حدیث موسی (علیه السلام ):
علی بن عیسی در حدیث مرفوعی (که سند را به معصوم رسانده ) روایت کند که موسی (علیه السلام ) با خدا مناجات کرد، و خداوند در آن مناجات به او فرمود:
ای موسی آرزویت در دنیا دراز نشود که به خاطر آن دلت سخت گردد، و شخص سخت دل از من بدور است .
ای موسی آنطور باش که من در تو خوشحالم (که چنان باشی ) چونکه خوشحالی من آن است که فرمانبرداری شوم و نافرمانی نشوم ، پس دلت را با ترس بکش ، کهنه جامه باش و زنده دل ، در زمین گمنام باش و در آسمان معروف ، خانه نشین باش و چراغ در شب ، در پیشگاه من فرمانبردار و فروتن باش چون فرمانبرداری شکیبایان ، از بسیاری گناه بدرگاه من فریاد کن چون فریاد گنهکار گریزان ازدشمن ، در دفع دشمن از من یاری بجوی که به راستی من یاور و مددکار خوبی هستم .
ای موسی همانا من خدایم که بر فراز بندگانم و بندگان زیر دست منند و همگی در برابرم کوچک و درمانده اند، و از خودت نیز بر خویشتن نگران باش (چون بسیار شود که انسانی از خود گول خورد) و فرزند خود را نیز بر موضوع دینت امین مدان مگر اینکه فرزند تو نیز مانند خوبان را دوست بدارد.
ای موسی تن خود را بشوی و غسل ده و ببندگان شایسته ام نزدیک شو.
ای موسی در نماز مردم پیشواشان باش و در دعوا و نزاعشان رهبر باش و بدانچه من بتو نازل کرده ام در میانشان داوری کن که من حکمی روشن و دلیلی تابان و نوری بر تو فرو فرستادم که گویا باشد بدانچه در اولین و آخرین بوده و خواهد بود.
ای موسی من بتو سفارش می کنم مانند سفارش دوستی مهربان بفرزند بتول عیسی بن مریم صاحب الاغ و برنس (کلاه یا شنل مخصوص عابدان ) و زیت (روغن زیتون ، یا روغنی که در بنی اسرائیل نشانه نبوت بوده ) و زیتون (که این هر دو خوراک عیسی (علیه السلام ) بوده است ) و صاحب محراب ، و بعد از او (تو را سفارش کنم ) به صاحب شتر سرخ مو، آن پاک و پاکیزه و پاک سرشت ، و صفت او در کتاب تو این است که او مؤ من است و بر همه کتابهای آسمانی گواه و نگهبان است ، راکع و ساجد است ، و شائق و ترسان است ، برادرانش مستمندان هستند، و یارانش مردم دیگرند (انصار مدینه ) در زمان بعثت او مردم به فشار زندگی و بلاها و کشتار و بی پولی گرفتارند، نامش احمد، محمد امین ، از باقیماندگان ! از گروه پیشینیان گذشته (پیمبران بزرگوار گذشته ) به همه کتابهای آسمانی ایمان دارد و همه رسولان را تصدیق کند، و از روی اخلاص به تمام پیمبران گواهی دهد، امت او مورد رحمت و برکتند تا زمانی که بر حقائق دین پابرجا مانند، ساعتهای معینی دارند که در آن ساعتها نماز خود را بخوانند چنانچه بنده وظیفه خود را نسبت به آقایش انجام دهد، پس او را تصدیق کن ، و از طریقه اش پیروی کن که او برادر تو است .
ای موسی او امی است (یعنی منسوب به مکه است ) و او بنده دوستی (یا راستگوئی ) است که بر هرچه دست گذارد برکت پیدا کن و بر خود او نیز برکت داده شود، در علم من این چنین بوده و اینگونه او را آفریدم ، بوسیله او قیامت را بگشایم (یعنی نخستین کسی که از قبر بر آید او است ) و به امت او کلیدهای دنیا را مهر زنم (و جهان را درهم پیچم یعنی امت او آخرین امتند که پس از آنها روزگار را پایان دهم ) بستمکاران بنی اسرائیل دستور بده که نامش را محو نکنند و از یاریش دست بر ندارند و اگرچه این کار را خواهند کرد، دوست داشتنش در نزد من حسنه محسوب شود، من با او هستم و من از حزب اویم (که او را یاری دهم ) و او از حزب من است و حزب آنان پیروز است ، مقدرات و حجتهای من بدو تمام شود، بطور مسلم دینش را بر همه ادیان پیروز گردانم و در همه جا مرا پرستش کنند، و بر او قرآنی فرو فرستم که جدا کننده (حق و باطل ) و درمان سینه ها باشد از وسوسه های شیطانی ، پس ای پسر عمران بر او درود فرست که من و فرشتگانم نیز بر او درود فرستیم .
