فلسفه و اعتقادات تعلیم و تربیت

مدیر یک مدرسه برای آنکه بتواند به عنوان یک رهبر آموزشی عمل نماید باید، عامل مدارس مؤثر و دانش مربوط به آموزش مؤثر را در فلسفه و عقاید خود بگنجاند. اگر هدف مدرسه دستیابی به بهبودی آموزشی است مدیر مدرسه چگونه به این هدف نایل می‏شود؟ ● گلیکمان (۱۹۹۰) سه فلسفة تعلیم و تربیت را به صورت زیر ارایه می‏دهد: ▪ اسنشیالیسم[۱] ناظر آموزشی دانش بدیهی و واقعی را برای پیشرفت عمومی قدرت آموزش معلمان به کار می‏گیرد. ▪ اکسپریمنتالیسم[۲] ناظرین آموزشی به صورت دموکراتیک با معلمین کار نموده و برای دستیابی به نتایج مؤثر گروهی می‏کوشند. آنها دانش آموزش را تدوین نموده و روش‏های یادگیری مکاشفه‏ای را مورد تشویق قرار می‏دهند. ▪ اگزیستانسیالیسم[۳] معلمین در روش تدریس خود آزاد هستند. ناظرین آموزشی هیچ گونه دانش یا قضاوتی را اعمال نمی‏کنند و تنها در مواردی که از آنها درخواست شود کمک می‏نمایند. فلسفه‏های تعلیم و تربیتی کلیگمان (۱۹۹۰) به یک سیستم اعتقادی فردی مرتبط بوده و با یک روش نظارت مرتبط می‏باشد. نظارت همراه با راهنمایی به این اصل استوار است که «آموزش به عنوان علمی با استانداردها و مهارت‏های شناخته شده به شمار می‏آید، نقش ناظران در این بین، دادن آگاهی، راهنمایی، مدل‏بندی و ارزیابی مهارت‏های فوق می‏باشد. ● گسترش و پیشرفت چهارچوب اداری بیشتر محققین با این مورد موافقند که مدیر مدرسه میزان مؤثر بودن فعالیت‏های مدرسه را مشخص می‏نماید (لین و والبرگ ـ ۱۹۸۷)[۴]. مدیر مدرسه به عنوان یک رهبر نقش مهمی را در آغاز نمودن فعالیت‏ها و کمک به اجرا و یا تسهیل آنها ایفا می‏نماید. میزان حضور مدیر مدرسه برای اجرای این وظایف مشخص‏کننده میزان موفقیت مدرسه خواهد بود. تحقیقات ادموند (۱۹۷۹) نشان دادند که مدیران مدارس موفق با روش‏های زیر بر روی فعالیت‏های مدارس خود تأثیر می‏گذارند. ۱) رفتار، سیاست‏ها و عملکردهای اداری‏شان بر روی میزان کارآیی مدرسه تأثیر می‏گذارد. ۲) یک تعادل را مابین مدیریت و مهارت‏های آموزشی ایجاد می‏نمایند. ● رهبری آموزشی فردا سیملی و کونیرز[۵] (۱۹۹۱) چنین اعلام می‏نمایند که «آموزش به عنوان یک فعالیت، پیچیده[۶]، پویا[۷]، در[۸] و هوشمندانه[۹] به شمار آمده و نمی‏توان روش استاندارد و تجویزشده‏ای را برای آنها مطرح نمود. ما برای آنکه بتوانیم به نیازهای به شدت متغیر دانش‏آموزان خود پاسخ دهیم، به معلمین ما باید اجازه تصمیم‏گیری‏های مناسب را بدهیم. از این رو می‏توان گفت که اساس رهبری در مدرسه را معلمین (و والدین دانش‏آموزان) و مدیر مدرسه تشکیل می‏دهند. عوامل فوق در خصوص یافتن مشکلات و تشخیص آنها، به صورت فرآیندی که به عنوان رهبری[۱۰] تلقی می‏شود، فعال هستند. بنابراین این مدیران مدارس به عنوان رهبرانی تلقی می‏شوند که رهبری آموزشی را در معلمین تشویق نموده و گسترش می‏دهند. بر اساس نظریات کوپر (۱۹۸۹) در این روش از رهبری آموزشی سبب تحصیل در امر یادگیری و کار با معلمین، دانش‏آموزان و والدین شده و کیفیت آموزشی را ارتقاء می‏دهند این ساختاربندی مجدد نیازمند دیدگاه‏های مختلف در خصوص رهبری است. اهداف مدارس را باید بر اساس مشکلات تشخیص داده شده توسط معلمین و والدین شناسایی نمود. در فرآیند حل مشکلات باید با همکاری دیگران اقدام نمود. بر اساس تعاریف بامبورگ و آندرو (۱۹۹۰)، رهبران آموزشی دارای مشخصات زیر هستند: ۱) تأمین‏کنندة منابع[۱۱] الف) کارکنان و منابع موجود در مدارس را در مسیر دست‏یابی به اهداف مورد نظر هدایت می‏کنند. ب) در خصوص نحوة تدریس و موضوع درسی آگاه هستند. ۲) منبع آموزشی[۱۲] الف) براهداف بهبودی مداوم برنامه آموزشی تأکید ورزیده و فعالانه در پیشرفت کارکنان مداخله می‏نماید. ب) استفاده از استراتژی‏های آموزشی مختلف را تشویق می‏نماید. ۳) یک مرتبط‏کننده مؤثر [۱۳] الف) میزان تعهد به اهداف مدرسه را مدل‏بندی می‏کند. ب) اهداف آموزشی و روش‏های اجرای طرح‏های آموزشی و دستیابی به اهداف را تنظیم می‏نماید. ج) بر اساس استانداردهای اجرایی دقیق برای تدوین عملکرد معلمان عمل می‏نماید. ۴) دارای یک حضور قابل مشاهده است. از کلاس‏ها بازدید نموده و در همایش‏های کلاسی و یا رشته‏ای شرکت می‏کند و در خصوص روش تدریس جهت مباحثه آماده است و به عنوان یک فرد فعال در برنامه پیشرفت شغلی کارکنان مدرسه شرکت می‏نماید. ● چگونه می‏توان یک رهبر آموزشی موفق شد گلیکمان (۱۹۹۰)[۱۴] مطالب زیادی را در خصوص تبدیل شدن به یک رهبر موفق اعلام می‏نماید. باید گفت که رهبری آموزشی موفقیت‏آمیز از سه گروه اصلی تشکیل می‏شود. ۱) اساس دانش ـ وجود اطلاعات مؤثر ـ انجام تحقیقات در خصوص مکالمة مؤثر ـ آگاهی از فلسفه و اعتقادات خود ـ تغییر دادن تئوری ـ آگاهی از تئوری موضوعات درسی ۲) وظایف ـ نظارت ـ ارزیابی دستورالعمل‏ها و روش تدریس ـ گسترش توانایی‏های کارکنان ـ گسترش موضوعات درسی ـ پیشرفت گروهی ـ تحقیقات ـ ایجاد جو مثبت در مدرسه ـ مدرسه و جامعه ۳) مهارت‏ها ـ بین‏فردی ـ برقراری ارتباط ـ مردم ـ تصمیم‏ ـ گیری ـ کاربرد ـ حل مشکلات ـ فنی ـ هدف‏گیری ـ ارزیابی و طراحی ـ مشاهده ـ تحقیق و ارزیابی