تخت‌روانچی: مذاکرات وین از طریق مقصرسازی موفق نمی‌شود

مجید تخت روانچی نماینده ایران در سازمان ملل در صفحه توییتری با اشاره به بخشی از اظهاراتش در نشست شورای امنیت نوشت:

مذاکرات وین می تواند با اجرای کامل و موثر برجام و نه از طریق مقصرسازی موفق شود. به محض این که طرف‌های دیگر تعهدات خود را با قابلیت راستی آزمایی اجرا کنند، ایران نیز به طور کامل به تمامی تعهداتش باز می گردد.

تخت روانچی عصر سه شنبه به وقت محلی در نشست شورای امنیت در خصوص اجرای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ افزود: ما اراده سیاسی واقعی، جدیت لازم و تعامل سازنده خود با طرفهای دیگر برای دستیابی به یک توافق خوب در اسرع وقت را ثابت کرده‌ایم. اکنون باید طرف‌های دیگر ثابت کنند که واقعاً خواهان پذیرش و اجرای مؤثر و با حسن نیت همه تعهدات خود تحت برجام هستند.

متن کامل سخنرانی دکتر مجید تخت روانچی سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد به شرح زیر است:

به نام خداوند بخشنده مهربان

آقای رئیس،

مایه دلگرمی است که امروز، شورای امنیت موضع ثابت خود را که برجام باید بطور کامل احیاء و اجرا شود، دوباره تکرار کرد.

اما تحقق این امر تنها در صورتی میسر است که تمام شرایط لازم بصورت واقعی برآورده شوند.

اشتباه نکنید! ما از ارائه پیش شرط یا شرط جدید صحبت نمی‌کنیم. ما از همان شرایطی سخن می‌گوئیم که در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ درج شده‌اند؛ همان شرایطی که مبنای برجام را تشکیل می دهند؛ و همان شرایطی که به توازن تعهدات متقابل طرفین در برجام منجر شدند.

بدون برآورده شدن کامل این شرایط، برجام برای مردم ایران بی‌فایده است. بنابراین، ما خواستار اجرای کامل، بموقع، بدون قید و شرط و قابل راستی‌آزمائی برجام هستیم؛ نه بیشتر و نه کمتر.

تلاش برای مشروط کردن اجرای برجام به مسائل خارج از آن و یا طرح نظراتی مانند مذاکره مجدد برجام برای گسترش دامنه موضوعی یا جدول زمانی آن و یا پیشنهاداتی نظیر کمتر در برابر کمتر یا بیشتر در مقابل بیشتر، کاملاً غیر قابل قبول و محکوم به شکست است.

اجازه بدهید یک بار دیگر عللی را که باعث ایجاد وضعیت کنونی شده است، مرور کنیم. برجام بر دو رکن، شامل تعهدات هسته ای ایران و تعهدات متقابل برای لغو تحریمهای سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا علیه ایران و تقویت روابط عادی اقتصادی و تجاری با کشور ما استوار است. تمام این تعهدات با دقت و به تفصیل در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ توضیح داده شده است.

طبق برجام، سایر طرفها متعهد هستند «دسترسی ایران در زمینه‌های تجارت، فن‌آوری، امور مالی و انرژی را تضمین نمایند.»، بطور مشخص، آمریکا، علاوه بر تعهد به لغو تحریمها علیه ایران، به صراحت متعهد است «با حسن نیت برای تداوم برجام تلاش و از اخلال در تحقق منافع کامل ایران از لغو تحریمها خودداری کند.» واقعیت این است که ما تقریباً چهار سال است بطور کامل از حقوق و مزایای خود تحت برجام محروم شده‌ایم.

در حال حاضر، برخی دولتها فریبکارانه سعی می‌کنند اصرار ما بر احیای کامل و قابل راستی‌آزمائی حقوقمان را به عنوان یک اقدام غیرسازنده و انعطاف‌ناپذیر معرفی کنند. در عین حال، آنها در برابر تحریمهای غیرقانونی و غیرانسانی آمریکا که با هر محاسبه‌ای، یک جنگ اقتصادی تمام عیار علیه ایران بوده، و هدف آن مجازات دسته‌جمعی یک ملت است و آسیب پذیرترین افراد را بیشتر هدف قرار می‌دهد و به فقرا بیش از ثروتمندان، به افراد بیمار بیش از افراد سالم، و به نوزادان و کودکان بیش از بزرگسالان آسیب می‌رساند، سکوت می‌کنند. این اقدامات در واقع معادل تروریسم اقتصادی است.

