پساکرونا، آغاز عصری جدید در توسعه بیوتکنولوژی در ایران خواهد بود

ایسنا: پساکرونا، آغاز عصری جدید در توسعه بیوتکنولوژی در ایران خواهد بود مهمتر از دانش و مقدمات ساخت واکسن، تامین زیرساخت عظیم چند ده میلیون دلاری تولید چند ده میلیون دوز واکسن مورد نیاز کشور است

دکتر سیروس زینلی با بیان این مطلب خاطرنشان کرد: با عملکرد سریع شرکت‌های داخلی در زمینه تولید کیتهای تشخیصی، علی رغم وجود شدیدترین تحریم‌ها و کمبود تامین کنندگان داخلی مواد و ملزومات مورد نیاز، کمبود خاصی در زمینه کیت‌های تشخیص موارد ابتلا به کووید ۱۹ نداشتیم و اگر مشکلی هم بود، بیشتر به بوروکراسی اداره کل تجهیزات و ملزومات پزشکی وزارت بهداشت برمی‌گشت.

وی افزود: با رقابتی که در زمینه تولید کیت‌های تشخیصی شکل گرفت، شرکت‌های دانش بنیان زیادی وارد این عرصه شدند که ممکن است با کاهش کرونا دچار مشکلات مالی شوند و به هر حال در موارد این چنینی که نیاز فوری و رشد سریعی ایجاد می‌شود، احتیاط هایی هم لازم است و باید از شرکت هایی که در بحران کرونا به کمک کشور و مردم آمدند، صیانت و حمایت کرد.

زینلی با اشاره به این که به رغم تحریم‌های شدید چند دهه اخیر، با تلاش متخصصان بیوتکنولوژی کشور، پنج پروژه واکسن به مرحله کارآزمایی بالینی رسیده یا به زودی می رسد، اظهار کرد: بخش خصوصی رشد بسیار خوبی در بیوتکنولوژی داشته و با سرمایه‌گذاری و حمایتهای مناسب، درآمد این صنعت و شرکت‌های فعال در این عرصه به چند هزار میلیارد تومان در سال رسیده و شاهد افزایش سالانه ۲۰ تا ۳۰ درصدی درآمد شرکتهای دانش بنیان این حوزه هم هستیم.

رئیس انجمن بیوتکنولوژی تصریح کرد: خوشبختانه مسوولان هم به اهمیت این حوزه پی برده‌اند تا جایی که معاون علمی و فناوری رئیس جمهور بیان کرده اند که اگر الان می خواستند رشته دانشگاهی انتخاب کنند، حتما بیوتکنولوژی را انتخاب می کردند. در این راستا قصد داریم در همایش بیوتکنولوژی ۱۴۰۰ بحث دانش بنیان‌ها و اشتغال فارغ‌التحصیلان جوان را به طور ویژه مطرح کنیم. چنانچه در دو سه دهه آینده به ایران که نگاه کنند می بینند تحریمها یکی از موتورهای محرکه کشور در پیشرفت بعضی از حوزه ها از جمله زیست فناوری بوده است، همچنان که جنگ تحمیلی، موتور پیشرفت تسلیحاتی و نظامی کشور شد.

به گفته وی، اگر با برنامه و دقت به تحریم ها نگاه کنیم می توانیم آن را به فرصت بی نظیری تبدیل کنیم به شرط آنکه سوداگران عرصه واردات و رانت های موجود، گلوی تولید داخل را نفشارند و تولید ملی را در نطفه خفه نکنند. در این بین نقش مجلس هم بسیار مهم است که با وضع قوانین خاص، اجازه جولان به واردات را ندهد.

استاد انستیتو پاستور ایران در ادامه با اشاره به برگزاری همایش «ایران بایو» در روزهای گذشته گفت: شرکت‌کنندگانی که از نمایشگاه دستاوردهای شرکت‌های ایرانی در این همایش بازدید کردند، توانمندی‌ها و محصولات متنوع تولیدکنندگان ایرانی را که دو دهه اخیر حاصل شده و بخشی از آن را در این همایش عرضه کرده بودند، مشاهده کردند. اگر فردی دقت نمی کرد فکر نمی کرد که اینها شرکتهای ایرانی هستند که به این توان رسیده اند. در واقع رشدی فوق العاده را در بیوتک شاهدیم و سال به سال شرکت های دانش بنیان از نظر کمی و کیفی، رشد بیشتری را تجربه می کنند و این رشد و توان در عرصه های دیگر نیز خودنمایی خواهد کرد.