ای موسی تو بنده منی و من هم معبود تو، شخص حقیر و بینوا را خوار مشمار و بچیز اندکی که شخص توانگر دارد بر او غبطه مخور، و در هنگام یاد کردن من فروتن باش و در وقت خواندن نامم به رحمت من آرزومند، و نوای دلربای توراهٔ را با آوازی خاشع و حزین به سمع من برسان ، در وقت یادکردن آسوده خاطر باش ، و یادآوری کن کسی را که به من آرامش خاطر یابد، مرا پرستش کن و چیزی را با من شریک مساز، خوشحالی مرا بجوی که به راستی منم آقای بزرگ ، من تو را از نطفه آبی بی مقدار آفریدم ، و از کمی خاک که آنرا از زمینی پست و درهم بیرون آوردم و صورت انسانی بخود گرفت ، من او را آفریده ای ساختم ، پس بزرگ است ذات من ، و پاکیزه است کارم ، چیزی مانندم نیست ، و منم زنده جاویدانی که نیست نشوم .
ای موسی هر گاه مرا بخوانی ترسان و هراسان و بیمناک باش ، برای من صورت بر خاک نه و با گرامی ترین اعضاء تنت برایم سجده کن ، و برای فرمانبرداریم در پیش رویم بایست . و هنگامی که با من راز گوئی هراسان و با دلی لرزان باش ، و در دوران زندگی بوسیله تورات من زنده باش ، و اوصاف نیک مرا بنادانان یاد ده ، و نعمتهای مرا بیادشان آر، و بدانها بگو: در آن گمراهی که فرو رفته اند ادامه ندهند، که به راستی گرفتن من (یا مؤ اخذه ام ) دردناک و سخت است .
ای موسی هر زمان مرا بخوانی و به من امیدوار باشی من تو را بهر وصفی که داشته ای می آمرزم ، آسمان از ترسم مرا تسبیح گوید، و فرشتگان از بیم هراس دارند، و زمین از روی طمع تسبیحم کند، و همه آفریدگان از روی کوچکی و خواری تسبیحم گویند، پس از آن بر تو باد به نماز. نماز، زیرا که او را در نزد من مقامی است ، و در پیش من پیمان محکمی دارد، و بدنبال آن بیاور آنچه را از نماز است یعنی زکوهٔ - که موجب تقرب است - از مال و خوراک حلال و پاک ، زیرا من نپذیرم جز پاکی را که به خاطر من پردازند، وصله رحم را نیز بدان مقرون و همراه کن که به راستی منم خدای بخشاینده مهربان ، و پیوند خویشاوندی را من برحمت خود قرار دادم تا بندگان بدانوسیله به همدیگر مهربانی کنند و او را در پیشگاه من در روز معاد آخرت قدرت و سلطنتی است (که شفاعتش را بپذیرم ) و ببرم از هر که رحم خود را ببرد، و پیوند کنم با هر که رحم خود را پیوند کند، و چنین کنم با هر که دستور مرا ضایع کند.
ای موسی هر گاه سائل بنزد تو آمد او را گرامی دار به اینک به نیکی (و خوشروئی ) او را بازگردانی یا بخشش اندک (یا گشایشمند چنانچه فیض (رحمهٔ الله علیه ) احتمال داده ) به او بدهی ، زیرا ممکن است بنزد تو آید سائلی که نه از انس باشد و نه از جن ، فرشتگان خدای رحمان باشند که آمده اند تا تو را بیازمایند که در مورد نعمتی که من بتو ارزانی داشته ام چگونه هستی و در آنچه به تو داده ام (با بیچارگان ) همدردی و مواسات کنی ، به زاری بدرگاهم فروتنی کن ، و به آواز گریان کتاب (تورات ) مرا بخوان ، و بدانکه من ترا می خوانم چنانچه آقائی برده خود را بخواند تا او را به جایگاهی شریف برساند، و این فضلی است از جانب من بر تو و بر پدران پیشین تو.