در این خصوص، گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره آثار منفی اقدامات قهرآمیز یکجانبه، تحریمهای آمریکا را «غیرعادلانه و خطرناک، مخرب اقتصاد و پول ایران، عامل فقر میلیونها ایرانی و موجب غیرمقرون به صرفه بودن کالاهای وارداتی از جمله کالاهای بشردوستانه اضطراری» دانسته است.

آقای رئیس،

آمریکا در موارد متعددی اقدام به نقض فاحش برجام نموده و همچنان به صورت نظام‌مند به نقض جدی تعهدات حقوقی‌اش تحت قطعنامه ۲۲۳۱، منشور ملل متحد و حقوق بین‌الملل ادامه می‌دهد. همچنین اقدامات این کشور با قرار تأمین مورخ ۳ اکتبر ۲۰۱۸ دیوان بین‌المللی دادگستری که با اجماع صادر شده و آمریکا را به رفع موانع تجارت بشردوستانه با ایران ملزم می‌سازد، در تعارض است.

در نتیجه این تخلف عمده از حقوق بین الملل، دامنه و وسعت خسارات به مردم ایران و اقتصاد کشور بسیار شدید بوده و منجر به از دست رفتن زندگی بسیاری از مردم و همچنین اختلال جدی در اقتصاد ما شده است.

آمریکا فشار بی‌سابقه‌ای نیز به کشورهای دیگر وارد کرده تا قطعنامه ۲۲۳۱ را اجرا نکنند؛ چون در غیر این صورت، مجازات خواهند شد. این امری بی‌سابقه در تاریخ شورای امنیت است.

در حالی که ما طبق برجام برخی اقدامات جبرانی برای ایجاد موازنه در تعهدات متقابل و مزایای آن اتخاذ کردیم، بعضی کشورها با هیاهوی زیاد به گونه‌ای از اقدامات جبرانی ایران حرف می‌زنند که گویا این ایران بود که از برجام خارج شد و تحریمهای غیرانسانی بیشماری را با هدف اعلام شده به گرسنگی کشاندن یک ملت، اعمال کرد.

آنها همچنین در مورد برخی فعالیتهای هسته‌ای صلح‌آمیز کنونی ما به گونه‌ای داد سخن می‌دهند که گویا ایران تعهدات خود تحت پیمان منع گسترش سلاحهای هسته‌ای را نقض کرده است. در عین حال، آنها در مورد اقدامات مکرر تروریستی و مخرب رژیم اسرائیل علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران مطلقاً سکوت اختیار کرده‌اند.

ما بار دیگر تأکید می‌کنیم که اقدامات ما ماهیتی جبرانی داشته و در تطابق کامل با تعهدات ما تحت پیمان منع گسترش سلاحهای هسته‌ای و موافقتنامه پادمان است. مضافاً، این اقدامات در راستای حقوق ما طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام است که براساس آن، «در صورت اعمال مجدد تحریمها و... یا اعمال تحریمهای هسته‌ای جدید»، ایران حق «توقف کامل یا جزئی اجرای تعهدات خود تحت برجام» را خواهد داشت.

مهم‌تر آنکه، گامهای ما بطور کامل برگشت‌پذیر است. این اقدامات جبرانی همزمان با گفتگوهای وین نیز ادامه خواهد داشت چون نقض تعهدات سایر طرفها همچنان ادامه دارد، تحریمها همچنان بطور کامل پابرجاست، سیاست فشار حداکثری همچنان اعمال می‌شود و رنج مردم ما همچنان ادامه دارد. با این وجود، به محض آنکه سایر طرفها به اجرای کامل تعهدات خود، به نحو مؤثر و قابل راستی‌آزمایی، برگردند، ایران نیز بلافاصله اجرای تعهدات خود را به صورت کامل آغاز خواهد کرد.

اما برعکس، رنج مردم ما به خاطر عدم پایبندی سایر طرفها به تعهداتشان، بویژه اعمال مجدد تحریمهای غیرقانونی آمریکا، تقریباً بطور کامل برگشت‌ناپذیر است.

چگونه می‌توان جانهای گرانبهای از دست رفته به دلیل تحریمهای غیرانسانی آمریکا را برگرداند؟ چگونه می‌توان زندگی‌هایی را که به دلیل استفاده از کالاهای بشردوستانه به عنوان سلاح از دست رفتند، برگرداند؟ چگونه می‌توان زندگی کودکان بی‎گناهی را احیا کرد که زندگی خود را از دست دادند به خاطر اینکه آمریکا تصمیم گرفته است از دسترسی آنها به داروهای اساسی جلوگیری کند؟

با در نظر گرفتن این واقعیتها، ما بر برچیده شدن مؤثر، یکباره و قابل راستی‌آزمائی تمام تحریمها اصرار داریم. شیوه برخورد آمریکا با تعهدات بین المللی خود، چنین رویکردی را ضروری ساخته است، زیرا در حقوق بین الملل، اجرای توافقات اصالتاً مبتنی بر اصل «وفای به عهد» بوده و معنی ساده آن نیز این است که «توافقات باید محترم شمرده شوند».