رییس انجمن بیوتکنولوژی ایران در ادامه با اشاره به رونمایی از خط تولید واکسن اچ پی وی (HPV) (برای جلوگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم) ساخت یکی از شرکتهای نوپای دانش بنیان با حضور رئیس جمهور و آمادگی این شرکت برای تولید چهار واکسن دیگر که در مرحله کارآزمایی بالینی هستند اظهار داشت: همایش «ایران بایو» در هفته گذشته فرصتی بود که شرکتهای ایرانی فعال در زمینه بیوتکنولوژی بخشی از دستاوردها و توان فناوری خود را به نمایش بگذارند.


رییس انجمن بیوتکنولوژی ایران در پاسخ به این سوال که «با توجه به این که گفته می شود روند تولید واکسن بسیار طولانی و پرهزینه است و موفقیت دانشمندان در تولید واکسن کووید ۱۹ در کمتر از یک سال اتفاقی بی سابقه بوده، چگونه متخصصان ایرانی توانسته‌اند با بودجه های تحقیقاتی ناچیز طی چند ماه، پنج واکسن مختلف را به مرحله کارآزمایی بالینی برسانند»، گفت: کشور ما در زمینه تولید واکسن بی تجربه نیست و زیرساخت قوی و تجارب موفق ما در زمینه تولید واکسن و داروهای بیوتکنولوژیک پایه مستحکمی برای تولید واکسن کرونا در کشور بوده است. در خصوص تولید واکسن کرونا باید توجه داشت که حتی تاخیر چند ماهه ای که در این زمینه داشتیم نه به دلیل نداشتن دانش که عمدتا به دلیل نداشتن آزمایشگاه های سطح سه و نگرانی از تبعات داخلی و بین المللی این مساله بوده یعنی داشتن آزمایشگاه سطح ۳ می توانست برای ما تحریم های بیشتری را رقم بزند زیرا معمولا این آزمایشگاه ها برای فعالیت با میکروبهای خطرناک مورد استفاده قرار می گیرند وگرنه خیلی زودتر می توانستیم این واکسن را تولید کنیم.

وی همچنین خاطرنشان کرد: اکثر واکسن های ایرانی به غیر از نمونه ای که با همکاری کوبا و یک شرکت داخلی ساخته شده همگی براساس ویروس کشته شده ساخته شده اند. از طرف دیگر در مورد شرکت دانش بنیانی که سریعتر از بقیه موفق به ساخت واکسن کرونا شد دیدیم که این شرکت با استفاده از زیرساختی که از قبل برای واکسن ضدسرطان ایجاد کرده بود به محض شیوع کرونا از آن به عنوان میانبری برای دسترسی سریع به واکسن کرونا استفاده کرد.

زینلی تصریح کرد: مشکلی که ممکن است داشته باشیم و غربی ها هم داشتند این است که مثلا شرکتی چون نمی تواند چند میلیارد دلار برای ایجاد یک تشکیلات تولیدی عظیم سرمایه‌گذاری کند باید همکاری شرکت قدری مثل «فایزر» را که از امکانات تولیدی لازم برخوردار است، جلب کند. در زمینه تولید واکسن ایرانی هم بخش خصوصی در کشورمان  یا علاقه ای نداشت وارد این عرصه شود یا خط تولید مناسبی را نداشت، در حالی که در انستیتو پاستور، سه خط تولید داروهای بیوتک داریم یا مجموعه برکت چون دارای شهرک دارویی و زیرساختی بزرگ است، از آن استفاده کردند.

