از چه سنی برای کودک کتاب بخوانیم؟ | فواید و راهکارها

همین که شما در این صفحه حضور دارید، نشان از این است که یک والد آگاه و دغدغه‌مندید که به دنبال رشد، آگاهی و تربیت درست فرزندتان هستید. شما به خوبی می‌دانید که کودکان، سرمایه‌های بی‌بدیل زندگی هستند و هر چه در راه پرورش آن‌ها سرمایه‌گذاری شود، بازدهی چندین برابر خواهد داشت. اغلب والدین سوالات زیادی درباره‌ی رشد و تربیت درست فرزندان در ذهن دارند؛ یکی از سوال‌های مرسوم و اساسی برای تربیت صحیح فرزندان و ایجاد دوستی و ارتباط عمیق آن‌ها با کتاب، این است که «از چه سنی برای کودک کتاب بخوانیم؟»

پاسخ به این سوال، کلیدی برای ورود به دنیای شگفت‌انگیز کتاب‌ها و باز کردن دریچه دانش و تخیل به روی کودکان است. در این سفر اکتشافی همراه ما باشید تا با هم دریابیم چه زمانی، چگونه و با چه کتاب‌هایی می‌توانیم جرقه‌ی عشق به کتاب را در دل فرزندانمان روشن کنیم.

تاثیر کتابخوانی قبل از تولد

در دوران بارداری، لحظاتی ناب و خاص وجود دارند که می‌توانند تأثیراتی قابل توجه بر روی رشد و تکامل جنین داشته باشند. یکی از این لحظات جادویی، زمانی است که مادر با صدایی دلنشین و آرام، مشغول به خواندن کتاب برای فرزند در حال رشد خود می‌شود. این عمل ساده، پلی است میان دنیای بیرون و دنیای امن و آرام رحم، پلی که نه تنها واژه‌ها و داستان‌ها را به گوش جنین می‌رساند، بلکه احساسات و عواطف مادر را نیز به او منتقل می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند که این فعالیت، به ویژه در سه ماهه سوم بارداری که حس شنوایی جنین به طور کامل شکل گرفته، می‌تواند تأثیرات مثبتی داشته باشد.

تحقیقات علمی حاکی از آن است که این آشنایی زودهنگام با زبان، می‌تواند به توسعه مهارت‌های زبانی و شناختی کودک در آینده کمک کند. جنین‌ از حدود هفته 25 بارداری قادر به شنیدن صداهاست و این صداها، به ویژه صدای مادر، می‌توانند به تحریک مغز و افزایش فعالیت‌های عصبی آن‌ها کمک کنند. این تجربه، به رشد ذهنی جنین کمک می‌کند و ارتباط عاطفی عمیق‌تری را بین مادر و فرزند شکل می‌دهد؛ همچنین این ارتباط عاطفی، تأثیر بسزایی در احساس امنیت و آرامش جنین دارد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که قرار گرفتن در معرض زبان و داستان‌ها در دوران جنینی، می‌تواند پایه و اساس علاقه به کتاب و یادگیری را در آینده بنا نهد.

چرا باید کتاب خواندن برای کودک را زود شروع کنیم؟

تصور کنید کودکی در آغوش شما، به داستان‌هایی گوش می‌دهد که فراتر از واقعیت، در سرزمین خیال و رویا ریشه دوانده‌اند. این جادو با خواندن زودهنگام کتاب برای کودکان، به‌ویژه با استفاده از کتاب داستان فانتزی آغاز می‌شود؛ گامی مؤثر که نه تنها در مسیر رشد و پرورش ذهن، بلکه در شکوفایی روح و جان آن‌ها نیز نقش بسزایی دارد. هر داستان، سفری به دنیایی ناشناخته، پر از شگفتی‌ها و ماجراجویی‌هاست. این سفرها، ذهن کودک را وسیع کرده، او را با مفاهیم جدید آشنا می‌کنند و به او را یاری می‌دهند تا دنیای اطراف خود را بهتر درک کند.

