آیا امام خمینی به هاشمی رفسنجانی پیشنهاد قائم مقام رهبری داد؟

”محمد هاشمی” برادر مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی چند روز پیش و به مناسبت سالروز رحلت امام خمینی (ره) و انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به رهبری انقلاب اسلامی در گفت‌وگویی تاریخی مطالبی عنوان کرد که در تناقض با روایت‌های متعدد و گوناگون از جمله خاطرات برادرش آیت‌الله هاشمی رفسنجانی است.

ضمن اینکه این ادعا برای نخستین بار مطرح می‌شود و هاشمی برای گفته خود سند یا شاهدی ارائه نمی‌کند.

محمد هاشمی در بخشی از این گفتگو مدعی شد که امام خمینی (ره) پس از عزل منتظری از قائم مقامی، پیشنهاد قائم مقامی را به آیت‌الله هاشمی رفسنجانی داد.

او در این گفتگو چنین می‌گوید:

«بعد از عزل آقای منتظری، آقای هاشمی خیلی ناراحت بود.

امام به آقای هاشمی پیشنهاد داده بودند که خبرگان شما را به‌عنوان قائم مقام معرفی کنند، نامه دهند، من نامه دهم، تایید می‌کنند.
 آقای هاشمی تقریبا یک هفته گریه می‌کرد و می‌گفت نه، من نمی‌خواهم.

از امام خواهش می‌کرد که چنین کاری نکنند، یعنی کراراً خواهش کرده بودند که چنین کاری نکنند.»

نخست اینکه جایگاه قائم مقامی رهبری در قانون اساسی مصوب سال ۱۳۵۸ نیامده بود و نمایندگان خبرگان رهبری در سال ۱۳۶۴ براساس دغدغه و نگرانی از احتمال فوت امام خمینی (ره) و خالی بودن جایگاه رهبری، چنین جایگاهی را تعریف و آیت‌الله منتظری را به عنوان قائم مقام رهبری برگزیدند.

این اقدام در حالی صورت گرفت که به گفته اعضای خبرگان رهبری و تصریح خودشان با این اقدام مخالف بودند.

آیت‌الله محمدی گیلانی در تاریخ ۹ شهریور سال ۷۹ و در سخنانی به مناسبت شهادت امام موسی کاظم (ع) در منزل حجت‌الاسلام رازینی در این ‌خصوص گفت:

«یک روز قبل از مطرح شدن قائم مقامی آقای منتظری در مجلس خبرگان من ضمن تماس با دفتر امام کتباً از طریق آقای توسلی و آقای رسولی از ایشان درخواست ملاقات کردم.

در آن موقع اعلام شده بود که امام تا پانزده روز ملاقات ندارند.

من در تکه کاغذی نوشتم مطلبی واجب و ضروری است، احساس وجوب کردم به عرض مبارک برسانم.

امام اجازه دادند خدمتشان رسیدم.

گفتم «فردا قرار است موضوع قائم مقامی آقای منتظری در مجلس خبرگان مطرح شود، خواستم به عرضتان برسانم به آقای هاشمی بگویید مطرح نشود.

من به آقای منتظری ارادت دارم، خدمتشان درس خوانده‌ام ایشان را عابد و زاهد می‌دانم ولی این خصوصیات کافی نیست.

از عهده این کار بر نمی‌آید.» امام گلایه‌های سوزانی از آقای منتظری را آغاز کرد که کجا چه کرد و کجا چه و اضافه فرمود «احمد هم از او دفاع می‌کند! از منزل سید مهدی هاشمی دست نویس‌های او را آوردند من دیدم نامه‌های آقای منتظری از نوشته‌های مهدی هاشمی الهام گرفته، این را من برای ایشان نوشتم…» سخن امام که به اینجا رسید من گفتم آقای منتظری این نامه شما را آورد و در جلسه خواند و با خنده گفت “امام خیال کرده که آنچه من برایش می‌نویسم الهام از سیدمهدی می‌گیرم!” امام فرمود نامه من را آورد در جلسه خواند؟ گفتم بله! آقای سید عباس خاتم و سید جعفر کریمی و چند نفر دیگر هم هم بودند.

