«دستپخت» جدید برای تلویزیون

این روزها ویدیویی در فضای مجازی دست به دست می‌شود که البته برشی از یک مسابقه آشپزی تلویزیونی است. این برنامه که در هر قسمت، افرادی از شغلی خاص را انتخاب و با خانواده برای مسابقه آشپزی دعوت می‌کند، پیشتر هم به واسطه ادبیات نامناسب یکی از داوران که غذای شرکت کننده را در شأن سطل آشغال توصیف کرده بود، واکنش‌ها و انتقادهای زیادی را در شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشت.

در جریان حاشیه اخیر، مجری، سوالی را از دختر نوجوان شرکت کننده می پرسد، مبنی بر اینکه «از اینکه بابا، راننده تاکسی است پیش دوستانت ناراحتت نمی کند». دختر نوجوان با لبخندی محو، پاسخ می دهد، «نه، مگر همه شغل ها باید دکتر و مهندس باشند» و به نوعی تلاش می کند تا به این مکالمه ناخوشایند پایان دهد، اما مجری بار دیگر تاکید می کند، «یعنی همه دوستانت می دانند که شغل پدرت راننده تاکسی است؟».

اقدام این مجری که از سوی بسیاری از بیننده ها مصداق ورود مستقیم به حریم شخصی افراد و اظهار نظر غیرکارشناسانه خوانده شده، علاوه بر واکنش های مردمی، واکنش های دیگری را هم در پی داشت که انتشار بیانیه ای از سوی سازمان تاکسیرانی شهر تهران از آن جمله است؛ در بخشی از این اطلاعیه هشدار داده شده، «شایسته نیست این قشر خدوم و زحمت کش از سوی رسانه ملی که باید مروج فرهنگ اسلامی ایرانی باشد مورد توهین قرار بگیرند.»

همچنین حجت نظری، عضو شورای شهر تهران در این زمینه نوشت: «حضور یک به‌اصطلاح مجری در صداوسیما که این شغل را ناراحت‌کننده بداند و با تکبر، فرزند این راننده را درباره شغل پدر مورد پرسش قرار دهد، برای همه ما ناراحت‌کننده است. از رییس رسانه ملی می‌خواهم که عذرخواهی کند.»

در این میان برخی برنامه های فرهنگی تلویزیون هم در جهت همراهی با افرادی برآمدند که از اظهارات مجری این برنامه آشپزی دل آزرده شده اند.

جواد مولانیا در برنامه «شب های هنر» که شامگاه یکشنبه به صورت زنده روی آنتن شبکه چهار رفت، سلامی ویژه برای همه راننده های تاکسی داشت که در روزهای دست و پنجه نرم کردن با کرونا، شرایط دشواری را به لحاظ کاری تحمل می کنند. همچنین خانواده هایی که چنین انسان های شریفی را در منزل دارند.  

سهیل محمودی، شاعر و پژوهشگر ادبی هم در بخشی از یادداشتی کوتاه در این زمینه با اشاره به این‌که پدر خودش شاگرد شوفر بوده است، آورده: «من بیش از هر چیز در جهان به پدرم افتخار کرده‌ام و تلاشم این بوده که مانند او باشرف باشم.»

ضمن اینکه ساعاتی پس از انتشار ویدیوی برنامه آشپزی در فضای مجازی، ویدئویی از مجری مذکور به شیوه عذرخواهی ها و دلجویی های مرسوم اخیر منتشر شد.

این مجری در ویدئو عذرخواهی اش عنوان کرد که خودش هم فرزند یک راننده تاکسی است؛ ضمن اینکه ناظر پخش این برنامه هم پدرش راننده تاکسی بوده است و در ادامه هم توضیح می دهد که قصدش از طرح این پرسش این بوده که شرکت کننده با افتخار شغل پدرش را اعلام و در حقیقت این شغل را تکریم کند.

اما اینکه چقدر این تکریم حرفه ای و بر اساس استانداردهای کارشناسی شده در یک برنامه تلویزیونی و روی آنتن رسانه ملی اتفاق افتاده است، موضوعی است که واکنش بینندگان از روز گذشته تا به امروز، به وضوح گویای آن است.

البته در کنار این نگاه، می توان از منظری دیگر هم به انبوه حاشیه های مجری ها و برنامه های تلویزیونی در سال‌ها و ماه‌های اخیر نگاه کرد. پخش مکرر برشی از یک اتفاق در برنامه ای تلویزیونی و در امتداد آن پخش ویدئوی دیگری که در جهت توضیح آن برمی آید و انبوه پست ها و کامنت های مخالف و موافق، همه و همه کافی است که برای چند روز برنامه ای تلویزیونی و سازندگانش، خصوصا مجری را در فضای مجازی سر زبان ها بیندازد و در نهایت هم همه چیز با یک عذرخواهی، مبنی بر اینکه ما هم از خودتان هستیم و در واقع خودزنی کرده ایم، ظاهرا ختم به خیر می شود و برنامه هم به پخش خود ادامه می دهد. تکرار این روند موجب شده است خیلی وقتها این پرسش پیش آید که دست کم برخی از این حاشیه سازی ها ممکن است اقدامی عمدی و طرحی برای بیشتر دیده شدن یک برنامه باشد؟

حاشیه هایی از این دست که هم زمان شده‌ است با کم رونقی برخی برنامه‌های تلویزیونی، می تواند ترفندی تلقی شود برای جذب سیلی از مخاطبان که مدتی است برای دریافت کارکردهای اصلی تلویزیون از جمله سرگرمی، آموزش و دریافت اطلاعات، روانه فضای مجازی و شبکه های اجتماعی شده است.

