برنامه بعدی آمریکا علیه ایران چیست؟

خبرآنلاین ـ مهسا مژدهی: شکست سخت جمعه شب برای ترامپ گران تمام شده است. او حالا می گوید که هفته آینده؛ از مکانیسم ماشه علیه ایران استفاده می کند تا عرصه را بر کشورمان تنگ تر کند. او که انتخابات ریاست جمهوری را در پیش روی خود دارد، شکست سیاست هایش در قبال ایران را نپذیرفته و تلاش دارد تا خود را برنده بازی نشان دهد. حالا که ترامپ موضوع مکانیسم ماشه را پیش کشیده و برای عملی کردن آن عجله داره، حتی کسانی مانند جان بولتون هم معتقدند که این تصمیم عاقلانه نیست. با این حال به نظر می رسد که رئیس جمهور آمریکا می خواهد هر طور شده شکستش را جبران کند تا شاید فشاری که در داخل کشور بر روی اوست کم شود.

در خبرآنلاین با اردشیر سنایی کارشناس مسائل بین الملل در مورد جلسه شورای امنیت و تصمیمات آینده ایلات متحده به گفتگو نشسته ایم:

روز جمعه ایالات متحده شکست سختی در جامعه جهانی خورد و قطعنامه ای که به شورای امنیت برده بود مورد بی اعتنایی کشورها قرار گرفت. چرا کشورها تصمیم گرفتند تا با آرای خود، دست رد به قطعنامه واشنگتن علیه ایران بزنند؟

اتفاقی که روز جمعه رخ داد یکی از اتفاقات نادری است که شورای امنیت در طول دوران حیاتش به خود دیده است. آمریکا به عنوان یکی از قدرت های اصلی این شورا، نتوانست آرای لازم را برای قطعنامه ای که علیه ایران تنظیم کرده بود؛ فراهم کند. البته این اولین بار نیست که یک قطعنامه که به شورای امنیت می رود، تصویب نشود و موارد دیگری از این دست را می توانیم پیدا کنیم. اما اتفاقی که برای ایالات متحده افتاد این بود که  آمریکا نتوانست آرای لازم را برای تصویب قطعنامه اش کسب کند و وضعیت آرا به شکلی بود که اصلا نیازی نشد تا روسیه و چین دست به وتوی قطعنامه آمریکا بزنند. این که قطعنامه حتی در میان متحدان غربی آمریکا هم مورد استقبال قرار نگرفت و با واکنش مثبت آنها روبه‌رو نشد، اتفاق جدیدی در تاریخ شورای امنیت است.

دلایل زیادی برای مخالفت کشورها با امریکا وجود داشت. اما مهم ترین بحثی که که مطرح شده ، این است که کشورها در حقیقت علیه یک جانبه گرایی ایالات متحده ایستادند و سیاست هایی که حتی متحدان آمریکا را هم دچار مشکل کرده نقد کردند. در واقع می شود گفت که ایالات متحده در شرایط خاصی قرار گرفته و به خاطر سیاست های خاصی که ترامپ در دوران ریاست جمهوری اش اتخاذ کرده، با شکست عجیبی رو به رو شده است.

برخی معتقدند که متحدان آمریکا به خاطر خشمی که از رفتار ترامپ در حوزه بین الملل دارند، دست به چنین تصمیمی زده اند. شما این تصمیم را از سوی تروئیکای اروپائی چطور تفسیر می کنید؟

نمی توانیم منکر شویم که تلاشهای زیادی توسط دستگاه دیپلماسی ایران در چند ماه گذشته صورت گرفته است.  ایران تمام تلاش خود را کرد اما موضوع دیگری که باید به آن توجه کرد این است که رای ممتنع کشورها تنها بهدلیل منافع ایران نبود بلکه به دلیل مبارزه با یک جانبه گرایی ترامپ هم بود. چین و روسیه البته تکلیفشان روشن است و مشخص بود که طرف ایران می ایستند. اما باقی کشورها همگی در مقابل نوعی از سیاست خارجی هستند که در دوران ترامپ شکل گرفته است. تلاش های ایران در شکست ترامپ در شورای امنیت اهمیت داشت، اما در کنار آن عامل دیگری که به شکست انجامید، نارضایتی متحدان آمریکا از رفتار این کشور بود.

اتفاقی که برای ترامپ در جلسه شورای امنیت افتاد، یک نوع انزوای عمیق تفسیر شده است. آیا این وضعیت ادامه دار خواهد بود یا او به زودی برای پیشبرد اهدافش راه تازه ای را امتحان می کند؟

هر احتمالی ممکن است. اینکه فکر کنیم آمریکا تصمیم خود را کنار بگذارد امکان پذیر نیست و آنها تلاش های خود را از همین حالا دوباره آغاز کرده اند تا هر طور شده نگذارند تحریم های تسلیحاتی ایران لغو شود.