امام فرمود این طور است؟ عرض کردم بفرمایید که فردا ایشان به عنوان قائم مقام رهبری مطرح نشود.

امام قدری فکر کرد و فرمود احمد نیست.

می‌شود شما زحمت بکشید و به آقای هاشمی بگویید بعد از ظهر من ایشان را ببینم؟ عرض کردم بله؛ اما به آقای هاشمی نفرمایید که من آمدم.

به هیچکس نگویید می‌ترسم مرا هم شمس‌آبادی کنند یا مثل شیخ قنبر در چاه بیاندازند.

این را که گفتم امام «اعلی الله مقامه» سه بار خندید و فرمود “خاطرت جمع باشد!” از دفتر امام حرکت کردم و آمدم شورای نگهبان جلسه تمام شده بود و بعد رفتم خدمت آقای هاشمی و گفتم صبح خدمت امام رسیدم کاری داشتم، فرمودند به آقای هاشمی بگوید که من ایشان را ببینم.

شب بعد از نماز مغرب و عشا خانم حاج احمدآقا زنگ زد که حاج آقا، امام فرمودند آنچه امروز ما صحبت کردیم مبادا از شما تجاوز کند؟ گفتم همین طور است.

فردای آن روز آقای هاشمی موضوع قائم مقامی آقای منتظری را در مجلس خبرگان مطرح کرد.

آقای محمدی گیلانی اضافه کرد که پس از این ماجرا روزی آقای هاشمی در حضور جمعی گفت من بعد از ظهر رفتم خدمت امام، امام فرمودند موضوع قائم مقامی آقای منتظری را فردا مطرح نکن.

گفتم چرا ما در اجلاسیه قبل به آقایان گفته‌ایم که ایشان به عنوان قائم مقام مطرح کنیم.

فرمود “نه؛ یکی از دوستان آمد و چنین گفته!” گفتم ما اعلام کرده‌ایم نمی‌شود!”» آیت‌الله محمدی گیلانی این سخنان را در روز ۱۴ خرداد ۶۸ و در جلسه مهم خبرگان رهبری با موضوع انتخاب رهبری آینده نظام جمهوری اسلامی و هنگامی که بحث در مورد منتظری بود، مطرح کرده بود.

از سخنان آیت‌الله محمدی گیلانی برمی‌آید که امام در مورد طرح قائم مقامی آیت‌الله منتظری در مجلس خبرگان در مقابل کاری انجام شده قرار گرفت.

امام خمینی (ره) در دیدار اعضای خبرگان رهبری با ایشان پس از انتخاب آیت‌الله منتظری به قائم مقامی نیز اشاره‌ای به این موضوع نکردند.

امام خمینی (ره) همچنین در نامه ۶ فروردین ماه ۶۸ در عزل آقای منتظری به صراحت عنوان فرمودند:

“والله من از ابتدا با انتخاب شما مخالف بودم!” و در ادامه همان نامه با برشمردن نخست‌وزیری بازرگان و ریاست‌جمهوری بنی‌صدر فرمودند “در تمام موارد نظر دوستان را پذیرفتم.”

این سخن نشان می‌دهد که امام در مورد عدم اعلام مخالفت خود با موضوع قائم مقامی آیت‌الله منتظری آنگونه عمل کرد که در مورد نخست‌وزیری بازرگان و ریاست‌جمهوری بنی‌صدر عمل کرد.

حال باتوجه به تجربه ناموفق انتخاب آیت‌الله منتظری به جایگاه قائم مقامی رهبری که این جایگاه در قانون اساسی پیش‌بینی نشده بود، آیا می‌توان متصور بود که امام شخص دیگری را به عنوان قائم ‌مقام معرفی کنند؟

هاشمی رفسنجانی در جلسه روز ۱۴ خرداد خبرگان رهبری، با ذکر دو خاطره از امام و بیان یک نقل قول از حجت‌الاسلام احمد خمینی، عنوان کرد که نظر امام خمینی برای رهبری پس از خود آیت‌الله خامنه‌ای بود.

ضمن اینکه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با سند قرار دادن خود و به نقل از حجت‌الاسلام والمسلمین سیداحمد خمینی در جلسه روز ۱۴ خرداد سال ۶۸ مجلس خبرگان رهبری، تاکید داشتند که نظر امام خمینی (ره) با رهبری آیت‌الله خامنه‌ای بود.