ای موسی در هر حالی (که هستی مرا فراموش مکن ، و بثروت بسیار خورسند مباش ، زیرا که فراموش کردن من دلها را سخت کند، و ثروت بسیار گناه بسیار همراه دارد، زمین فرمانبردار (من ) است و آسمان فرمانبردار، و دریا فرمانبردار است ، و نافرمانی من بدبختی مخصوص جن و انس است و منم بخشاینده مهربان بخشاینده هر زمان ، منم که دشواری آرم پس از فراوانی ، و فراوانی آرم پس از دشواری ، و پادشاهانی آرم پس از پادشاهانی ، و پادشاهی من همیشگی و پابرجاست که نیستی ندارد، و چیزی نه در زمین و نه در آسمان بر من پوشیده نیست ، و چگونه پوشیده ماند بر من چیزی که آغازش از من بوده ، و چگونه است در آنچه نزد من است نباشد در صورتیکه به ناچار به سوی من باز خواهی گشت .
ای موسی رحم کن بر کسی که در خلقت از تو پائین تر است ، و رشک مبر بر آنکس که بالاتر از تو است که به راستی صفت حسد و رشک کارهای نیک و حسنات را می خورد چونانکه آتش هیزم را می خورد.
ای موسی همانا دو فرزند آدم (هابیل و قابیل ) در موردی و مقامی فروتنی کردند تا بدانوسیله بفضل و رحمتی از من برسند، و بدینمنظور قربانی کردند و من نپذیرم جز از پرهیزکاران ، و سرگذشت آنها چنان شد که میدانی و با صدور چنین کاری از برادر نسبت به برادر خود، تو چگونه اعتماد به رفیق و وزیر بیگانه داری ؟
(این معنائی است که مجلسی (رحمهٔ الله علیه ) از این جمله کرده و ظاهر نیز همین معنا است که جمله (والوزیر) عطف به (الصاحب ) باشد، ولی فیض (رحمهٔ الله علیه ) جمله (بعد الاخ و الوزیر) را به معنای استدراک گرفته و گفته است چون ظاهر این جمله (کیف تثق ) برادرش هارون را نیز شامل می شد و معنایش این بود که به هارون نیز که برادر و وزیر تو است اعتماد نکن از اینرو خداوند استدراک فرمود که هارون که برادر و وزیر تو است شایسته اعتماد تو هست چون او پیامبری است مرسل ...)
ای موسی تکبر را واگذار و فخر مکن ، و یادآر که تو در گور مسکن خواهی داشت و همین باید تو را از پیروی شهوات باز دارد.
ای موسی در توبه شتاب کن و گناه را واگذار و در هنگام توقف در پیشگاه من برای نماز به آهستگی و آرامی آن را انجام ده (و شتاب مکن ) و بغیر من امیدوار مباش ، و مرا سپری در برابر دشواریها و قلعه محکمی در پیش آمدهای ناگوارت قرار ده .
ای موسی چگونه فروتن گردد در برابر من مخلوقی که زیاده بخشی مرا در خویش نشناسد، چگونه بشناسد زیاده بخشی مرا هر کسی که در آن ننگرد و اندیشه نکند، و چگونه در آن بنگرد کسی که بدان ایمان ندارد، و چگونه ایمان بدان داشته باشد کسی که امید پاداش ندارد، و چگونه امید پاداش داشته باشد کسی که به دنیا قناعت کرده و آن را خانه نشیمن گرفته و چون ستمکاران بدان دل بسته .
ای موسی در کار نیک با اهل آن (انجام دهندگان کار نیک رقابت کن چون کار نیک مانند اسمش نیک است ، و کار بد را واگذار برای هر که شیفته آن گشته .
ای موسی زبانت را در پشت دلت بنه تا سالم بمانی (یعنی هر سخنی را که می خواهی بگوئی ابتداء فکر سود و زیانش را در قلب خود بکن سپس به زبان آر) و در شب و روز بسیار یاد من کن تا بهره من شوی ، و بدنبال خطاکاری مرو که پشیمان شوی زیرا که خطاکاری سرانجامش دوزخ است .
ای موسی سخنت را با آنان که ترک گناه کنند خوش کن و همنشینشان شو و برای غیاب خود آنانرا برادر گیر (تا حفظ غیبت تو را بکنند) و در کار آنان کوشا باش تا با تو در کارت کوشا باشند.
