نوبل ادبیات امسال هم غافلگیرمان می‌کند؟

نوبل جنجالی

یکی از غیرمنتظره‌ترین برندگان نوبل ادبیات را بدون شک باید باب دیلن نامید. بدون شک دیلن هنرمند بسیار پرآوازه‌ای است البته نه در دنیای ادبیات. او را همه با شاهکارهایش در عرصه موسیقی می‌شناختند و کمتر کسی گمان می‌کرد که نامش به عنوان برنده نوبل ادبیات انتخاب شود.

انتخاب دیلن سر و صدای زیادی به پا کرد و مخالفان بسیاری داشت که کارنامه نه چندان درخشان نوبل در نادیده گرفتن غول‌های ادبیات را یادآوری می‌کردند. در نقطه مقابل انتخاب جنجالی نوبل هواداران بسیاری هم داشت که ترانه‌های باب دیلن را شایسته دریافت این جایزه توصیف می‌کردند.

سال ۲۰۱۸ پس از رسوایی‌هایی جنسی آکادمی سوئدی خبری از نوبل ادبیات نبود. سال بدون نوبل و تغییرات در ترکیب اعضای آکادمی هم البته نتوانست از جنجالی که در انتظار بود پیشگیری کند. سال ۲۰۱۹ در یک سال ۲ نوبل اهدا شد که یکی به میشائیل هانتکه رسید. نویسنده‌ای که به دلیل حمایت‌ از اسلوبودان میلوشویچ و انکار نسل‌کشی سربرنیتسا منتقدان بسیاری داشت.

پس از این همه جنجال انتظار زیادی وجود دارد که آکادمی سوئدی امسال در انتخاب برنده نوبل ادبیات سمت بی‌حاشیه‌ترین و کم‌دردسرترین گزینه‌ها برود.

کدام مدعیان شانس بیشتری دارند؟

در پیش‌بینی‌های گوناگون جامایکا کینکید نویسنده‌ای است که نامش بیش از هر کسی به عنوان برنده احتمالی نوبل تکرار می‌شود. کینکید اهل آنتیگوا، کشوری کوچک در دریای کارائیب است. او در آمریکا زندگی می‌کند و خالق رمان‌هایی چون «زندگینامه مادرم» و «آقای پاتر» است. از کارهای مشهوری غیرداستانی او می‌توان به کتاب «مکانی کوچک» اشاره کرد که روایتی از بزرگ شدن این نویسنده در آنتیگوا است.

آن کارسون شاعر و مترجم کانادایی هم از چهره‌هایی است که احتمال نوبل گرفتنش را زیاد می‌دانند. او در کارنامه‌اش جوایز ادبی زیادی چون جایزه شعر گریفین و جایزه تی‌اس الیوت برای شعر دارد. «نورما جین نانوای تروا» و «مردان در اوقات فراغت» از آثار مشهور کارسون هستند.

پس از کینکید و کارسون می‌توان از ماریز کنده نویسنده فرانسوی اهل گوادالوپ ، قرار می‌گیرد. او در کنار لیودمیلا اولیتسکایا نویسنده اهل روسیه از شانس‌های دریافت نوبل ادبیات امسال هستند.

همانطور که آشکار است چهار نامی که شانس دریافت نوبل ادبیات شمرده می‌شوند، همگی زن هستند.

نام‌هایی که تکرار می‌شود

هر سال زمان نوبل ادبیات که می‌رسد نام هاروکی موراکامی را می‌شنویم. نویسنده سرشناس ژاپنی که آثارش در سراسر جهان خوانندگان بسیاری دارد. آثار او به بیش از ۵۰ زبان زنده دنیا از جمله فارسی ترجمه شده است. «کافکا در کرانه»، «جنگل نروژی» و «پس از تاریکی» چند نمونه از کارهای پرطرفدار این نویسنده‌ هستند.

نام او چندین سال است که در میان مدعیان دریافت نوبل ادبیات شنیده می‌شود اما تا کنون به جایزه دست پیدا نکرده است.

مارگارت اتوود از مشهورترین نویسندگان در قید حیات جهان است. او تقریبا به غیر از جایزه نوبل اغلب جوایز معتبر دنیای ادبیات را دریافت کرده است. این نویسنده ۲ جایزه بوکر، جایزه فرانتس کافکا و جایزه آرتور سی.کلارک را دریافت کرده و جایزه گریفین را بنیان گذاشته است. اتوود بیشتر با رمان «سرگذشت ندیمه» مشهور است که دستمایه ساخت سریالی پرطرفدار به همین نام قرار گرفت.

نگوگی وا تیونگو هم در چند سال اخیر همیشه در فهرست مدعیان نوبل ادبیات بوده است. او نویسنده‌ای از قاره آفریقا و کشور کنیا است. او داستان کوتاه مشهوری با عنوان «انقلاب ایستاده: یا چرا انسان ایستاده راه می‌رود» دارد که به بیش از ۹۰ زبان ترجمه شده است. این نویسنده برنده جایزه لوتوس و خالق رمان‌های «رودخانه‌ای در میان» و «دانه‌ای گندم» بارها از سوی حکومت کنیا تحت تعقیب قرار گرفته است.

انتخاب برنده با کیست؟

جواب سوال ساده است: آکادمی سوئدی.

آکادمی سوئد در اصل برای پاسداشت و حفاظت از زبان سوئدی در سال ۱۷۸۶ تاسیس شد اما اکنون بیش از همه برای انتخاب برنده جایزه نوبل ادبیات شناخته می‌شود.

این آکادمی ۱۸ عضو دارد که تا پایان عمر مگر در شرایطی خاص مثل جنجال رسوایی جنسی ژان کلود آرنو، در این کرسی باقی می‌مانند.