امروز پنج‌شنبه 10 آبان 1403

Thursday 31 October 2024

چشمه گِل‌فشان پیرگل، گِل افشان مشهور خاش


1401/07/27
کد خبر : 24298
دسته بندی : مراکز تفریحی
تعداد بازدید : 135 نفر

گل افشان پیرگل در ۷۶کیلومتری خاش با ارتفاع یک هزار و ۶۵۳ متر بین حصار کوه های تفتان نمونه ای بی بدیل از آفرینش را در این منطقه به نمایش می گذارد.گل ا فشان ها پدیده جالب و مهیجی هستند که با جزر و مد دریا از دل زمین گل به بیرون پرتاب می کنند. گستره ای ۳ هکتاری پوشیده در لفافه گل های رس و مارن، بدون هیچ گیاه و سبزی در اطراف، منحصر و تک افتاده در نزدیکی ساحل دریای آزاد، منظره ای زیبا از عارضه جغرافیایی به نمایش گذاشته است.

بیشتر بخوانید:

سربرج؛ جنگلی که جیغ می‌کشد

تنگه رغز، عروس دره‌های فارس


پیرگل نام گل افشان مشهور خاش است. خاک حاشیه اش که ترک برداشته و خشک و نیمه خشک، تکه تکه شده، با رنگی شبیه خاک کائولین (خاک زرد) جلایی زیبا به فضای بین کوه های سپیدپوش تفتان داده است. حسین عسگری، کارشناس اداره کل محیط زیست سیستان و بلوچستان درباره گل افشان پیرگل می گوید: «در منطقه کوهستانی تفتان گل افشانی به ارتفاع ۱۶۵۳ متر از سطح دریا قد برافراشته و هیچ گیاه جانوری در ۳ هکتاری آن به چشم نمی خورد. این جاذبه طبیعی در دنیا نظیر ندارد و برای تماشای این پدیده می توان از هر جای از دنیا گردشگر جذب کرد.» خاش که حاوی حیات وحش جذابی است، هنوز برای جذب گردشگر شناسانده و سرمایه گذاری نشده است.

گل افشان پیرگل در ۹۰-۸۰ کیلومتری جنوب خاش واقع شده و در ارتفاعات کوه های تفتان می توان حیواناتی نظیر: کل و بز، قوچ و میش و هوبره – گونه در معرض خطر انقراض – و پلنگ را دید. پرندگان مهاجر نیز برای گذران زمستان در فصل سرد به سواحل جنوبی خاش می آیند. مرغابی ها، خوتکا و سرسبز از جمله این مهاجرانند.

این روز‌ها برخی از خطر نابودی طبیعت می‌گویند و برخی نیز فقط این خبر‌ها را می‌شنوند، در میان آنها اما اندک طبیعت‌گرد‌هایی هستند که به چشم دل همه آنچه بر طبیعت می‌گذرد را می‌بینند.
 
به چشم دل می‌بینند و گاهی به همان زبان نمادین برای نمونه می‌گویند در آذربایجان دریاچه ارومیه دلش شور می‌زند آنقدر که تا چندی دیگر فقط شوره‌زاری از آن باقی‌ می‌ماند یا می‌گویند سال‌هاست در خاش زمین دلش مانند سیر و سرکه می‌جوشد گِل افشان پیرگِل را شاهد مثال خود آورده و از آن همه خاک و گل‌غلیظی که از زمین بیرون می‌زند ‌یاد می‌کنند.

هر چند گِل‌افشان پدیده‌ای زیبا و بی‌ضرر است و با شوره‌زار شدن ارومیه قابل مقایسه نیست اما شاید در مورد جوشیدن دل زمین حق با آنهاست. در این منطقه با هر جزر و مد دریا زمین عقده‌گشایی می‌کند و مانند آتشفشانی سرد گِل بیرون می‌ریزد.

 این گل‌افشان در حدود 90‌کیلومتری جنوب خاش بین حصار کوه‌های تفتان استان سیستان‌و‌بلوچستان قرار دارد و جای مناسبی برای گردشگری و تامل در مورد طبیعت است. منطقه‌ای به وسعت 3‌هکتار پوشیده از گل رس که در آن هیچ گیاهی نمی‌روید؛ هر چند پرنده‌هایی همچون هوبره و حیواناتی همچون بز و قوچ در آن دیده می‌شوند.

فوران گِل‌ سازه‌های چندلایه‌ای را پدید می‌آورند که مخروطی شکل بوده و گاهی قرینه و گاهی بی‌قرینه هستند و منظره چشمگیری برای عکاس‌ها به‌شمار می‌روند. نکته جالب دیگر اینکه گل‌افشان‌ها نیز پیر می‌شوند. برای نمونه در پایان عمر شمار افشاندن گل آنها به چند روز یک‌بار کاهش یافته و سرانجام خاموش شده و به‌اصطلاح می‌میرند.

 عمل فرسایش در برخی موارد منجر به محو كامل گل افشان می شود و اثری از آن بر جای نمی گذارد. اهالی محل در مورد این پدیده چندین باور را مطرح می كنند و بر اساس اعتقادات خود نام‌هایی را هم برای گل افشان به كار می برند. به نظر آنها گل افشان پدیده ای طبیعی است كه با دریا در ارتباط بوده و به هنگام بالا آمدن آب دریا (مد) به ویژه در فصل تابستان، فعالیت آن به حداكثر می رسد، از این رو به آن ناف زمین یا ناف دریا نیز می گویند. عده ای بر این باورند كه فعالیت این پدیده به كشش و جاذبه اجرام سماوی به خصوص ماه وابسته است. بر این اساس معتقدند كه فعالیت آن در ابتدای ماه و نیمه ماه قمری (ماه نو، بدر) بیشتر می شود.

ساکنان محلی گل‌افشان‌ها را ناف زمین می‌نامند و برخی نیز بر این باورند که آنها افزون بر جزر و مد دریا با کشش اجرام سماوی نیز در ارتباط هستند.

گل افشان ها پدیده ای طبیعی و همانند آتشفشان هستند كه به صورت تپه ای مخروطی بوده و به جای گدازه، از دهانه آن گاز همراه با گل خارج می شود. این عارضه عمدتا در دشت ها و جلگه های مشرف بر دریا دیده می شود و اغلب آنها در فاصله كمی از دریا (حداكثر 15 تا 20 كیلومتر) استقرار یافته اند. این پدیده ها به صورت تپه های مخروطی قرینه و گاه بی قرینه هستند كه حداكثر ارتفاع آنها به 30 تا 50 متر می رسد.

این مخروط ها گاه به صورت انفرادی و در برخی مناطق با یك یا چند مخروط كوچكتر و فرعی همراه هستند. درحال حاضر برخی از گل فشان های ایران خاموش و یا غیرفعال هستند و برخی دیگر فعال بوده و دارای فعالیت متناوبی هستند. در فصول بارندگی، فعالیت آنها بیشتر می شود، اما گل آنها رقیق تر وسیال تر بوده و به صورت سرریز جاری می شود. در فصول خشك تر فعالیت آنها كمتر است و در عوض گل غلیظ تر و به حالت انفجاری تر بیرون می ریزد.

منابع: همشهری  _ سیری در ایران


لینک کوتاه :
https://aftabir.com/article/show/24298
PRINT
شبکه های اجتماعی :
PDF
نظرات

مشاهده بیشتر

با معرفی کسب و کار خود در آفتاب در فضای آنلاین آفتابی شوید
همین حالا تماس بگیرید