دنیایی ازشعر ، شادی وشور

دنیای کودکی ، دنیای کوچک دوست داشتنی است ، دنیای شعر و نقاشی و قصه و شادی است و این دنیا در دوره آمادگی پیش از دبستان شیرین تر و خاطره انگیزتر است.امروزه مراکز پیش دبستانی به عنوان مکان های فرهنگی برای برقراری روابط اجتماعی با خانواده ها و تامین نیازهای طبیعی کودکان از اهمیت بسیاری برخوردارند. از آنجا که آموزش رسمی در این مقطع پایه ریزی می شود، خانواده ها باید ضرورت این دوره را درک و آن را بیهوده فرض نکنند. در حال حاضر، در بسیاری از کشورها، خانواده ها متوجه اهمیت آموزش پیش از دبستان شده اند، اما در کشور ما این دوره مهم کمتر مورد توجه قرار گرفته است و با آن مانند دوره ای زاید و غیرضروری برخورد می شود، حال آن که تحقیقات انجام شده در سالهای اخیر، نشاندهنده تاثیر برنامه های غنی و برنامه ریزی آموزشی و درسی مطلوب ، برای گروههای سنی مختلف کودکان این دوره است.مهمتر این که نتایج تحقیقات ، موید سرمایه گذاری بیشتر برای آموزش بهتر و برنامه های کیفی به علت کسب موفقیت های بیشتر کودکان در سالهای تحصیلی بعد از گذرانیدن دوره پیش از دبستان است.براساس نظرات بنجامین بلوم که مبنی بر پژوهش های او در این زمینه است ، حدود ۵۰درصد از رشد هوش افراد از تولد تا ۴ سالگی ، ۳۰ درصد در بین ۴ تا ۸ سالگی صورت می گیرد و تنها ۲۰درصد بعد از سن ۸ سالگی خواهد بود.به عبارتی درصد قابل توجهی از ظرفیت ها و توانایی های کودکان در دوران پیش از دبستان با ارائه برنامه های مناسب تکمیل می شود. کودکان معمولا پس از تسلط به زبان یعنی حدود ۴ سالگی تمایلات اجتماعی بیشتری پیدا می کنند.بنابراین نیازمند مهارت ها و قابلیت هایی هستند تا آنها را برای انطباق با محیط مدرسه آماده سازد. به همین دلیل است که در کنار راهکارهای ارائه شده برای کاهش افت تحصیلی و هزینه های اقتصادی و روانی ، فراهم آوردن امکانات آموزش پیش از دبستان ، خصوصا برای کودکان مناطق محروم و مناطقی که زبان مادری آنها با زبان معیار و ملی متفاوت است ، پیشنهاد می شود. پیش دبستانی چیست؟ امروزه ، اهمیت و ضرورت آموزش و پرورش در دوره پیش از دبستان بیش از گذشته مورد نظر است. افزایش روزافزون متقاضیان آموزش های این دوره ، نیاز والدین شاغل و نیاز جامعه ، ضرورت تهیه برنامه های کیفی و غنی را در این دوره نشان می دهد. کارشناس مسوول واحد طرح و برنامه آموزش های پیش از دبستان ، این دوره را از ۲ جهت تعریف می کند. از لحاظ مفهومی دوره پیش از دبستان را می توان کلیه فرصتهای یادگیری و رشد ظرفیت های کودکان خردسال تا سن پیش از ورود به دبستان به شمار آورد. سهیلا نظری در ادامه می افزاید: براساس استانداردهای داخلی ، کودکان در مراکز آموزش پیش از دبستان به گروههای شیرخوار، نوپا، نوباوه و آمادگی طبقه بندی می شوند.در اساسنامه پیش دبستانی که به استناد مصوبه شوراهای انقلاب فرهنگی تدوین و به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است ، مفهوم عملیاتی آن مدنظر قرار گرفته است.بر این مبنا دوره پیش از دبستان به دوره ۲ساله ای اطلاق می شود که کودکان گروه سنی ۴ تا ۶ سال (۵ سال تمام) را تحت پوشش برنامه های تربیتی قرار می دهد.در واقع ، به استناد مصوبات موجود، مسوولیت آموزش و پرورش ایجاد هماهنگی و همسویی و انسجام بخشی به خدماتی است که از سوی دستگاه ها و سازمان های مختلف با عنوان آموزش پیش از دبستان به کودکان گروه سنی یاد شده ارائه می شود.کارشناس دفتر آموزش و پرورش ابتدایی و پیش دبستانی وزارت آموزش و پرورش مهمترین اهداف این دوره را به این شرح می داند: پرورش قابلیت های جسمانی و ذهنی و هماهنگ سازی و رشد مهارت های حرکتی ، کمک به رشد عاطفی کودکان ، افزایش حس اعتماد به نفس و درک شرایط محیطی و تقویت درک زیبایی ها، فراهم کردن زمینه علاقه و احساس شادی از مشارکت در فعالیت های گروهی ، تقویت علاقه به ارزش های دینی ، اخلاقی و هویت ملی و در نهایت ، ایجاد رفتارهای مطلوب فردی و اجتماعی در کودکان متناسب با سن آنها.نظری درباره برنامه ها و فعالیت های دوره پیش دبستانی می گوید: فعالیت های یادگیری این دوره عمدتا به مشاهده ، قصه و شعر، بازی ، نقاشی ، کاردستی ، بحث گروهی ، گردش علمی و اجرای آزمایش متمرکز هستند.