مسئول کارگروه واکسن و درمان دانشگاه تهران با بیان این که مساله مهم پس از طی موفقیت آمیز فاز مطالعات بالینی واکسن، وجود ظرفیت تولید ده ها میلیون دوز (واحد تزریق) واکسن در مجموعه های داروسازی کشور است، اظهار کرد: با توجه به این که پاندمی کرونا مقطعی است، شرکتهایی که می خواهند در عرصه چنین تولید عظیمی وارد شوند اولا باید سرمایه سنگینی در اختیار داشته باشند و دوما بتوانند با فروش واکسن هزینه ها را جبران کنند؛ لذا اگر دولت به کمک بخش خصوصی نیاید و سود کافی آنها را تضمین نکند، اساسا امکان تولید واکسن کافی در کشور فراهم نمی شود یا تولیدکنندگانی که در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌اند لطمه مالی سنگینی می خورند.

زینلی در عین حال در پاسخ به این سوال که «علی رغم تبلیغات زیادی که در زمینه کیفیت و تنوع تولیدات دارویی کشور می شود چرا صادرات دارویی چندانی نداریم» گفت: حدود ۴۰ سال است که دائما در عرصه بین المللی علیه ایران جوسازی می شود و به هر حال این تبلیغات مخرب بر صادرات دارویی کشور هم تاثیر منفی دارد. از طرف دیگر تجربه موفق در زمینه تولید الزاما به موفقیت در صادرات منجر نمی شود و عوامل متعددی در این زمینه دخیل هستند. نکته سوم این که کسب جایگاهی مناسب در بازار جهانی مستلزم اخذ استانداردهای بین المللی از جمله انجام کارآزمایی بالینی داروها در خارج است. طی کردن این پروسه که روند چندان ساده ای ندارد، مستلزم حمایت دولت است که معمولا در این زمینه ضعیف عمل می کند.

وی خاطرنشان کرد: البته همین الان هم برخی شرکتهای داروسازی ایرانی، تجربه های موفقی در زمینه صادرات دارند که نمونه آن شرکت سیناژن است که کارخانه ای در ترکیه احداث کرده و مجوز GMP اروپا را کسب کرده است و چندین کارآزمایی بالینی مربوط به داروهای ایرانی در خارج از کشور انجام شده و یا در حال انجام است.

رییس انجمن بیوتکنولوژی تصریح کرد: مساله دیگر سرمایه گذاری چند صد میلیون دلاری است که بخش خصوصی باید برای کارآزمایی بالینی در خارج از کشور انجام دهد که از عهده کمتر شرکت داخلی بر می آید و تازه پس از طی تمام این مراحل دشوار و پرهزینه و کسب استانداردهای جهانی، معلوم نیست که تولیدکننده ایرانی بتواند از رقبای غربی پیشی بگیرد لذا بحث صادرات دارو، مقوله متفاوتی است که باید به تدریج در آن به تجربه کافی دست پیدا کنیم.

زینلی در پایان با تاکید بر این که زیست فناوری می‌تواند در همه عرصه های زندگی از جمله کشاورزی تاثیر زیادی داشته باشد، تصریح کرد: تجربه موفق کشور در گسترش بخش خصوص دانش بنیان باید مسوولان را ترغیب کند که از این بخش بیشتر حمایت کنند و زیست فناوری را در عرصه های مختلف از جمله کشاورزی به کار گیرند تا کشور در تحریم ها دچار چالش نشود. اگر به عرصه زیست فناوری کشاورزی توجه می شد و با مخالفت‌ها کشور را عقب نگه نمی داشتند الان کشور شاهد کمبود شدید خوراک دام و طیور و به تبع آن افزایش هزینه مرغ و تخم مرغ و دیگر موارد مربوط به دام و طیور نمی شد.

بر اساس اعلام روابط عمومی چهارمین همایش بین‌المللی و دوازدهمین همایش ملی بیوتکنولوژی ایران، چهارمین همایش بین‌المللی و دوازدهمین همایش ملی بیوتکنولوژی ایران به میزبانی انجمن بیوتکنولوژی جمهوری اسلامی ایران و با همکاری دانشگاه یزد و انجمن‌های علمی و موسسات پژوهشی این حوزه از ۳۱ مردادماه تا دوم شهریورماه ۱۴۰۰ با شعار «سده ۱۴۰۰: زیست فناوری برای امنیت غذایی و سلامت» برگزار می‌شود.