حمله به وین از جبهه اوکراین / نارنجکِ روسی زیر میز مذاکرات برجام

در شرایطی که به نظر می رسید مذاکرات بر سر احیای برجام به مرحله نهایی رسیده و توافق قریب الوقوع خواهد بود، با ارائه درخواست های جدید از سوی روسیه، سرنوشت مذاکرات وین به چالش جدیدی گره خورده است.

رد درخواست روس ها

چند دیپلمات به خبرگزاری رویترز گفته اند، تیم های مذاکره کننده ای که تلاش می‌کردند توافق هسته‌ای ایران، موسوم به برجام را احیا کنند، روز چهارشنبه برای حل و فصل خواسته‌های روسیه -که تهدیدی برای شکست مذاکرات در آخرین لحظه محسوب می شود- تلاش کردند. با این حال به نظر می رسد ایالات متحده تمایلی به تعامل با روسیه در این زمینه ندارد. این در حالی است که روز چهارشنبه، علی باقری کنی، مذاکره کننده ارشد ایران پس از انجام پاره ای رایزنی ها در تهران به وین بازگشت.

قدرت‌های غربی روز سه‌شنبه به روسیه درباره از بین بردن توافق تقریباً تکمیل شده بر سر برای بازگرداندن ایالات متحده و ایران به توافق هسته ای ۲۰۱۵ هشدار دادند. بریتانیا، فرانسه و آلمان در بیانیه مشترک خود خطاب به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفتند: «پنجره فرصت [برای احیای برجام] در حال بسته شدن است. ما از همه طرف‌ها می‌خواهیم که تصمیمات لازم برای قطعی شدن این توافق را در حال حاضر اتخاذ کنند و از روسیه می‌خواهیم که شرایط جدیدی را به توافق اضافه نکند».

تهدید لحظه آخری

یازده ماه گفت‌وگو برای احیای توافقی که تحریم‌های ایران را در ازای محدود کردن برنامه هسته‌ای آن لغو می‌کند، به مراحل نهایی خود رسیده است. اما با درخواست روسیه در آخرین لحظه برای درخواست تضمین از آمریکا مبنی بر این‌که تحریم‌های غرب علیه مسکو به دلیل تهاجم این کشور به اوکراین نباید تاثیری بر مبادلات و مراودات این کشور با ایران نداشته باشد، این مسئله را پیچیده‌تر و با مانع جدیدی روبرو کرده است.

به تعبیر رویترز، روز شنبه، مسکو نارنجک بالقوه‌ای را به سوی مذاکرات پرتاب کرد. درست در زمانی که پس از ماه‌ها مذاکره غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن در وین به نظر می‌رسید که به مرحله توافق رسیده، سرگی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه گفت که تحریم‌های غرب بر سر اوکراین به سدی در برابر توافق هسته‌ای تبدیل شده است.

پافشاری مسکو

در این شرایط میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین، موافقت با  پیشنهادات مسکو را رد کرد و گفت که هنوز متن پیش نویس نهایی تکمیل نشده است. اولیانوف تائید کرده که خواسته های مسکو با واکنش مثبتی مواجه نشده است. اولیانوف گفته: «با توجه به شرایط جدید و موج تحریم‌ها علیه روسیه، ما حق داریم از منافع خود در زمینه هسته‌ای و زمینه‌های گسترده‌تر محافظت کنیم».

اولیانوف افزوده: «ایالات متحده و اتحادیه اروپا باید به صراحت اعلام کنند که نه تحریم های کنونی و نه آتی نمی تواند به اجرای پروژه های هسته ای در ایران و همچنین روابط تجاری و اقتصادی این کشور ضربه بزند و همه روابط تجاری و اقتصادی روسیه با ایران باید از همه تحریم‌های فعلی وآینده اتحادیه اروپا و آمریکا مستثنی باشند» او تاکید کرده که روسیه خواستار بیانیه روشنی است که تحریم‌های جدید بر همکاری روسیه و ایران تحت برجام و فراتر از آن تاثیری نخواهند گذاشت.

