‌ دولت‌ و دانشگاه‌ به‌ این‌ دانشجویان‌ است‌.» وی‌ می‌افزاید: «یکی‌ دیگر از مشکلات‌ فراروی‌ جوانان‌، دانشگاه‌ آزاد اسلامی‌ و دانشگاه‌ غیرانتفاعی‌ است‌. زیرا دانشگاه‌ آزاد اسلامی‌ با بهره‌گیری‌ از پول‌ مردم‌ روزبه‌روز بیشتر گسترش‌ می‌یابد در حالی‌ که‌ مرجعی‌ باید وظیفه‌ رسیدگی‌ به‌ امور این‌ دانشگاه‌ را عهده‌دار شود و ریز هزینه‌های‌ این‌ دانشگاه‌ نظیر هزینه‌ استادان‌، کارمندان‌ و هزینه‌های‌ جاری‌ را به‌ صورت‌ سرانه‌ تعیین‌ کند و از کسانی‌ که‌ توان‌ مالی‌ قوی‌ دارند، شهریه‌ها را اخذ کنند.» ● کاهش‌ شهریه‌ دانشگاه‌ها به‌ زیان‌ آموزش‌ عالی‌ کشور دکتر «جعفر توفیقی‌» وزیر سابق‌ علوم‌، تحقیقات‌ و فناوری‌ درباره‌ ساماندهی‌ شهریه‌های‌ دانشگاه‌های‌ دولتی‌ می‌گوید: «ضرورتی‌ برای‌ ساماندهی‌ شهریه‌ دانشگاه‌های‌ دولتی‌ وجود ندارد و این‌ دانشگاه‌ها با کاهش‌ شهریه‌ با مشکل‌ کسری‌ بودجه‌ مواجه‌ می‌شوند که‌ در این‌ صورت‌ مجبورند از ظرفیت‌ پذیرش‌ دانشجو بکاهند یا از اعتبارات‌ دولتی‌ هزینه‌ کنند . در دانشگاه‌های‌ دولتی‌ با آمار و ارقامی‌ که‌ در اختیار دارم‌ به‌ حتم‌ ضرورت‌ ساماندهی‌ شهریه‌ دانشگاه‌ها وجود نداشت‌ و بطوری‌ که‌ همین‌ مقدار شهریه‌ دانشگاه‌هایی‌ مانند پیام‌ نور، غیرانتفاعی‌ و جامع‌ علوم‌ کاربردی‌ پاسخگوی‌ دوره‌های‌ ارایه‌ شده‌ در این‌ مراکز نیست‌. زیرا با مقایسه‌یی‌ که‌ با شهریه‌ دانشگاه‌های‌ خارج‌ از کشور صورت‌ گرفت‌، مشخص شد که‌ شهریه‌ دانشگاه‌های‌ داخل‌ کشور بسیار پایین‌تر از دانشگاه‌های‌ خارج‌ از کشور است‌.» وی‌ می‌افزاید: «با بررسی‌ دقیق‌ ارقام‌ و مطالعات‌ سازمان‌ مدیریت‌ و برنامه‌ریزی‌ کشور مشخص می‌شود که‌ امکان‌ کاهش‌ شهریه‌ دانشگاه‌های‌ دولتی‌ وجود ندارد و اگر این‌ کار صورت‌ گیرد، ظرفیت‌ پذیرش‌ دانشجو در این‌ دانشگاه‌ با کاهش‌ روبرو خواهد شد. زیرا اگر شهریه‌ دانشگاه‌های‌ دولتی‌ کاهش‌ یابد، دانشگاه‌ها مجبورند از اعتبارات‌ دولتی‌ هزینه‌ کنند که‌ این‌ مغایر با قانون‌ است‌ که‌ در نتیجه‌ سبب‌ افزایش‌ کسری‌های‌ دانشگاه‌ها خواهد شد.»