ای موسی به ناچار مرگ سراغ تو خواهد آمد پس توشه گیر توشه کسی که میهمان توشه خود گردد.
ای موسی آنچه که به خاطر من انجام شود زیادش کم است ، و آنچه بخاطر غیر من انجام شود کمش زیاد است ، و شایسته ترین روزهای تو روزی است که در پیش داری پس بنگر که چه روزی است ، و برای آنروز پاسخ آماده کن که همانا تو باز داشت و پرسش شوی ، پند خود را روزگار و مردم روزگار بستان زیرا که روزگار درازش نیز هرچه (هم دراز باشد) کوتاه است ، و کوتاهش نیز (برای تحصیل توشه آخرت ) دراز است ، و هر چیزی فانی است و پس چنان کار کن که گویا پاداش نیک کار خود را ببینی تا در نتیجه از روی ناچاری بهتر در کار آخرت طمع ورزی کنی ، زیرا آنچه بجاماند مانند آن است که گذشته و رفته است ، و هر که (در اینجهان ) کار کند روی بینائی و نقشه ای کار کند پس تو برای خویش در جستجو باش ، ای پسر عمران شاید فردای قیامت در روز بازپرسی کامیاب (و سرافراز) شوی زیرا در آنروز بیهوده کاران زیان بینند.
ای موسی دو کف دستت را به صورت خواری در پیش روی من بدار همانند بنده ای که به پیشگاه آقایش شیون کند که چون چنین کردی مورد ترحم و مهر قرار گیری و من بخشنده ترین قدرتمندان هستم .
ای موسی از فضل و رحمت من بخواه که آن هر دو بدست من است و هیچکس جز من اختیار آندو را ندارد، و هنگامیکه از من درخواست کنی ببین شوق تو نسبت به آنچه من دارم چگونه است ، برای هر کارگری پاداشی است و گاهی شخصی ناسپاس نیز بکوششی که کرده پاداش بیند.
ای موسی دلت را از دنیا پاک کن و از آن بر کنار باش که از آن تو نیست و تو از آن او نیستی . تو را بخانه ستمکاران چه کار؟ مگر برای کسی که کار خیری در آن انجام دهد که برای او خوب خانه ایست .
ای موسی هر چه را بتو فرمان دهم بشنو و هر زمان مصلحت تو دیدم (و گوشزدت کردم ) انجام ده (یا هر زمان تو را دیدم انجام ده یعنی چنان عمل کن که بدانی در دیدگاه من هستی و ممکن است مقصود دستور به ادامه کار و همیشگی انجام داد آن باشد زیرا همیشه بنده خدا در دیدگاه خدا است ، و این دو احتمالی است که فیض (رحمهٔ الله علیه ) فرمود) حقائق تورات را در سینه گیر، و در ساعتهای شب و روز بدان حقائق بیدار باش ، و فرزندان دنیا (و اهل دنیا) را بر سینه (و دل ) خود مسلط مکن که آنرا آشیانه خود گیرند چون آشیانه پرندگان .
ای موسی فرزندان دنیا و اهل دنیا سبب فتنه (شیفتگی ، فریبندگی ، گمراهی ) همدیگرند، و هر که در هر چه هست همان برایش آرایش و زینت شده و مؤ من کسی است که آخرت در نظر او آرایش و زینت دارد، و از اینرو یکسره بدون فتور و سستی بدان بنگرد و عشق او به آخرت میان او و لذت زندگی دنیا حائل گشته ، و همان عشق است که او را در سحر گاهان براه پیمائی در شب می کشاند همانند رفتار سواره ای که مرکب را به سوی مقصد می راند، روزش به اندوه (رسیدن به مقصد) و شبش نیز یغم (رسیدن بسر منزل حقیقت ) بگذرد، خوشا بر احوالش ، که چون پرده (زندگی و حیان این جهان ) از برابر دیده اش به یک سو رود چه شادی و سروری را به چشم خود خواهد دید.
ای موسی دنیا اندک آبی بیش نیست و این آب اندک نتواند پاداش مرد با ایمان قرار گیرد و نه کیفر شخص بد کار، پس حسرت طولانی از آن کسی است که فروخته است پاداش (بی حساب ) آخرت خود را به یک لیسیدن ناپایدار، و به یک دندان زدن (و گاز زدن ) بی دوام ، و این چنین باش که به تو دستور دادم که همه دستورات من درست و به هدایت مقرون است .
