اختلال‌ دوقطبی‌ (اختلال‌ شیدایی‌ ـ افسردگی‌)

● اطلاعات‌ اولیه‌ اختلال‌ دوقطبی‌ (اختلال‌ شیدایی‌ ـ افسردگی‌) عبارت‌ است‌ از اختلالی‌ كه‌ در آن‌ خلق‌ بیمار دچار نوسانات‌ شدیدی‌ می‌شود، و ارتباطی‌ بین‌ خلق‌ بیمار و آنچه‌ كه‌ واقعاًدر زندگی‌ بیمار رخ‌ می‌دهد وجود ندارد. سیر بیماری‌ بدین‌ نحو است‌ كه‌ به‌ طور یك‌ در میان‌ ولی‌ نامنظم‌، یك‌ مدت‌ فرد دچار سرخوشی‌ و فعالیت‌ زیاد بدون‌ توجیه‌ است‌ (شیدایی‌) و به‌ دنبال‌ آن‌ دچار افسردگی‌ شدید می‌شود، و این‌ سیكل‌ به‌ همین‌ منوال‌ ادامه‌ پیدا می‌كند. در بین‌ شیدایی‌ و افسردگی‌، دوره‌ای‌ از رفتار طبیعی‌ (ممكن‌ است‌ كوتاه‌ باشد یا حتی‌ چند سال‌ طول‌ بكشد) وجود دارد. علایم‌ شایع عبارت است از:‌ ● شیدایی‌ ▪ افزایش‌ انرژی‌؛ سرخوردگی‌ و نئشگی‌ در بیمار ▪ بیمار صبح‌ زودتر و زودتر از خواب‌ برمی‌ خیزد (در مواردی‌ بیمار ممكن‌ است‌ حتی‌ ۴-۳ روزنخوابد) حواس‌ بیمار خیلی‌ زود از یك‌ كار پرت‌ می‌شود و بسیار بی‌قرار است‌ (امكان‌ دارد این‌ مسأله‌ باعث‌ كاهش‌ بازده‌ كاری‌ شود). فرد پروژه‌های‌ جدید را با اشتیاق‌ فراوان‌ آغاز می‌كند، ولی‌ ندرتاً آنها را به‌ پایان‌ می‌برد. ▪ امكان‌ دارد بیمار شروع‌ به‌ ولخرجی‌ كند. ▪ امكان‌ دارد بیمار شریك‌های‌ جنسی‌ متعدد اختیار كند. ▪ بیمار اغلب‌ تحریك‌پذیر است‌ و دچار حملات‌ عصبانیت‌ می‌شود. ▪ صحبت‌ كردن‌ بیمار سریع‌، خشن‌، و غیرمنطقی‌ می‌شود. ▪ امكان‌ دارد بیمار فكر كند كه‌ توانایی‌های‌ خیلی‌ زیادی‌ دارد( خود بزرگ‌بینی‌) ▪ امكان‌ دارد بیمار غذا خوردن‌ را فراموش‌ كند و وزن‌ وی‌ كم‌ و خستگی‌ بر وی‌ عارض‌ شود. ▪ امكان‌ دارد بیمار به‌ یك‌ باور نادرست‌ و غیرقابل‌ تغییر از اهمیت‌ و بزرگی‌ خود برسد و فكر كند كه‌ می‌تواند كارهای‌ خطرناك‌ انجام‌ دهد. ● افسردگی‌ ▪ امكان‌ دارد بیمار به‌ طور فزاینده‌ای‌ گوشه‌ نشینی‌ اختیار كند؛ خوابش‌ مختل‌ شود؛ و صبح‌ها دیر از رختخواب‌ بر خیزد. ▪ امكان‌ دارد بیمار دراتاقش‌ بماند، و از رو به‌ رو شدن‌ با دنیای‌ بیرون‌ واهمه‌ داشته‌ باشد؛ یا در واقع‌ عزت‌ نفس‌ نداشته‌ باشد. ▪ غفلت‌ از رسیدگی‌ به‌ خود ▪ كاهش‌ میل‌ جنسی‌ ▪ كاهش‌ سرعت‌ صحبت‌ كردن‌ و كند شدن‌ حركات‌ ▪ افزایش‌ تصورات‌ در مورد وجود مشكلاتی‌ كه‌ واقعاً وجود ندارند. ▪ نگرانی‌ بیش‌ از حد در مورد بیماریهایی‌ كه‌ واقعاً وجود ندارند. ● علل‌ ناشناخته‌ است‌. عوامل‌ زیست‌شناختی‌، روانی‌، و ارثی‌ همگی‌ ممكن‌ است‌ نقش‌ داشته‌ باشند. امكان‌ دارد استرس‌ زیاد یا مرگ‌ یكی‌ از نزدیكان‌ باعث‌ ظهور ناگهانی‌ شیدایی‌ یا افسردگی‌ شود. ● عوامل‌ افزایش‌ دهندهٔ‌ خطر ▪ سابقهٔ‌ خانوادگی‌ این‌ اختلال‌ ● پیشگیری‌ هیچ‌ داروی‌ خاصی‌ برای‌ پیشگیری‌ از آن‌ وجود ندارد. ● عواقب‌ مورد انتظار ممكن‌ است‌ بتوان‌ این‌ اختلال‌ را با درمان‌ دراز مدت‌ كه‌ باعث‌ كاهش‌ دفعات‌ و شدت‌ حملات‌ شیدایی‌ و افسردگی‌ می‌شود، تا حد زیادی‌ كنترل‌ كرد و سلامت‌ فرد را به‌ حد نزدیك‌ به‌ طبیعی‌ رساند. بسیاری‌ از مدیران‌، دانشمندان‌، و افراد سرشناس‌ دچار این‌ اختلال‌ بوده‌اند. ● عوارض‌ احتمالی‌ ▪ عود بیماری‌، به‌ خصوص‌ با قطع‌ دارو ▪ از دست‌ دادن‌ شغل‌؛ بروز مشكلات‌ در زندگی‌ مشترك‌ ▪ عدم‌ رو به‌ بهبود گذاشتن‌ اختلال‌ ▪ خودكشی‌ ● درمان‌ ▪ گرفتن‌ شرح‌ حال‌ و انجام‌ معاینه‌ توسط‌ پزشكان‌ (گاهی‌ روانپزشك‌) ▪ روان‌درمانی‌ یا مشاوره‌ همراه‌ با درمان‌ دارویی‌ بهترین‌ نتایج‌ را در بر دارد. ▪ برای‌ مواردی‌ كه‌ علایم‌ شدید هستند، ممكن‌ است‌ لازم‌ باشد بیمار در بیمارستان‌ یا مركز درمانی‌ بستری‌ شود. ▪ امكان‌ دارد در مورد بیمارانی‌ كه‌ به‌ دارو جواب‌ نمی‌دهند، از شوك‌ (ECT) استفاده‌ شود. ▪ رژیم‌ دارویی‌ باید دقیقاً رعایت‌ شود. ضمناً باید به‌ طور منظم‌ به‌ پزشك‌ معالج‌ مراجعه‌ شود تا اثربخشی‌ درمان‌ و اثرات‌ جانبی‌ احتمالی‌ مورد بررسی‌ قرار گیرند. ▪ هیچگاه‌ وقتی‌ احساس‌ كردید حالتان‌ بهتر شده‌ است‌، دارو را قطع‌ نكنید. این‌ كار ممكن‌ است‌ باعث‌ عود بیماری‌ شود كه‌ شاید به‌ دارو خوب‌ جواب‌ ندهد. ▪ با كمك‌ مشاوره‌ می‌توانید روشهای‌ كنار آمدن‌ با این‌ اختلال‌ را فراگیرید. اعضای‌ خانواده‌ باید بتوانند علایم‌ پیش‌ درآمد وقوع‌ حمله‌ را بشناسند و چگونگی‌ كمك‌ به‌ فرد بیمار را فرا بگیرند. ● داروها پزشك‌ شما ممكن‌ است‌ لیتیم‌، والپروییك‌ اسید، یا كاربامازپین‌ (تگرتول‌) تجویز كند. برای‌ علایم‌ شدیدتر ممكن‌ است‌ تجویز یك‌ داروی‌ ضد روان‌پریشی‌ ضروری‌ باشد. ● فعالیت‌ فعالیت‌های‌ روزانه‌ خود را حتی‌ اگر تمایل‌ ندارید، ادامه‌ دهید. ● رژیم‌ غذایی‌ یك‌ رژیم‌ طبیعی‌ و متعادل‌ داشته‌ باشید، حتی‌ اگر اشتها ندارید. امكان‌ دارد مكمل‌ ویتامین‌ها و مواد معدنی‌ لازم‌ باشد. پزشكتان‌ ممكن‌ است‌ به‌ شما توصیه‌ كند كه‌ از مصرف‌ كافئین‌ پرهیز كنید، زیرا كافئین‌ یك‌ مادهٔ‌ تحریك‌كننده‌ است‌. ● در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمایید ▪ اگر شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌ تان دارای‌ علایم‌ افسردگی‌ یا سرخوشی‌ هستید. ▪ اگر فكر خودكشی‌ به‌ سرتان‌ زده‌ است‌ یا احساس‌ ناامیدی‌ می‌كنید.