تاریخچه و اهداف تأسیس كانون اصلاح و تربیت تهران

بزهكاری كودكان نوجوانان و روشهای خاص اصلاح و تربیت آنان با توجه به شرایط سنی و اجتماعی و علل و انگیزه های غالبا متفاوت بزهكاری در این قشر با سایر بزهكاران بزرگسال ، موجب نگرش و توجه جرم شناسان و جامعه شناسان و مددكاران اكثر جوامع شده و در نهایت موجب گردید تمهیداتی جهت نگهداری و تربیت و تهذیب كودكان و نوجوانان مجرم با قوانین خاص درنظر گرفته شود . به همین منظور در ایران در سال ١٣٤٧ در منطقه شمال غرب تهران واقع در محله شهرزیبا ساختمان و ابنیه اولین مجتع نگهداری اینگونه بزهكاران بنام (كانون اصلاح و تربیت كودكان و نوجوانان) تأسیس و شروع به فعالیت نمود . طبق ماده ١٨ آئین نامه قانونی و مقررات اجرایی سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی كشور كانون مزبور چنین تعریف گردیده است «كانون اصلاح و تربیت مركزی است جهت نگهداری ، اصلاح و تربیت و تهذیب اطفال غیربالغ و بزهكار یا بزهكارانی كه كمتر از ١٨ سال تمام سن داشته باشند ». هدف قانونگذار از تمایز و جداسازی اینگونه بزهكاران توجه به واقعیتهای ملموس در جوامع شهری و تنگناهای ایجاد شده در مسیر زندگی افراد جامعه بخصوص كودكان و نوجوانان كه غالباً در اثر سوءاستفاده از ناآگاهی و عدم شناخت این قشر از قوانین و مقررات جاری و رشد عقلی و روانی می باشد . براین پایه و استدلالات موجه با جداسازی بزهكاران نوجوان از بزرگسالان ، لزوم نگهداری و نظارت و تربیت و تهذیب و اصلاح و بازگشت آبرومندانه به جامعه از دغدغه های هرنوع جوامع مترقی محسوب و براین اساس كانون اصلاح و تربیت نیز با كادری مجرب و آموزش دیده با اهداف بر شمرده فعالیت خود را آغاز نمود . ▪ از لحاظ ساختاری كانون اصلاح و تربیت از بخشهای مختلفی تشكیل كه اهم آن به شرح ذیل می باشد : ـ امور مدیریت داخلی و مددكاری ـ بهداری و مركز مشاوره و سالن ملاقات ـ امور فرهنگی و آموزش ـ اداری ، مالی ، خدماتی ـ امور انتظامی در حال حاضر كانون زیرمجموعه اداره كل زندانهای تهران بوده و به عنوان یك مجتمع تربیتی نوجوانان زیر ١٨ سال (دختر و پسر) را نگهداری می كند . ● كانون اصلاح و تربیت تهران در یك نگاه كانون اصلاح و تربیت تهران در سال ١٣٤٧ تأسیس و آغاز به كار كرد . با بررسی تاریخچهٔ آن به این نتیجه می‏رسیم كه اندیشه و ساماندهی این اقدام متناسب با نیاز جامعه و اطفال بزهكار بوده است. كودكان و نوجوانان معارض قانون بخاطر رفتار یا انجام اعمالی به تشخیص دادگاه صالح به كانون اصلاح و تربیت تحویل می‏شوند. این مركز در ورود مددجو و صدور حكم آزادی نقشی ندارد، و دادگاه آن را تعیین می‏نماید. براساس مادهٔ ١٩ آیین‏نامه قانونی و مقررات سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی، كانون اصلاح و تربیت، مركزی است جهت نگهداری، اصلاح و تربیت، تهذیب اطفال غیربالغ و بزهكارانی كه كمتر از ١٨ سال سن داشته باشند. یكی از مهمترین آثار تأسیس كانون اصلاح و تربیت جداسازی مجرمین زیر ١٨ سال از مجرمین