نگاهی به نقش بسته بندی در صادرات

رئیس سازمان توسعه تجارت ایران در حاشیه اختتامیه دومین المپیاد فرش دستباف، از تدوین طرح حمایتی برای بسته بندی زعفران خبر داد. بر اساس این طرح اشخاصی که به صورت فله ای به صادرات زعفران می پردازند از دریافت جوایز صادراتی محروم می شوند. آنچه که در طرح پیشنهادی مورد تاکید قرار گرفته است، طراحی و بسته بندی مناسب در صادرات زعفران است. زعفران همواره به عنوان یک محصول صادراتی استراتژیک، از اهمیت ویژه ای در اقتصاد ایران برخوردار بوده است. حجم تولید این محصول در کشور حدود ۲۲۰ تن در سال است که بیش از ۹۵ درصد از تولید جهانی را به خود اختصاص داده است. اما با وجود توانایی بالا در تولید، هنوز نتوانسته ایم جایگاه مهمی را در سطح تجارت بین المللی داشته باشیم و کشورهایی مانند اسپانیا، ایتالیا، امارات و فرانسه که درمجموع کمتر از ۵ درصد از تولید جهانی زعفران را به خود اختصاص می دهند، به عنوان فعالان اصلی صادرات این محصول در بازارهای جهانی مطرح هستد. یکی از مهم ترین عواملی که سبب شده است ایران نتواند به نحو بهینه، محصول زعفران خود را به بازارهای جهانی معرفی و جایگاهی متناسب با تولید خود به دست آورد، بی توجهی به طراحی و بسته بندی مناسب است. به دلیل ضعف صنعت بسته بندی کشور، کشورهای دیگر از این فرصت استفاده کرده و محصول مذکور را به صورت فله ای و نازل از ایران خریداری کرده و سپس با انجام عملیات بسته بندی در کشور خود، با نام های تجاری گوناگون و به عنوان محصولی از کشور خود، با قیمتی مضاعف، مجدداً به دیگر کشورها صادر می کنند. متاسفانه درحال حاضر تنها ۱۵ درصد از زعفران صادراتی ایران در بسته بندی کوچک، شکیل و مناسب مصرف کننده به سایر کشورها صادر می شود و بقیه آن یعنی ۸۵ درصد زعفران به صورت فله ای و در بسته بندی های بزرگ به دیگر کشورها صادر می گردد. به این ترتیب ضمن اینکه بخش قابل توجهی از ارزش افزوده و ثروت حاصل از این محصول به راحتی به رقبا واگذار می گردد، به طور مرتب از سهم ایران و نقش ایران به عنوان مهم ترین و تاثیرگذارترین عامل در بازار جهانی این محصول، کاسته می شود. بسته بندی، فعالیت هایی را دربرمی گیرد که هدف از آن طراحی و تولید ظرف یا لفاف برای یک کالاست. بسته بندی به عنوان یکی از ابزارهای مهم بازاریابی شناخته می شود و شرکت ها و دولت ها برای افزایش توان رقابتی خود در بازارهای داخلی و خارجی از آن سود می برند. امروزه از بسته بندی فقط برای محافظت از کالا استفاده نمی شود، بلکه برای آن نقش ها و مسئولیت های زیادی قایلند. مهم ترین وظیفه آن ایجاد ارزش افزوده در کشور است. بر اساس آمار و اطلاعات موجود با وجودی که هزینه بسته بندی ۱۰ درصد قیمت تمام شده کالاهای صادراتی را تشکیل می دهد، ولی تا حدود ۹۰ درصد می تواند سبب ایجاد ارزش افزوده شود. ایجاد ارزش افزوده را می توان از دو منظر بررسی کرد. از بعد ملی ایجاد ارزش افزوده در کشور‏، سطح درآمد ملی را افزایش می دهد. بعد بین المللی را نیز باید در افزایش ارزش صادرات دانست که این امر بر تراز بازرگانی کشور تاثیر مثبتی دارد. همچنین آنچه که در گام نخست نگاه دقیق و حساس مصرف کننده را به سوی خود جلب می نماید‏‏ٌٌٌ‏‏َ‎ْ، بسته بندی با کیفیت و جذاب یک محصول است و هرچه این جذابیت بیشتر باشد مصرف کنندگان بیشتری تمایل به خرید آن محصول خواهند داشت بنابراین فروش کالا افزایش می یابد. تحقیقات نشان می دهد که در مورد محصولات مشابه مصرف کنندگان محصولی را که دارای بسته بندی جذابتری باشد ترجیح می دهند به طوری که براساس یک پژوهش حدود ۴۸ درصد از مشتریان با مشاهده محصول در بسته بندی مناسب و جذاب به خرید می پردازند.