کاربرد گاز مبرد چیست؟

مبرد یا گاز فریون، ماده‌ای است که گرما را جذب و به ماده دیگری منتقل می‌کند. این گاز در انواع لوازم و تجهیزات از جمله یخچال استفاده می‌شود. امروزه انواع مختلفی از گازها در سیستم‌های تبرید مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما رایج‌ترین آن‌ها R-134a و R-438A هستند.
این گازها در دستگاه‌های تهویه مطبوع، رطوبت‌گیر و سایر لوازم خانگی و صنعتی استفاده می‌شوند. آن‌ها نقاط تبخیر پایینی دارند، بنابراین وقتی در یخچال یا تهویه مطبوع به کار می‌روند، به راحتی در هوا تبخیر نمی‌شوند. این ویژگی به خنک نگه داشتن محیط بدون اتلاف انرژی بیش از حد گازهای خنک‌کننده کمک می‌کند.

کاربرد گاز مبرد در یخچال

انواع گاز فریون در یخچال‌ها استفاده می‌شوند اما رایج‌ترین آن‌ها به شرح زیر است:

گاز R22

یخچال‌های قدیمی‌تر از این گاز استفاده می‌کنند؛ اما از آن‌جایی که برای لایه اوزون مضر است، در حال حذف شدن می‌باشد. این گاز مبرد دیگر در یخچال‌های مدرن مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

گاز R134A

این مبرد بسیار مورد توجه قرار گرفته است؛ زیرا از لایه اوزون محافظت می‌کند. در حالی که R134a یک مبرد پراستفاده با خواص خنک‌کنندگی عالی است، اما همچنان یک گاز گلخانه‌ای به حساب می‌آید و تلاش‌ها برای توسعه مبردهای جایگزین با پتانسیل گرمایش جهانی کمتر، در حال انجام است.

گاز R438A

تولیدکنندگان سیستم‌های تبرید، از این گاز به عنوان جایگزینی برای R22 استفاده می‌کنند؛ زیرا خاصیت تخریب لایه اوزون را ندارد. این گاز را می‌توان در بسیاری از فریزرهایی که قبلا از گاز R22 استفاده می‌کردند، یافت.

نحوه کار گاز مبرد در یخچال

فرآیند خنک کردن غذا در یخچال بسیار ساده است. این مراحل به شرح زیر می‌باشد:

• ابتدا مبرد، با کمک اواپراتور به بخار تبدیل شده و تمام گرمای داخل یخچال جذب می‌شود.
• کمپرسور، جریان گاز مبرد و همچنین گرما را از یخچال دریافت می‌کند.
• اکنون گاز مبرد توسط کمپرسور فشرده شده و خنک می‌شود.
• گاز مبرد فشرده به کندانسور منتقل می‌شود و پس از آزاد شدن گرما به حالت مایع باز می‌گردد.
• حالا داخل یخچال کم کم تا دمای تنظیم شده خنک می‌شود.
• زمانی که مبرد مایع به اواپراتور برگردد، چرخه دوباره شروع می‌شود.

به این ترتیب دمای داخل یخچال پایین می‌ماند و می‌توانید تمام مواد غذایی خود را برای مدت طولانی تازه نگه دارید.

کاربرد گاز مبرد در سیستم تهویه مطبوع

سیستم تهویه هوا از اجزای مختلفی ساخته شده است که هر کدام به اندازه دیگری مهم هستند. یک عنصر کلیدی برای عملکرد روان سیستم تهویه، گاز سرمایشی است. به بیان ساده، مبرد به خنک شدن محیط کمک می‌کند و هوای خانه شما را از طریق تهویه مطبوع به گردش در می‌آورد. در واقع بدون این گاز، سیستم شما کار نمی‌کند. به طور کلی مبرد مورد استفاده در سیستم‌های تهویه مطبوع معمولاً به صورت گاز یا مایع یافت می‌شود.

نحوه کار گاز مبرد در سیستم تهویه مطبوع

این گاز خنک‌کننده در داخل کویل‌های مسی سیستم قرار دارد. وظیفه مبرد این است که از طریق سیستم به قسمت‌های مختلف کولر گازی رفته و از گاز کم‌فشار به مایع پرفشار تبدیل شود. همان‌طور که این کار را انجام می‌دهد، گرما را جذب کرده و سپس در طول سفر خود، آن را آزاد می‌سازد و به آوردن هوای خنک به اتاق‌های خانه کمک می‌کند.
چرخه مبرد در تهویه مطبوع مداوم است و همیشه در تمام طول عمر سیستم در همان سطح باقی می‌ماند. البته، با این فرض که سیستم شما با نشتی مواجه نمی‌شود.