این قدیمی‌ترین اصل حقوق بین الملل و جهانشمول بوده و دارای جایگاه رفیعی در همه نظامهای حقوقی است. این اصل در ارتباط با برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ آشکارا نقض شده و در نتیجه، کل یک ملت، تحت جامع‌ترین و ظالمانه‌ترین اقدامات قهرآمیز سیاسی، اقتصادی و مالی که تا به حال بر یک کشور تحمیل شده، قرار گرفته است.

وقتی چنین اصل عرفی و بسیار اساسی حقوق بین‌الملل مورد استهزاء قرار می‌گیرد، لگدمال می‌شود و نقض می‌گردد، هیچ ملتی از جمله ما به مقصر اعتماد نمی‌کند. بنابراین، ارائه تضمینهای قابل راستی‌آزمائی و عینی مبنی بر اینکه مجدداً موازنه ظریف تعهدات از بین برده نخواهد شد، تعهدات دوباره نقض نخواهند گردید، تحریمها به بهانه‌ها یا تحت عناوین دیگر ـ آنگونه که در دولت قبلی آمریکا رخ داد ـ دوباره اعمال نخواهد شد و سازوکارهای برجام مورد سوء استفاده قرار نخواهد گرفت، کاملا ً ضروری است. اینها حداقل مقتضیات برای اطمینان نسبی از ثبات در برجام بشمار می‌روند. ما نمی‌توانیم و اجازه نمی‌دهیم اقتصاد ما و زندگی اقتصادی روزمره مردم‌مان یک بار دیگر به خاطر نقض تعهدات طرفهای دیگر به گروگان گرفته شود.

ما با حسن نیت وارد مذاکره شدیم و با انعقاد برجام موافقت کردیم، تعهدات خود را با حسن نیت اجرا کردیم، و پس از خروج آمریکا، با حسن نیت فرصت کافی را در اختیار اعضای باقیمانده برجام قرار دادیم تا به مسئولیتهای خویش عمل کنند، و تنها پس از یک سال، نسبت به اتخاذ برخی اقدامات جبرانی مبادرت کردیم ـ در حالی که بر اساس برجام، ایران حق داشت بلافاصله پس از خروج غیرقانونی آمریکا از آن، این حق را اعمال کند.

برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران تحت قوی‌ترین و سخت‌گیرانه‌ترین راستی‌آزمائی و نظارتی و اقدامات اعتمادساز که در طول تاریخ عدم اشاعه در یک کشور اعمال شده، قرار داشته است. از زمان تأسیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون، هیچ کشوری به این اندازه مورد بازرسی کامل قرار نگرفته است. اجرای تعهدات ما توسط آژانس مورد تأیید قرار گرفته و در ۱۵ گزارش متوالی آن منعکس شده است. پس از خروج آمریکا، ایران حداکثر خویشتنداری را نشان داد و بهای سنگینی برای حفظ برجام پرداخت. بنابراین، درخواست تضمین‌های عینی و قابل راستی‌آزمائی توسط ما از طرفی که مسئول تمام نابسامانی کنونی می‌باشد، کاملاً موجه و ضروری است.

ایران بسیار بیشتر از سهم خود برای حفظ برجام تلاش کرده است. کاملاً بدیهی است که سایر طرفها که از روز اجرای برجام تعهدات خود تحت برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض کرده‌اند، باید مسئولیت بیشتری برای احیای آن برعهده بگیرند. بنابراین، آنها نمی‌توانند نقش قربانی را بازی کرده و ایران را سرزنش کنند.

اگر طرف‌های دیگر اراده سیاسی واقعی برای احیای برجام دارند، باید شجاعت لازم و کافی برای پذیرش اجرای کامل، مؤثر و قابل راستی‌آزمایی همه تعهدات خود ذیل برجام را داشته باشند.

ما بار دیگر قویاً هرگونه تلاش برای ارائه تفسیر دلبخواه و تحریف شده از بند ۳ ضمیمه (ب) قطعنامه ۲۲۳۱ را با هدف ارتباط دادن آن به پرتاب موشک بالستیک و ماهواره‌بر توسط جمهوری اسلامی ایران را رد می‌کنیم. طبق دلایل فنی و حقوقی مفصلی که ما در نامه‌های متعدد خود به رئیس شورای امنیت ارائه کرده‌ایم، پرتاب موشک‌های بالستیک و ماهواره‌برها کاملاً خارج از حیطه شمول قطعنامه ۲۲۳۱ است. تحت حقوق بین الملل، برخورداری از برنامه موشکی متعارف یک حق ذاتی است که تحت قطعنامه ۲۲۳۱ نیز به هیچ وجه منع یا محدود نشده است. ما به فعالیتهای خود در زمینه موشکهای بالستیک و ماهواره‌برها که هر دو برای تأمین امنیت و منافع اجتماعی ـ اقتصادی ما ضروری هستند، ادامه خواهیم داد.

