گام‌های رو به جلو برای برجام در وین؛ آیا گام نهایی نزدیک است؟

ایرنا: در روزهای اخیر شاهد تکاپوی دیپلماتیک ایران و گروه ۱+۴ برای اجرای کامل برجام هستیم. گفت وگوهایی که در قالب کمیسیون مشترک برجام روز جمعه سیزدهم فروردین به صورت مجازی برگزار شده بود، دیروز سه شنبه هفدهم فروردین در گراند هتل شهر وین به شکل حضوری برگزار شد.

بیشتر بخوانید: تشکیل دو کارگروه تحریم‌ها و هسته‌ای / روز جمعه تشکیل جلسه می‌دهیم

در جریان این حضور، دو نشست کارشناسی موازی میان اعضای کمیسیون مشترک برجام درباره «جنبه‌های فنی در حوزه رفع تحریم و هسته‌ای» تشکیل شد که تاکید بر تداوم آن نشست ها، خوشبینی را به اردوگاه اعضای برجام بازگرداند.

نگاه خوشبینانه به نتایج نشست وین

در پایان نشست یک روزه وین، نگاه ها به آن مثبت و خوشبینانه بود. «سیدعباس عراقچی» سرپرست مذاکره کنندگان کشورمان دور نخست مذاکرات برجام را «سازنده» خواند و گفت که مذاکره‌کنندگان در وین خواهند ماند تا جلسه دیگری را در روز جمعه در خصوص برجام داشته باشند. به گفته وی، مذاکرات کارشناسی در وین در خصوص رفع تحریم ها و اقدامات برجامی ایران ادامه خواهد داشت.

در این میان «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در نشست اعضای برجام نیز مذاکرات روز سه‌شنبه را «موفقیت‌آمیز» خواند. نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین با انتشار توئیتی نوشت: مذاکرات موفقی انجام شد اما برای احیای برجام نیاز به زمان خواهد بود «چه مدت زمان؟ کسی نمی‌داند. اما مساله مهم این است که کمیسیون مشترک روز سه‌شنبه عملا به سمت رسیدن به این هدف گام برداشت».

طرف اروپایی که اخیرا در مذاکرات نقش میانجی و واسطه را بازی می کند و در صدد کشاندن آمریکا به اردوگاه برجام است، نگاهی خوشبینانه به نشست داشت. «انریکه مورا» نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات وین که نقش هماهنگ کننده را نیز بر عهده دارد، برگزاری جلسه کمیسیون مشترک برجام را «سازنده» ارزیابی کرد.

حضور همزمان نماینده آمریکا در وین

همان طور که پیش از نشست اطلاع رسانی شده بود، روز سه شنبه هیاتی از آمریکا به سرپرستی «رابرت مالی» نماینده ویژه این کشور در امور ایران راهی وین شد. نمایندگان دولت آمریکا در هتلی جداگانه در وین مستقر شدند که حدود ۱۰ دقیقه با محل مذاکرات فاصله داشت. اما همان گونه که دیپلمات های جمهوری اسلامی پیشتر اعلام کرده بودند هیچ مذاکره مستقیم یا غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن انجام نگرفت.

این نخستین نشست حضوری نمایندگان طرف‌های باقی‌مانده برجام بود که پس از روی کار آمدن دولت جو بایدن برگزار می‌شد و نمایندگان دولت آمریکا نیز با هدف رایزنی پیرامون برجام عازم شهر محل مذاکرات شده بودند. از این رو اظهارات و نقطه نظراتی که مالی روز سه شنبه از تریبون های مختلف بازتاب داد، به سرعت از رسانه های مختلف انعکاس یافتند.

قبل از آغاز مذاکرات، نماینده آمریکا در امور ایران گفته بود:  این کشور برای لغو تحریم‌ها و بازگشت به برجام آماده است. مالی اما در مصاحبه‌ با «رادیوی ملی آمریکا» موسوم به «ان ‌پی ‌آر» تاکید کرد که دولت جو بایدن در پی رسیدن به توافقی جامع‌تر و طولانی‌ تر از برجام است، توافقی که تمام فعالیت ‌های ایران اعم از اتمی و منطقه‌ای را دربر بگیرد.