کتابخوانی در ماه‌ها و سال‌های اولیه زندگی کودک، بذری است که در خاک حاصلخیز ذهن کودک کاشته می‌شود و در آینده، میوه‌های شیرینی را به بار می‌آورد. این بذر، با هر کلمه شنیده شده و با هر صفحه خوانده شده، جوانه‌ می‌زند و ریشه‌های خود را در اعماق ذهن کودک گسترش می‌دهد. ریشه‌هایی که او را در برابر ناملایمات زندگی مقاوم‌تر می‌کند، به او قدرت تخیل و نوآوری می‌بخشد و او را به سمت دنیایی از دانش و آگاهی می‌کشاند. این بذر، نه تنها هوش و استعداد کودک را شکوفا می‌کند، بلکه احساسات او را نیز پرورش می‌دهد و او را به انسانی همدل، مهربان و با درک بالا تبدیل می‌کند.

20 دلیل برای شروع هرچه زودتر کتابخوانی برای کودک

در ادامه، این یادداشت 20 دلیل مهم و اساسی را به شما می‌گوییم تا هر چه زودتر کتاب در دست بگیرید و کودکانتان را با جهان کتاب و کتابخوانی آشنا کنید.

1. تقویت مهارت‌های زبانی

2. بهبود مهارت‌های شنیداری

3. تقویت مهارت‌های شناختی

4. افزایش خلاقیت و تخیل

5. تقویت حافظه

6. آموزش مفاهیم جدید

7. آشنایی با فرهنگ‌ها و آداب و رسوم مختلف

8. ایجاد پیوند عاطفی

9. تقویت مهارت‌های اجتماعی

10. افزایش اعتماد به نفس

11. آمادگی برای مدرسه

12. بهبود تمرکز و توجه

13. کاهش استرس و اضطراب

14. ایجاد عادت به مطالعه

15. تقویت همدلی

16. گسترش جهان‌بینی

17. تقویت مهارت‌های حل مسئله

18. آموزش ارزش‌های اخلاقی

19. تقویت عشق به یادگیری

20. سرگرمی و لذت

این موارد تنها بخشی از دلایل کتابخوانی برای کودکان بودند؛ با گام گذاشتن در این مسیر به طور ملموس و گسترده با سیلی از موارد بیشتر روبرو خواهید شد.

چگونه کتابخوانی را برای کودک شروع کنیم

همان‌طور که گفتیم، کتاب خواندن برای کودکان در سنین پایین مانند کاشتن بذر در دل خاک حاصلخیز است. اما برای اینکه این بذر پوسته خود را بشکافد، جوانه بزند، سبز شود و در نهایت به درختی مثمر و تنومند تبدیل شود، باید در بستری درست و آماده کاشته شود. بذر عشق به کتاب و مطالعه نیز برای رشد، به تغذیه‌ای مناسب نیارمند است. هر بار که کودکتان در دنیای یک کتاب داستان علمی تخیلی غرق می‌شود، نهال تخیل او محکم‌تر شده و ذهنش با مفاهیمی تازه از آینده، علم و اکتشاف آشنا می‌شود؛ گویی بذر کوچک کاشته شده در ذهن او، به جای یک خاک محدود، در زمینی گسترده ریشه می‌دواند.

در این مسیر، هر کتاب مثل آبی است که جان تازه‌ای به این بذر می‌بخشد. داستان‌های رنگارنگ و پرجزئیات، به برگ‌های این نهال زندگی می‌دهند. این داستان‌ها کودک را به ماجراجویی در کهکشانی از رویاها دعوت می‌کنند و او را با دنیای ناشناخته‌های علمی و امکان‌های آینده آشنا می‌سازند. درخت مطالعه که بدین ترتیب می‌روید، سایه‌ای پربرکت برای زندگی او خواهد داشت و می‌تواند میوه‌های ناب خلاقیت، دانش و عشق و علاقه به یادگیری را به جهان عرضه کند.