بزرگسال است. پس از آن اقدامات و فعالیتهای اصلاحی و تربیتی است. كانون در زمینی به مساحت تقریبی ٤٠ هزارمترمربع در شمال غربی تهران واقع شده است و دارای محل اسكان، ساختمان اداری، روانشناسی، مددكاری، بهداری، آشپزخانه، سالن غذاخوری، سالن ملاقات، كارگاههای فنی‏حرفه‏ای، آموزشگاه، كتابخانه، ورزشگاه و استخر می‏باشد. این مركز بطور میانگین سالانه ٢٦٣٧ نفر را پذیرش می‏نماید كه از بین آنان ٤٤٧ نفر دختر و ٢١٩٠ پسر می‏باشند و معمولاً ٢٥٠ نفر پسر و ٦٠ نفر دختر همزمان در آن اقامت دارند. بزهكاری پدیده‏ای روانی و اجتماعی است و نظر به اینكه عوامل اجتماعی نقش مؤثری در بروز و رفع آن دارد، مدیریت و شیوه اداره كانون برمبنای اصل مشاركت می‏باشد. ▪ مشاركت سازمانهای بین ‏المللی: یونیسف اقدام به برگزاری دوره‏های آموزشی برای كاركنان و تسهیل تبادل تجارب علمی و عملی از طریق بازدیدهای بین‏المللی نموده است و در تأمین امكانات آموزشی همكاری داشته است. همچنین كانون مورد بازدید گروههای مختلف بین‏المللی مانند سازمان اصلاحات جزائی قرار گرفته است. ▪ مشاركت نهادهای دولتی: وزارت آموزش پرورش با احداث هنرستان كاردانش، تأمین نیروی انسانی و برگزاری امتحانات رسمی با این مركز همكاری كرده است. سازمان فنی حرفه‏ای وزارت كار و امور اجتماعی نیز با تأمین مربیان مجرب در برگزاری دوره‏های آموزش فنی حرفه‏ای برای مددجویان مشاركت دارد. مجتمع قضائی رسیدگی به جرائم اطفال در تعریف شخصیت كودكان معارض قانون مشاركت دارد و در صدور احكامی كه بعضاً منجر به استفاده از مجازات‏های جایگزین حبس شده تأثیر گذار بوده است. همچنین شهرداری تهران مسئولیت زیباسازی محوطه كانون را عهده‏دار است و در راه‏اندازی خانه‏های حمایتی (خانه من) مشاركت دارد. سایر سازمانها و مؤسسات دولتی مانند تربیت بدنی و مراكز بهداشت و درمان منطقه نیز با این مركز همكاری دارند. ▪ مشاركت مردمی و سازمانهای غیردولتی (NGO): اكثریت قریب به اتفاق همكاران مردمی ، زنان میانسال مجرب و تحصیل كرده‏ای هستند كه به عنوان نمادی از مادر، با مددجویان ارتباط برقرار می‏كنند و پاسخگوی نیازهای عاطفی آنان می‏باشند. همكاران افتخاری این مركز همچنین در آموزش و تربیت مددجویان مشاركت دارند و از آنانی كه نیازمندند حمایت‏های مالی می‏نمایند. ▪ مشاركت مددجویان تحت عنوان شورای شهر كانون: شورای شهر كانون، توسط مددجویان مقیم كانون و از میان افراد داوطلب انتخاب می‏گردد و فردی كه حائز بیشترین آراء باشد بعنوان شهردار برگزیده می‏شود و مسئولیت كمیته‏های فرهنگی، خدمات، بهداشت، انتظامی و ورزشی را به عهده می‏گیرد. این امر به مددجویان امكان مشاركت و مسئولیت‏پذیری در اداره امور داخلی كانون را می‏دهد و نیز تمرین مهارتهای اجتماعی برای زندگی در جامعه مدنی را برای آنان میسر می‏سازد. بعلاوه آنان از این طریق می‏توانند در رسیدگی به مشكلات سایر مددجویان و تلاش برای رفع آن مشاركت نمایند. ● اقدامات تأمینی پذیرش و تشخیص: ▪ مددجو پس از ورود، در قسمت نگهداری