مطالبه ای که مالی در گفت وگو با «ان ‌پی ‌آر» مطرح کرد موضوع تازه ای نیست و همین مساله در کنار اصرار کاخ سفید بر تداوم تحریم بسترساز آن شده که دیپلمات های ایرانی هر نوع مذاکره ای چه مستقیم و چه غیرمستقیم با نمایندگان آمریکا را رد کنند. با وجود تلاش آمریکا بر طرح مسایل فرابرجامی اما عراقچی پس از پایان نشست وین گفت که «هیچ مذاکره مستقیمی با آمریکا درباره موضوع برجام و سایر موضوعات همچون برنامه موشکی و سیاست منطقه ای ایران انجام نشد.»

رد طرح گام به گام از سوی تهران

پیش از برگزاری نشست، تردیدی وجود نداشت که آمریکا و طرف اروپایی در وین طرح «گام به گام»، «مرحله به مرحله» یا «اقدام در برابر اقدام» را مطرح کنند. پیشتر خبرگزاری «رویترز» به نقل از سه منبع آگاه نوشته بود که دولت بایدن در پی احیای گام‌ به ‌گام برجام است و در این مسیر «گام‌های متقابل کوچک» به‌عنوان یک مرحله موقت برداشته خواهد شد.

به گزارش این رسانه، آمریکا در بررسی چگونگی احیای توافق هسته‌ای با ایران، درحال سنجش طیف وسیعی از ایده‌ها است و یکی از گزینه‌های آمریکا این است که به‌منظور دستیابی به فرصت بیشتر برای رسیدن به هدف نهایی، فعلا هر دو طرف گام‌های کوچکی را بردارند، بدون آن‌که نیاز به رعایت کامل شرایط برجام باشد.

اظهارات مالی در گفت وگو با «ان‌ پی ‌آر» نیز موید همین مطالبه بود و او با اشاره به خروج آمریکا از برجام و اقدام‌های ایران در نادیده گرفتن محدودیت‌های برجامی، گفت، «قرار است درباره شناسایی گام‌هایی که ایالات متحده باید بردارد و گام‌هایی که ایران بر خواهد داشت گفت‌وگو شود.»

این در حالی است که تیم دیپلماتیک ایران در این روزها همواره تاکید کرده اند که رفع تحریم های‌ آمریکا، اولین و ضروری ترین اقدام جهت احیای برجام است و تهران آمادگی کامل دارد به محض رفع تحریم ها و پس از راستی آزمایی آن، اقدامات جبرانی هسته ای خود را متوقف نموده و به اجرای کامل برجام برگردد. اما آنها همواره هر گونه طرح دیگر از قبیل گام به گام را رد کرده اند.

عراقچی شامگاه سه‌شنبه در پایان دور اول نشست کمیسیون مشترک برجام با بیان اینکه « دستیابی به هرگونه توافق در خصوص آزادسازی یک میلیارد دلار از پول ایران در ازای توقف غنی‌سازی ۲۰ درصد را رد می‌کنیم»، گفت: حرکت گام به گام نداریم و در یک گام نهایی همه امور انجام می‌شود و مذاکره ما در خصوص گام نهایی است و مذاکره هم در حقیقت گفت‌وگوهای فنی و حقوقی است.

در مجموع، نشست های پی در پی و پر شمار اعضای برجام در این روز ها، تکاپوی کاخ سفید برای بازگشت به توافق، نگاه خوشبینانه همه طرف ها به آینده مذاکرات به دنبال نشست سه شنبه وین، تداوم گفت وگوهای کارشناسی در پایتخت اتریش تا روز جمعه در خصوص رفع تحریم ها و اقدامات برجامی ایران از جمله موضوعاتی هستند که بر گام های رو به جلو در اجرای برجام مهر تایید می زنند.