در خاتمه، آقای رئیس، اجازه بدهید تأکید کنم که مذاکرات کنونی وین، با سرزنش کردن ایران، با تعیین ضرب‌الأجل‎های ساختگی، با تهدید و ارعاب، با طرح اتهامات بی اساس یا انتشار اطلاعات نادرست، و یا با انجام فعالیت‌های خرابکارانه و اقدامات تروریستی در ایران، به نتیجه نخواهد رسید بلکه تنها با مشارکت صادقانه و اراده سیاسی واقعی و مبتنی بر حسن نیت در مذاکرات، و پایبندی به یک اصل، یعنی اجرای کامل، مؤثر و قابل راستی‌آزمایی تعهدات همه طرفها تحت برجام، نه چیزی بیشتر و نه چیزی کمتر، با موفقیت پایان خواهد یافت. این عملی‌ترین و آسان‌ترین راه حل در زودترین فرصت می‌باشد. هیچ راه حل جادویی وجود ندارد.

ایران مصمم است تمام تلاش خود را برای احیای برجام، به همان شکلی که بوده، بکار بندد. در این راستا، پیشنهادات ما در وین کاملاً منطبق با مفاد برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ است. ما اراده سیاسی واقعی، جدیت لازم و تعامل سازنده خود با طرفهای دیگر برای دستیابی به یک توافق خوب در اسرع وقت را ثابت کرده‌ایم. اکنون باید طرف‌های دیگر ثابت کنند که واقعاً خواهان پذیرش و اجرای مؤثر و با حسن نیت همه تعهدات خود تحت برجام هستند.

آخرین نکته اینکه، ملاحظات ما در مورد گزارش دبیر کل در نامه مورخ ۱۰ دسامبر ۲۰۲۱ اینجانب به دبیرکل که حاوی نظرات و دیدگاه‌های ما در مورد موضوعاتی می‌باشد که من امروز به آنها نپرداختم، منعکس گردیده است.

در نهایت، می‌خواهم چند کلمه در مورد آنچه درباره منطقه گفته شد، بیان کنم.

سیاست خارجی ایران مبتنی بر احترام کامل به حقوق بین الملل، احترام متقابل، حسن همجواری، همکاری و گفتگو و همچنین حفظ صلح و امنیت منطقه‌ای از طریق مشارکت فعال همه کشورهای منطقه است. ما مصمم هستیم این سیاست را با حسن نیت پیگیری کنیم. رویکرد اخیر ما نسبت به منطقه ناشی از این اعتقاد قوی است که کشورهای منطقه باید دست به دست هم داده و اختلافات را به صورت دوستانه حل کنند و اجازه ندهند سایرین از هزاران مایل دورتر به این منطقه آمده و تخم اختلاف میان کشورهای منطقه بپاشند.

منبع مهم ناامنی و بی ثباتی منطقه ما، استقرار گسترده نظامی آمریکا است که این منطقه را به متراکم ترین مرکز تجمع پایگاههای نظامی خارجی در جهان تبدیل کرده است.

منبع دیگر ناامنی منطقه ما صادرات گسترده تسلیحات آمریکا به آن است. به گزارش سیپری، طی سالهای ۲۰۱۶–۲۰۲۰، تقریباً نیمی از صادرات تسلیحات آمریکا، یعنی بزرگترین صادرکننده اسلحه جهان، به خاورمیانه انجام شده است. البته تنها آمریکا مقصر نیست. برخی از کشورهای اروپایی نیز سلاحهای مرگبار به کشورهای منطقه صادر می‌کنند. این سیاست کشورهای غربی این منطقه را به بشکه باروت تبدیل کرده است.

بعلاوه، اعمال تروریستی آمریکا فضای بی ثبات و ناامنی را در منطقه ما ایجاد کرده است. یک مثال واضح آن، ترور شوم سرلشکر قاسم سلیمانی و همراهانش در عراق در اوایل سال ۲۰۲۰ در یک حمله تروریستی به دستور مستقیم رئیس جمهور آمریکا است.

با چنین سابقه ای، تمسخرآمیز است که آمریکا و برخی کشورهای اروپایی هم اکنون ایران را به رفتار بی ثبات کننده متهم می‌کنند.

متشکرم آقای رئیس.