توپ در زمین کیست؟

اولیانوف که در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه با انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات دیدار  داشته، یادآور شده که همچنان باید پس از نهایی شدن متن، برای تصمیم گیری نهایی به مسکو گزارش دهد. به گفته اولیانوف: «هنوز متن نهایی وجود ندارد، بنابراین اگر مذاکرات به پایان نرسد، چگونه می توان ادعا کرد موضع ما چیزی را به تعویق انداخته است... برخی از شرکت کنندگان در حال حاضر آماده تایید این مسئله نیستند که متن به طور کامل برایشان قابل قبول است».

از سوی دیگر نورنیوز، رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی هم در حساب توئیتر خود متذکر شده: « هنوز هیچ متنی در وین نهایی نشده و آمریکا پاسخ قابل قبولی  در مورد شیوه حل و فصل موضوعات باقی‌مانده که در محدوده خطوط قرمز ایران می‌باشد، ارائه نکرده است. یار دوازدهم تیم آمریکا در وین همچنان رفتار ایذایی دارد».

مذاکرات تا آخر هفته تمام نمی شود

اولیانوف در شرایطی این مواضع را اعلام کرده که ویکتوریا نولند، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور سیاسی روسیه را متهم کرده که به دنبال کسب منافع بیشتر از مشارکت خود در تلاش برای بازگرداندن توافق هسته‌ای است. او گفت واشنگتن وارد بازی «بیایید معامله کنیم» نمی شود.

دو دیپلمات غربی به رویترز گفتند که هنوز مشخص نیست ماهیت دقیق خواسته‌های مسکو چیست، در حالی که یک دیپلمات اروپایی گفت روسیه خواستار تضمین‌های گسترده برای تجارت بین مسکو و تهران است؛ خواسته‌هایی که از دیدگاه طرف غربی غیرقابل قبول تلقی می‌شوند. به عقیده  آنها مذاکرات در حال حاضر به احتمال زیاد در این هفته به پایان نمی رسد.

انریکه مورا روز دوشنبه اعلام کرد مذاکرات در «سطح کارشناسان» و «جلسات رسمی» به پایان رسیده و زمان اتخاذ تصمیمات سیاسی برای پایان دادن به مذاکرات فرا رسیده است. مذاکره‌کنندگان اروپایی از فرانسه، بریتانیا و آلمان قبلاً به‌طور موقت مذاکرات را ترک کرده اند، زیرا معتقدند تا آنجا که می‌توانستند پیش‌رفته‌اند و اکنون توافق بر سر مسائل باقی‌مانده به عهده آمریکا و ایران است

پس از آنکه سرگئی لاوروف وزیر امورخارجه روسیه مطالبات جدید مسکو را تشریح کرد، علی باقری کنی، مذاکره کننده ارشد ایران، به طور غیرمنتظره ای به تهران بازگشت. وزیر امور خارجه جمهور اسلامی در آن زمان گفته بود که تهران اجازه نخواهد داد منافعش توسط «عناصر خارجی» خدشه دار شود.

زمان رو به پایان

در این شرایط، وزیر امور خارجه ایرلند اعلام کرده چنان‌چه توافق برای احیای برجام «خیلی زود» حاصل نشود، زمانی که برای استفاده از فرصت احیای توافق وجود دارد به پایان خواهد رسید. ایران در مذاکرات احیای برجام در وین حاضر به گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا نشده است و ایرلند یکی از تسهیل‌کنندگان مذاکرات است.

سایمون کاونی روز چهارشنبه گفت که این توافق برای این که موفقیت‌آمیز باشد «واقعا باید خیلی زود انجام شود. در غیر این صورت فکر می‌کنم ما به سادگی نقطه بهینه توافق را از دست خواهیم داد ... و این واقعا یک تراژدی خواهد بود».