چه نوع مبردی در سیستم‌های تهویه مطبوع استفاده می‌شود؟

انواع مختلفی از گاز سرمایشی در تجهیزات تبرید مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما برای سیستم‌های تهویه مطبوع، دو نوع اصلی وجود دارد. R-22 که بیشتر فریون نام دارد و R410A که با نام پورون نیز شناخته می‌شود. جالب است بدانید که Puron نسبت به فریون بیشتر دوستدار محیط‌زیست است و محبوب‌ترین گزینه برای سیستم‌های AC مدرن به شمار می‌رود.
نوع مبرد مورد استفاده در تهویه مطبوع بستگی به قدمت آن سیستم دارد. سازندگان سیستم‌های تهویه فعالانه به دنبال جایگزینی کامل فریون با پورون هستند. با این حال، تنها نقص Puron این است که نمی‌توان آن را برای سیستم‌های قدیمی استفاده کرد.

نحوه تشخیص نشتی گاز در سیستم تهویه

نشت فریون می‌تواند نه تنها برای محیط زیست، بلکه برای هر کسی که با این ماده در تماس است، مضر باشد. برخی علائم وجود دارند که باید به آن‌ها توجه کنید:
• هوای گرم و جریان کم هوا: آیا سیستم تهویه مطبوع شما هوای گرم خارج می‌کند؟ اگر هوای گرمی از دریچه‌های سیستم تولید می‌شود، یا اگر جریان هوا آن چیزی نیست که باید باشد، این می‌تواند نشان‌دهنده نشت مبرد یا فشار کم آن باشد.
• افزایش قبوض برق: ممکن است متوجه شوید که مصرف برق شما بیشتر از حد معمول است. این افزایش می‌تواند به این معنی باشد که سیستم تهویه باید برای تامین مقدار مناسب هوای خنک ناشی از از دست دادن مبرد، سخت‌تر کار کند.
• سیستم AC پر سروصدا: کولر شما ممکن است بسیار پر سروصداتر از حد معمول باشد. این صداها می‌تواند نشان‌دهنده ایراد در سیستم و نشت مبرد باشد.
• مسمومیت با مبرد: اگر شخصی در خانه شما از سرگیجه یا حالت تهوع رنج می‌برد، یا اگر برای نفس کشیدن مشکل دارد، باید فورا به دنبال کمک پزشکی باشید. این می‌تواند به دلیل انتشار مبرد در محیط باشد.

کاربرد گاز مبرد در سیستم AC خودرو

خودروهای امروزی از دو نوع مبرد مختلف برای خنک نگه داشتن کابین استفاده می‌کنند. نوع اول R-134a است که جایگزین مبرد رایجی به نام "فریون" شد. دیگری R-1234yf است که حتی از R-134a با محیط‌زیست سازگارتر است. معمولا سیستم تهویه خودرو دارای یک پایگاه داده مشخصات مفید است که به شما کمک می‌کند تا متوجه شوید هنگام آماده شدن برای شارژ مجدد سیستم تهویه مطبوع خودرو، به دنبال چه مبردی باشید.

کاربرد گاز مبرد در تجهیزات پزشکی و دارویی
 

تبرید نقشی اساسی در عملکرد تجهیزات پزشکی مانند چیلرهای خنک‌کننده ایفا می‌کند و در بهبود و نجات جان افراد نقش مهمی دارد. این چیلرها در متعادل نگه داشتن دمای تجهیزات، خنک کردن دمای بدن بیماران و نگهداری از نمونه‌های پزشکی در دمای مناسب استفاده می‌شوند.
همچنین چیلرهای پزشکی در انواع تصویربرداری‌ها مانند دستگاه ام آر آی و سیتی اسکنر به کار می‌روند. به این ترتیب کاربرد گاز مبرد در این دستگاه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.

3 نوع گاز سرمایشی مورد استفاده در چیلرهای پزشکی

برخی از گازهای خنک‌کننده مورد استفاده در این تجهیزات به شرح زیر است:
1. R513A
این گاز یک مبرد هیدروفلورو الفین (HFO)  با پتانسیل گرمایش جهانی پایین برای چیلرهای پزشکی در محیط‌های تصویربرداری پزشکی است که به دمای متوسط مبرد نیاز دارند.
2. R407C
این گاز خنک‌کننده یک ترکیب هیدروفلوئوروکربن (HFC) با خواص طراحی شده برای عملکرد بهینه چیلر پزشکی است و برای تبریدهایی با دمای پایین و متوسط به کار می‌رود.
3. R507
این گاز نیز یکی دیگر از مبردهای گازی برای چیلرهای پزشکی است که از ترکیب هیدروفلوئوروکربن (HFC) برای شرایط دمایی پایین و متوسط تشکیل شده است.
همان‌طور که در این مقاله اشاره شد، گاز مبرد برای خنک‌سازی در هر زمینه‌ای به کار می‌رود. در کنار موارد ذکر شده، باید اشاره کرد که این گاز در بسیاری از فعالیت‌های دیگر نظیر صنایع غذایی، حمل‌ و ‌نقل، الکترونیک و... هم کاربرد دارد. در این مقاله تلاش کردیم تا حدودی با اهمیت این گاز و اصلی‌ترین کاربردهای آن آشنا شوید و در انتخاب مبرد متناسب با لوازم خود راه آسان‌تری داشته باشید.