یک برنامه ساز قدیمی و با تجربه در تایید این مطلب یادآور می شود که ما در طول تاریخ مجریانی داشتیم که ایجاد حاشیه و حتی درگیری با مخاطب را به عنوان راهی برای دیده شدن برگزیده‌اند.

حسین فردرو که تولید مسابقه های تلویزیونی متعددی را بر عهده داشته است، در گفت وگویی با ایسنا همچنین عنوان می‌کند که همیشه بوده‌اند مجری‌هایی که علاقه‌مند بودند با ایجاد حاشیه دیده شوند و خود را میان مخاطبان جا بیندازند.

او در این زمینه توضیح می‌دهد: ما در هر زمانی و در همه جای دنیا، مجریانی داشتیم که سعی می کردند حرص مخاطب را دربیاورند و کاری می کردند که بیننده ها معترض شوند و با این روش چالش‌هایی را به وجود می‌آوردند که مخاطبشان بیشتر  شود. کسانی که نمی‌توانند مردم را شاد کنند و بخندانند و حرفی برای گفتن ندارند با این روش که حرص مردم را درمی‌آورند خودشان را  میان مخاطبان جا می‌اندازند و معروف می‌کنند. این کار اگر تکرار شود، صداوسیما باید جلوی آن را بگیرد.

این برنامه ساز باتجربه در بخش دیگری از صحبتهایش درباره حاشیه اخیر برنامه آشپزی شبکه یک می‌گوید: من فکر می‌کنم مجری نتوانسته است منظورش را به درستی بیان کند. اینطور که در این ویدئو به نظر می‌رسد، انگار ایشان خواسته بگوید کار راننده تاکسی قابل احترام نیست. این رویکرد را نباید به کل سازمان صداوسیما تعمیم داد؛ زیرا صداوسیما می‌داند در حال حاضر اغلب قشر عام و یا کم درآمد بیننده‌اش هستند. آدم‌هایی که تحملشان زیاد است و از بیشتر حرف‌هایی که از صداوسیما می‌شنوند بدون تحلیل می‌گذرند.

فردرو ادامه می دهد: ما همیشه از برنامه های صداوسیما تقاضا داریم که این مطلب را جا بیندازند که خود افرادی که صحبت می‌کنند در قبال مطلب عنوان شده مسوول باشند و هر چیزی را به عنوان یک سیاست کلی از آن بالا نبینیم. در صورت اشتباه این فرد، باید خودش عذرخواهی کند و در صورت تکرار صداوسیما باید برخورد کند. اگر صداوسیما به جای انتخاب‌های خوب محدودیت‌ها را زیاد کند به برنامه سازان و مدیر گروه‌ها لطمه می‌خورد.

او اضافه می‌کند: در این ماجرا باید به نفس ماجرا و خود گوینده توجه کنیم و فرض را بر این بگذاریم که این نظر شخصی خودش بوده و در صورت تکرار باید صداوسیما جلوی او را بگیرد.

فردرو می‌گوید: امیدوارم به سمتی پیش برویم که هر گوینده‌ای در تلویزیون حرف دل خودش را بزند تا دچار این وضعیت نشویم و به خاطر خوشایند دیگران آدم‌ها به سمت ریا، دروغ‌گویی و تظاهر پیش نروند. مردم چون این مساله را می‌فهمند برخورد می‌کنند. مثلا در برنامه «خندوانه» آقای رامبد جوان می‌گفتند حال ما خوب است، لذت ببریم و شاد باشیم. در این صورت وقتی که مردم متوجه می‌شوند شما آنقدر از وضعیت کشور خودت نگرانی که برای راه انداختن کار خودت کشور دیگری را انتخاب می‌کنی، می‌گویند دلش با حرفش یکی نبوده و این مجری را به عنوان یک دوست نمی‌بینند. خب کسی را بیاورید که واقعا علاقه‌مند باشد.

حسین فردرو که ساخت برنامه‌های خاطره انگیزی همچون «محله برو بیا» و «محله بهداشت» را در کارنامه دارد، درباره امکان همکاری مجدد با تلویزیون، می‌گوید: در حال حاضر به دو دلیل نمی‌توانم کارهای خودم را در صداوسیما دنبال کنم و برنامه بسازم. یکی از این دلایل بیماری کرونا است؛ زیرا کارهایی که من در سال‌های اخیر انجام می‌دادم در ارتباط با جشن ها و مسابقات تلویزیونی بوده و چون با حضور مردم برگزار می‌شود دوست ندارم که با فضای موجود و ماسک انجام شود زیرا هم از نظر رعایت پروتکل‌ها مشکلاتی وجود دارد و هم از نظر تصویری زیبا نیست به همین دلیل در آن قالب فقط یک برنامه داشتم که الان متوقف است. دلیل دوم این است که خودم دیگر زیاد  علاقه‌مند نیستم که فقط برای صداوسیما کار کنم؛  فضای مجازی الان رونق خاصی گرفته و دارد جای خودش را پیدا می‌کند. در حال ساخت یک پروژه نمایشی با همکاری دو نفر از دوستان برای فضای مجازی هستیم. این کار، نمایشی است که فعلا ۲۴ قسمتش را می‌سازیم و پس از آن امیدواریم از آن پروژه‌هایی باشد که به صورت مداوم بتواند تا جای ممکن تولید شود. /ایسنا