ای موسی هر گاه دیدی ثروت بتو روی آورد بگو: گناهی است که در کیفرش شتاب شده ، و اگر دیدی نداری و فقر روی آورد بگو: خوش آمدی ای شعار خوبان ، و زورگو و ستمگر مباش و با ستمگران همراه و قرین مشو.
ای موسی آن عمریکه پایانش نکوهش بار باشد عمر نیست اگر چه دراز باشد، و زیان نزند تو را آنچه از طومار زندگیت پیچیده شده در صورتیکه پایانش ستوده باشد.
ای موسی کتاب (تورات با نامه اعمال ) بطور آشکار برای تو بیان کرده که چه سرنوشتی در پیش داری و با این وضع چگونه چشمان بخواب می رود یا اگر نبود غفلت ممتد و پیروی از شقاوت و شهوت ، چگونه (با این تذکار) مردمی بودند که می توانستند لذت زندی را بچشند؟ و مردمان راست پیشه به کمتر از این (تذکار) بی تابی کنند.
ای موسی دستور بده که بندگانم برای هر کاری که باشد (چه کوچک و چه بزرگ ) مرا بخوانند پس از آنکه اعتراف دارند که من مهربانترین مهربانانم ، و اجابت کننده درماندگانم ، و بدی را (از بندگانم ) بر طرف کنم ، و زمان را تغییر دهم ، و گشایش و فراخی آورم ، و از اندک قدر دانی کنم و بسیار پاداش دهم ، و فقیر را بی نیاز کنم ، و منم جاویدان نیرومند توانا. پس اگر یکی از خطاکاران به تو پناه آورد و به تو رو آورد با او خوش بگو (و با روی باز او را بپذیر) که تو در آستان وسیعی (از آمرزش من ) هستی (یا به او بگو که : تو در فضای وسیعی از آمرزش حق هستی یعنی ) آستان پروردگار جهانیان و برای ایشان آمرزش بخواه (که من آمرزنده ام ) و در میان آنها چون یکی از آنها باش و به خاطر آن فضیلتی که من به تو داده ام بر آنها گردن فرازی مکن ، و به آنان بگو تا از فضل و رحمت من بخواهند که کسی جز من دارای آن نیست ، و منم صاحب فضل بزرگ .
خوشا بر احوالت ای موسی که پناهگاه خطاکاران ، و هم نشین درماندگان ، و آمرزش خواه گنهکارانی ، به راستی جایگاه تو در پیش من جایگاه پسندیده و رضایت بخشی است ، پس مرا بخوان با دل پاک و زبان راستگو، و چنان باش که به تو دستور دادم ، فرمانم را ببر، و بر آنها گردن فرازی مکن بخاطر داشتن چیزیکه از تو نیست ، و به من نزدیک شو که من به تو نزدیکم ، زیرا من از تو چیزی که سنگینی و تحملش تو را بیازارد نخواستم ، فقط از تو خواسته ام که مرا بخوانی تا اجابتت کنم ، و از من بخواهی تا به تو عطا کنم ، و به من نزدیک جوئی بدانچه تو از من تاویل آن را دریافت کردی و بر من است که تنزیل آنرا کامل کنم .
ای موسی به زمین نظر کن که به زودی گور تو خواهد شد، و دیدگانت را به سوی آسمان بلند کن که در آن سلطنت (یا فرمانروای ) بزرگی است ، و تا هنگامی که در این دنیا هستی بر خویشتن گریه کن ، و از مهلکه های دنیا و نابودی بترس ، و نقش و نگار دنیا و خرمیش تو را فریب ندهد، و بستم راضی مشو، و ستمکار مباش که من مراقب ستمکارم تا ستمدیده اش را بر او چیره سازم (و انتقامش را از او بستانم ).
ای موسی همانا کار نیک (پاداش آن ) ده برابر است و از یک گناه هلاکت ببار آید، به من شرک مورز، روا نیست برای تو که به من شرک آوری ، در کارها میانه رو و محکم باش ، و دعا کن به سوی من دعای طمع کار شوقمند بدانچه در پیش من است ، و دعای شخصی که از کرده اش پشیمان است ، که روشنی روز، سیاهی شب را براندازد، هم چنین کار نیک کار بد را از بین می برد و تاریکی شب برروشنی روز چیره گردد و همچنین کار بد بر کار نیک پر ارج چیره گردد و آنرا تیره و تار سازد. ))