موقت اسكان داده می‏شود و اقدامات زیر، حداكثر ظرف یك هفته در مورد او به اجرا گذاشته می‏شود: ـ اقدامات بهداشتی اولیه مانند تحویل لوازم بهداشتی مانند خمیردندان، حوله، مسواك، شامپو، لباس زیر و لباس رسمی. ـ تشكیل پرونده قضایی توسط اجرای احكام. ـ تشكیل پرونده شخصیتی و اجتماعی توسط روانشناس و مددكار اجتماعی. ـ تشكیل پرونده بهداشتی، توسط پزشك كانون. ـ واكسیناسیون و بیماریابی. ـ شناسایی استعداد و توانایی حرفه‏ای و تحصیلی. ـ طبقه بندی و اسكان مددجویان در خوابگاه‏های مربوطه. ● اسكان: كانون دارای ٩ محل اسكان اطفال بصورت مجزا می‏باشد. خوابگاه و محل نگهداری دختران و پسران و اطفال زیر سن بلوغ (كمتر از ١٤ سال)، بخش نگهداری موقت (جدیدالورود) و بخش نگهداری مجرمین خطرناك و مددجویان متخلف بصورت مجزا می‏باشد.محل نگهداری اطفال براساس تشخیص شورای طبقه بندی و انضباطی تعیین می‏شود. ▪ اعضای شورای فوق عبارتند از: ١) مدیر كانون ٢) رئیس اداره قضایی ٣) رئیس اداره فرهنگی ٤) روانشناس ٥) مسئول خوابگاه‏ها ٦) مددكار اجتماعی ٧) قاضی ناظر بر امور قضائی كانون. ● ملاقات : هر مددجو هفته‏ای یك بار به مدت ٣٠ دقیقه، با مدیریت واحد مددكاری، در اتاق‏های مجزا با خانواده بدون مأمور مراقب، دیدار حضوری دارد. خانواده‏ها در سالن ملاقات توسط مددكاران، روانشناسان، مسئولین قضایی و برگه‏های اطلاع‏ رسانی كه متناسب با مشكلات اطفال تهیه شده است مورد مشاوره، راهنمایی و دانش‏افزائی قرار می‏گیرند. ● بهداشت، درمان، تغذیه ▪ پیشگیری شامل واكسیناسیون، بیماری و كنترل بیماریهای واگیردار. ▪ درمان بیماران بصورت سرپایی، بستری و تحت نظر. ▪ معرفی بیماران نیازمند به امكانات تخصصی مراكز درمانی خارج از كانون. ▪ همكاری با شبكه بهداشت و درمان در ارتقاء سطح بهداشت كانون. ▪ مشاوره در تنظیم برنامه غذایی اطفال. ▪ نظارت و اقدام درمورد بهداشت فردی و بهداشت محیط كانون. ▪ ارائه خدمات دندانپزشكی، روانپزشكی، آموزش تنظیم خانواده، تزریقات و پانسمان، و خدمات دارویی. ● اقدامات حمایتی: ▪ معاضدت حقوقی با همكاری وكلای منتخب كانون و وكلای دادگستری و مسئولان قضائی كانون، جهت دفاع و مشاوره حقوقی و پیگیری پرونده قضائی مددجو. ▪ تقاضای تخفیف مجازات و تجدید نظر در احكام صادره و آزادی مشروط. ▪ معرفی مددجویان معسر به مراجع ذیصلاح. ▪ معرفی مددجویان واجدشرایط به افراد خیر و مؤسسات خیریه جهت پرداخت جرائم نقدی و دریافت كمكهای مالی. ▪ شركت در جلسات دادگاه و اعلام نظریه درباره مددجو توسط روانشناسان و مددكاران اجتماعی. ● مراقبت بعد از آزادی: ▪ اقدامات روانشناسی و مددكاری كه شامل موارد زیر می‏باشد: ـ پیگیری درمان فردی و اجتماعی. ـ معرفی به مراكز مشاوره و روان درمانی پس از آزادی. ـ آماده سازی مددجویان برای درك و مقابله مؤثر با پدیده‏های اجتماعی و نظارت. ـ كاریابی و بكارگماری مددجویان با توجه به استعدادها و علایق. ـ پیگیری امور تحصیلی، شغلی و خانوادگی. ـ ایجاد سازگاری بین مددجو و خانواده و جامعه.