به نظر می رسد که ترامپ همه تلاشش را می کند تا در چند ماه باقی مانده تا انتخابات ریاست جمهوری بتواند اهداف خود را در خصوص ایران پیش ببرد و بعید نیست که راهکار های مختلفی از جمله ایجاد تنش را امتحان کند. اما اینکه او تا چه اندازه در نقشه هایی که می کشد موفق شود، مشخص نیست.

آرایی که از جانب کشورهای اروپائی به قطعنامه آمریکا داده شد تا چه اندازه قابل اعتماد است؟ آیا می شود روی همین وضعیت تا 18 اکتبر حساب کرد یا ممکن است اوضاع به سود واشنگتن برگردد؟

این که رای ممتنع اعضا قابل تغییر است یا نه،بستگی به پارامترهای زیادی دارد. از جمله چالش های، مذاکرات و بده بستان هایی که ممکن است در هفته های پیش رو ایجاد شود. تقابل با معاهدات بین المللی و خروج از آنها مشکلات خاصی را به وجود آورده و متحدان آمریکا را ناراضی کرده است و این نارضایتی در جاهای مختلفی خود را نشان می دهد و یکی از این موارد اتفاقی است که در شورای امنیت افتاده.  آمریکا دسته بندی های جدیدی ایجاد کرده و همه از این رفتار ترامپ ناراضی هستند و اگر یک بار دیگر قطعنامه به شورای امنیت برود، نتیجه همان خواهد شد. پس ایالات متحده راه های دیگری را امتحان می کند.

دقیقا نمی توان حدس زد که چه اتفاقاتی ممکن است بیفتد. ترامپ از مکانیسم ماشه حرف زده و اروپائی ها می گویند او نمی تواند از چنین فرصتی استفاده کند. اما تا زمان انتخابات ریاست جمهوری، ایالات متحده زمان دارد و اتفاقات خاصی ممکن است رخ دهد. روابط بین آمریکا با ایران، اروپا و حتی روسیه و چین بعید نیست که دستخوش تغییر شود و اتفاقات هنوز قابل پیش بینی نیستند. ترامپ حالا که به انتخابات نزدیک شده، متوجه است که فضا خیلی به نفعش نیست و در چنین مرحله ای بعید نیست اگر تصمیمات عجیب بگیرد تا به هر شیوه ای که شده به یک پیروزی در سیاست خارجی اش در قبال تهران دست یابد. می توانیم این طور بگوییم که در این سه ماه باقی مانده،ممکن است شاهد روزهای عجیبی باشیم چرا که فرد غیر قابل پیشبینی چون ترامپ در کاخ سفید حضور دارد.

آنطور که مشخص است آمریکایی ها از قبل هم می دانستند که کسی با آنها در این جلسه شورای امنیت همکاری نخواهد کرد. با این حال چرا اصرار به رای گیری داشتند؟

به نظر می رسد که آمریکایی ها به دنبال سناریویی هستند که قبلا توسط یک نشریه هم از آن صحبت شده بود. ایالات متحده به دنبال این بود که قطعنامه را به شورای امنیت ببرد و چون می دانست احتمال وتو وجود دارد در محاسباتش می خواست که پس از این اتفاق فوری به سراغ مکانیسم ماشه برود و آن را فعال کند. آنها نمی خواستند که زمان را از دست بدهند و برای همین با وجود اینگه از احتمال بالای شکست خود آگاه بودند، قطعنامه را به شورای امنیت کشاندند. آنها احتمالا با خود گفته اند که اول شانس خود را با شورای امنیت و کشورهای عضو در آن امتحان میکنند و بعد اگر نتیجه ای که می خواهند را نگرفتند فوری به سراغ مرحله دوم نقشه، یعنی فعال کردن مکانیسم ماشه بروند. اما هنوز بحث بر سر اینکه آنها تا چه اندازه بتوانند در ماه های باقی مانده تهران را تحت فشار قرار داده یا موفق به حذف لغو تحریم های تسلیحاتی کشورمان شوند، هنوز مشخص نیست.

به نظر می رسد که آمریکایی ها از نظر حقوقی وارد استدلال های مختلفی می شوند و تلاش خواهند کرد تا از راه قطعنامه 2231 وارد شوند چون می دانند که از طریق برجام، ممکن نیست و بر روی توافق هسته ای نمی توانند مانور دهند. آنها البته یک بار موضوع حضور در توافق هسته ای را مطرح کردند اما متوجه شدند که این حرف خریداری ندارد پس آن را کنار گذاشته و تلاش دارند تا از طریق 2231 راهی بیابند.از نظر حقوقی به نظر نمی رسد که چنین امکانی برای ایالات متحده وجود داشته باشد. اما اینکه به لحاظ سیاسی چطور پیش برود و آمریکا تا چه اندازه قدرت داشته باشد تا شورای امنیت را وادار کند تا به خواسته هایش تن دهد، موضوعی است که نیاز به صبر بیشتری دارد.