و اما پیشنهادهایی برای شروع به یادماندنی و باکیفیت کتاب خواندن برای کودک:

• از همان روزهای اول شروع کنید.
• یک گوشه آرام و راحت مثل یک پناهگاه کوچک برای کتاب‌خوانی بسازید.
• کتاب‌هایی متناسب با سن فرزندتان از ناشران معتبر انتخاب کنید.
• کتاب‌هایی با تصویرهای رنگارنگ و سرگرم‌کننده بخرید تا کودکان مجذوب شوند.
• علاقه‌های کودکتان را بشناسید و متناسب با آن‌ها به سراغ کتابخوانی بروید.
• از جلسات کوتاه و ساده شروع کنید، چند دقیقه خواندن کافی است تا کودک مشتاق‌تر شود.
• داستان‌ها را با صدای بلند و لحن جذاب برایش بخوانید.
• کودک را در داستان شریک کنید و از او بخواهید تصویرها را نشان دهد یا درباره داستان نظر بدهد.
• زمان مشخصی برای کتاب‌خوانی تعیین کنید؛ مثلاً قبل از خواب، بهترین زمان برای کتاب‌خوانی است.
• از عوامل حواس‌پرتی مانند؛ تلویزیون و گوشی در حین کتاب خواندن دوری کنید.
• اجازه دهید داستان‌های تکراری و محبوبشان را بارها بشنود و لذت ببرند.
• اجازه دهید خودش کتاب انتخاب کند؛ این کار علاقه او به کتاب‌خوانی را بیشتر می‌کند.
• از کتاب‌های تعاملی مانند کتاب‌های بازشو یا لمسی که توجه کودک را جلب می‌کنند غافل نشوید.
• در لیست کتاب‌هایی که به سراغشان می‌روید، کتاب‌ها شعر را نیز بگنجانید.
• داستان‌های علمی تخیلی را وارد کتابخانه کنید و او را با دنیای شگفت‌انگیز علم آشنا کنید.
• داستان‌ها را مانند یک نمایش اجرا کنید.
• بعد از کتاب‌خوانی کودک را تشویق کنید تا در مورد داستان صحبت کند.
• کتاب‌ها را در دسترس کودک قرار دهید.
• کتاب‌های متنوعی به او معرفی کنید تا راحت‌تر علایقش را بشناسد!
• هر بار که کتاب می‌خواند، او را با لبخند تحسین کنید و به کودک انگیزه دهید.

این جمله‌های کوتاه و ساده می‌توانند راهنمای موثری برای شروع عادت کتاب‌خوانی کودک باشند.

کلام آخر

در نهایت، کتاب خواندن برای کودک تنها یک فعالیت گذرا نیست، بلکه یک سرمایه‌گذاری بلند مدت برای رشد فکری، عاطفی و اجتماعی آن‌ محسوب می‌شود. آشنایی و دوستی کودک با یار مهربان باید امری همیشگی و جزوی از زندگی او باشد. صبر و حوصله در مسیر این تعامل و ارتباط، به آن عمق می‌بخشد و آن را پایدارتر می‌کند. والدین و مربیان با ایجاد فضایی گرم و صمیمی برای کتابخوانی به کودکان کمک می‌کنند تا دنیای جدیدی از کلمات و مفاهیم را کشف کنند و پیوندی ناگسستنی بین آن‌ها و کتاب ایجاد می‌کنند که تا پایان عمر همراهشان خواهد بود.

تمام تأثیرات شگفت‌انگیز کتاب‌خوانی، از تقویت مهارت‌های زبانی و شناختی گرفته تا افزایش خلاقیت، تمرکز و ایجاد پیوندهای عاطفی عمیق، همگی با انتخاب کتاب‌های مناسب شکل می‌گیرند. در انتشارات کودک و نوجوان هفت‌و‌نیم، مجموعه‌ای غنی از داستان‌های فانتزی، علمی‌تخیلی، علمی آموزشی و... گردآوری شده است تا کودکان در هر سنی، از نخستین روزهای زندگی تا سال‌های مدرسه، با دنیای کتاب آشنا شوند و از فواید بی‌شمار آن بهره‌مند گردند.

اگر به دنبال یک نقطه‌ی شروع مطمئن برای پرورش عادت مطالعه، تقویت تخیل و افزایش یادگیری فرزندتان هستید، انتشارات هفت و نیم همراه شماست تا با انتخاب کتاب‌هایی متناسب با سن و نیاز کودک، آینده‌ای روشن‌تر برای او بسازد.