ارزشیابی در این دوره نیز به صورت مستمر و غیررسمی و براساس اهداف پیش بینی شده و در قالب روشهایی از جمله مشاهده مستقیم و غیرمستقیم رفتار و فعالیت های کودکان ، پرسش و پاسخ منظم و هدفمند در جریان اجرای فعالیت های یاددهی و یادگیری و ارزیابی فعالیت های کتبی کودکان مانند رنگ آمیزی ، تکمیل کردنی ها و حل کردنی هاست که معمولا در پرونده آموزشی آنها گردآوری می شود. نظری ، گذراندن دوره پیش دبستانی را برای کودکان اجباری نمی داند. والدین در صورت تمایل می توانند نسبت به ثبت نام فرزندان خود اقدام کنند، اما با توجه به تاثیر مثبت این نوع آموزش ها توصیه می کند که والدین جدی تر به این دوره بنگرند. گرچه می بایست از سوی مسوولان هم سازوکارهای توسعه هر چه بیشتر این نوع خدمات فراهم شود. توسعه مهارت های اجتماعی توسعه مهارت های اجتماعی ، یکی از مهمترین اهداف مراکز پیش دبستانی است. پرورش حس مسوولیت پذیری ، تقویت اندیشه ، رعایت حق خود و دیگران ، آشنایی با قوانین و مقررات خانه ، مدرسه ، محله و جامعه و سپس رعایت آنها با شناخت نهادهای ملی ، علاقه مندی به فعالیت های گروهی ، توسعه روابط موثر با دیگران و تلاش برای برقراری ارتباط با دوستان جدید، اصلاح شیوه برخورد با دیگران و مهارت در پذیرش کارهای گروهی و مسوولیت های مشترک ، همه و همه از مزایای محیطهای آموزشی پیش دبستانی و آمادگی است.از نظر روان شناسی ، پیش از ورود به هر مرحله جدید، برای ایجاد انس و الفت با محیط تازه ، لازم است دوره آمادگی پیش از ورود به مرحله جدید سپری شود تا کودک با قوانین و مقرراتی که در محیط جدید حاکم است ، خو بگیرد. نباید فراموش کرد که کودک چند سال اول زندگی اش را در محیط خانه و با مادر یعنی کسی که به هر طریقی با کودک و خواسته هایش کنار آمده است ، گذرانده است و در نتیجه ممکن است این ذهنیت در او ایجاد شود که همه باید مطیع او باشند و تمام خواسته هایش را برآورده کنند. این مساله مخصوصا درباره خانواده های تک فرزند بیشتر صادق است. افزایش توانمندی های کودکان پژوهش های به عمل آمده نشان می دهند، آموزش پیش دبستانی نه تنها در سازگاری فرد با محیط اثر مثبت دارد، بلکه در تکامل روانی و اجتماعی ، ایجاد اعتماد به نفس و پرورش حس کنجکاوی و آمادگی برای ورود به آموزش رسمی نیز بسیار مفید است. دانش آموزانی که دوره آمادگی را گذرانده اند در فعالیت های انفرادی دارای پشتکار و اعتماد به نفس لازم هستند و با سایر دانش آموزان در این زمینه ها تفاوت معناداری دارند. در فعالیت های گروهی مدرسه ، تحرک بیشتری دارند و معمولا رهبری کارها را به عهده می گیرند و در فعالیت هایی که نیازمند ابتکار عمل و هدایت است ، موفق تر عمل می کنند.این تصور قدیمی که آموزش رسمی از دبستان شروع می شود باید منسوخ شود، هم اکنون برخی خانواده ها فرزندانشان را وقتی به ۶ سالگی می رسند، به دبستان می سپارند، حال آن که ۷ سال اول زندگی کودک یعنی سنین پیش از دبستان پایه و اساس شخصیت کودک را تشکیل می دهد و اگر این دوره با عطوفت ، مهرورزی ، محبت پذیری و آموزش همراه باشد، آنها را برای ورود به دوره های بعد که دوره مشورت پذیری و رایزنی با بزرگترهاست ، آماده می کنند. اشاره آخر نظری در انتها درباره ارزیابی کلی از این دوره می گوید: باوجود آن که در سالهای اخیر شاهد توسعه کمی و کیفی فعالیت ها در عرصه آموزش های پیش از دبستان بوده ایم و توانسته ایم حدود ۳۶ درصد از کودکان را در دوره آمادگی تحت پوشش برنامه های این دوره قرار دهیم و با فعال کردن کمیته های استانی تولید فعالیت های یاددهی یادگیری اقداماتی در تولید مواد و محتوای آموزشی با رویکرد تمرکززدایی و منطقه ای کردن فعالیت های یادگیری این دوره به منظور توجه به نیازها، خصوصیات و شرایط بومی و فرهنگی استانها و مناطق کشور انجام یافته است ؛ اما باید اذعان داشت هنوز با حد مطلوب فاصله زیادی وجود دارد.کارشناس وزارت آموزش و پرورش در ادامه می افزاید: ما امیدواریم با اجرای برنامه های پیش بینی شده در سند ملی آموزش برای همه EFA بتوانیم گامهای موثری به سوی توسعه هر چه بیشتر برنامه های این دوره در ابعاد کمی و کیفی برداریم.بی شک این امر تنها با حمایت و سرمایه گذاری دولت و مشارکت همه جانبه مردم و تشکلهای غیر دولتی میسر خواهد شد.