هاشمی رفسنجانی تا پایان عمر خود، خلاف این خاطره سخنی نگفت و نه تنها در کتاب خاطرات خود که در هیچ محفلی هم مطرح نکرد که چنین پیشنهادی از سوی امام خمینی (ره) به او مطرح شده است.

هاشمی رفسنجانی در جلسه روز ۱۴ خرداد ۶۸ و پس از رای‌آوری رهبری فردی و مطرح شدن نام آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان کاندیدای رهبری از سوی برخی اعضای خبرگان، بنا بر درخواست آیت‌الله مجتهد شبستری گفت:

«آقای شبستری چیزی از آقای طاهری شنیدند که امام جمله‌ای درباره‌ی آقای خامنه‌ای گفته‌اند.

سندش منم. اگر آقایان مایلند، من نقل کنم؛ والا نه.» اعضا خواستار بیان جمله‌ی امام شدند.

آیت‌الله هاشمی رفسنجانی سپس عنوان کرد که برای آنچه می‌خواهد از امام نقل کند، چهار پنج شاهد در جمع است.

آیت‌الله موسوی اردبیلی گفت:

«آقای هاشمی! من شاهدم.» سپس آیت‌الله هاشمی به روایت جلسه‌ای نزد امام با حضور سران قوا، نخست‌وزیر و حاج احمد خمینی پرداخت:

«ما یک جلسه با روسای قوا و نخست‌وزیر و احمد آقا خدمت امام بودیم.

همان موقعی که مسئله‌ی آقای منتظری داغ شده بود و ما با امام مباحثه داشتیم.

ما یکی از احتجاجاتمان با امام این بود که شما اگر آقای منتظری را کنار بگذارید، ما در رهبری دچار مشکل میشویم….امام هم شورایی را خیلی تمایل نداشتند هیچ‌وقت.

فرد هم ما میگفتیم ما فردی را نداریم الان که مطرح بکنیم در جامعه.

چون ما فرضمان بر مرجعیّت بود و با همان مسائل بود.

امام فرمودند چرا ندارید؟ آقای خامنه‌ای.» او همچنین گفت:

«یک بار دیگر من خصوصی خدمت امام رفتم باز روی همین مساله (صحبت شد.) من چون در جلسه‌ی عمومی شرمم می‌آمد خیلی بحث مثلاً یکدندگی با امام بکنم؛ خب تنها که می‌رفتم، خیلی آزادتر حرف می‌زدم.

خیلی با ایشان یک‌دنده، وَر رفتم روی مساله، باز ایشان به من در همان جلسه فرمودند که شما وقتی مثل آقای خامنه‌ای را دارید، چرا تردید دارید؟ چرا مشکل دارید؟» آیت‌الله هاشمی همچنین در این جلسه نقل خاطره‌ای از حجت‌الاسلام والمسلمین احمد خمینی پرداخت.

او گفت: «بار سوم این را احمدآقا دیروز به ما گفت.

در جمع چند نفری‌مان گفت. گفت وقتی که آقای خامنه‌ای کره بودند و فیلمشان با آقای کیم ایل سونگ داشت نمایش داده می‌شد، منظره‌ی خوبی بود آنجا… آقای احمد آقا گفتند که من گفتم  آقای خامنه‌ای خوب جاافتاده‌اند… واقعا خوب آبرویی هستند برای نظام.

ایشان فرمودند که واقعاً ایشان شایسته رهبری هستند.

این هم حرف سومی است که البته این را من از احمدآقا نقل می‌کنم با واسطه.»

بدین ترتیب چگونه قابل قبول است که امام خمینی (ره)، قائم مقامی رهبری را به آیت‌الله هاشمی رفسنجانی پیشنهاد داده باشد؟ محمد هاشمی رفسنجانی که حدود یک دهه ریاست سازمان صدا و سیما را برعهده داشت، نه تنها سند، شاهد و قرائنی برای ادعای خود مطرح نکرده است، بلکه سخن او در تناقض با گفته‌ها و خاطرات برادرش آیت‌الله هاشمی رفسنجانی است.

منبع : تسنیم