هجوم مسافران به شمال، به چه قیمت؟

روزنامه ایران پنجشنبه ۲۹ آبان در گفت وگو با کارشناسان و جامعه شناسان، نوشت: در شرایطی که دولت به منظور حفظ جان مردم و پیشگیری از شیوع گسترده کرونا در کشور طرح جامع مدیریت هوشمند محدودیت‌ها را از شنبه اول آذر در بیش از ۱۵۰ شهر اجرا می‌کند اما همچنان تاخت و تاز بیماری مرموز کرونا ادامه دارد و آمار مرگ و میر بیماران کرونایی سیر صعودی داشته است دیروز هم بنابر اعلام سخنگوی وزارت بهداشت در یک روز تعداد ۴۸۰ بیمار کووید ۱۹ جان خود را از دست داده‌اند و مجموع جانباختگان به ۴۲ هزار و ۹۴۱ نفر رسیده است این وضعیت در حالی رقم می‌خورد که متأسفانه برخی از مردم بدون توجه به محدودیت‌ها و تبعات وحشتناک ناشی از بیماری کرونا باز هم بار سفر بسته و راهی جاده‌ها شدند تا جایی که بنابر اعلام پلیس راهور، جاده‌های منتهی به شمال کشور بویژه مسیرهای استان‌های مازندران و گیلان با ترافیک سنگین مواجه بود.
در این خصوص برخی از کارشناسان و جامعه‌شناسان معتقدند در شرایطی که دولت برای سلامت مردم و خروج از بحران کرونا دو هفته تعطیلی را از اول آذرماه اجرایی می‌کند چرا برخی از مردم بی توجه به هشدارها و توصیه‌های مسئولان برخلاف پروتکل‌های بهداشتی رفتار می‌کنند.
محمدعلی کرمی، جامعه‌شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه سفرهای مردمی به شمال کشور تأمل در اطراف این داستان را ضروری می‌کند، به «ایران» توضیح می‌دهد: طولانی شدن دوره فراگیری کرونا بسیاری از افراد و خانواده‌ها را خسته کرده، هستند خانواده‌هایی که نزدیک ۹ ماه هست هیچ مسافرت بین شهری نداشتند و این در حالی است که بسیاری از فعالیت‌های فراغتی در کلانشهرها تعطیل یا راکد است. سینماها، کنسرت‌ها، استخرها و سایر مراکز تفریحی فراغتی در آستانه ورشکستگی قرار دارند و طبیعی است در جامعه پر جمعیت ایرانی در هر دوره‌ای از تعطیلات، خانواده‌هایی از پذیرش محدودیت‌ها تخطی کنند و راهی شمال کشور شوند.
بازنمایی رسانه‌ای این تخلف در رسانه ملی و سایر رسانه‌ها از یک سو غفلت از دیدن نیمه پر لیوان است چرا که اکثریت خانواده‌های ایرانی با رویکردی خود آیین به مدیریت کرونا و محافظت خانواده خویش مبادرت کرده‌اند و از سوی دیگر این ایده را پژواک می‌دهد که‌ چون اکثریت رعایت محدودیت‌های بهداشتی را نمی‌کنند، پس ما هم لازم نیست این محدودیت‌ها را پاس بداریم اما بیاییم بپذیریم که ‌اکثریت خانواده های ایرانی در پاسداشت محدودیت‌ها با ستاد ملی کرونا همراه ‌بوده‌اند.
او در ادامه می‌گوید: امروزه شهرهای شمالی برای بسیاری از ساکنان کلانشهر تهران و سایر شهرها به ‌منزله سکونتگاه دوم به شما می‌آیند. در واقع خانواده‌های تهرانی و سایر شهرهای پیرامونی شمال ایران به هتل و یا ویلاهای اجاره‌ای مراجعه نمی‌کنند، بلکه در خانه و سکونتگاه‌های ییلاقی خود ساکن می‌شوند. تصور بسیاری از خانواده‌ها این است که ما از خانه خود به خانه خودمان می‌رویم و همچنان که در خانه اول پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنیم در خانه دوم هم موازین بهداشتی را رعایت می‌کنیم و چه بسا در رعایت این امور ‌فعال‌تر هم باشیم. اگر این تلقی درست است باید توسط مسئولین امر تأیید شود و اگر این تصور خطاست در رسانه‌های عمومی وجه خطابودگی آن روشن شود.
این جامعه‌شناس، ادامه می دهد فرض کنیم‌ سفر به شمال یا دیگر اماکن فراغتی در تعطیلات به گونه‌ای است که خانواده‌ های ایرانی انگیزه چشم‌پوشی از آن را ندارند. استراتژی ستاد ملی مقابله با کرونا برای این امر چیست؟ در اینجا آموزش‌ها باید معطوف به مدیریت بیماری کرونا در مسیر و در قالب این سفرها  باشد. در حال حاضر حفظ جان ‌انسان‌ها بر گلایه‌ها از تخلف مردم بر رعایت محدودیت‌های بهداشتی تقدم دارد. البته این نکته را هم باید یادآور شویم که جایگزین‌های فراغتی برای گذراندن ایام خانه‌نشینی کرونایی چیست؟ چه میزان صدا و سیما به نقش و رسالت خود در این ‌باره ‌عمل می‌کند. چه ‌میزان ‌فضاهای ‌فراغتی سازگار با ایام پاندمی کرونا بازسازی و باز طراحی شده‌اند.

چرا در این روزهای بحرانی باز هم مردم سفر می‌روند؟

گیتی خزاعی، جامعه شناس و استاد دانشگاه درباره چرایی سفر رفتن مردم در این روزهای کرونایی به «ایران» می‌گوید: بخشی از این حجم سفر رفتن‌های مردم به نوع اطلاع‌رسانی باز می‌گردد، نمی‌توان همه تقصیرها را گردن مردم انداخت. آگاه‌سازی‌ها باید دقیق‌تر و کامل‌تر باشد، استدلال برخی از افراد این است که ما به ویلای خودمان می‌رویم و در طول مسیر هم خطری تهدیدمان نمی‌کند. سخنگوی وزارت بهداشت باید جزئیات خطرات این قبیل سفرها و جابجایی ها را هم به مردم شرح دهد، نه این که فقط روزانه آمار فوتی‌ها را اعلام کند.
به گفته او، مردم باید به طور واضح و مشخص بدانند که با رفتن به مسافرت و احتمال ناقل بودن، ویروس را منتقل کرده و افراد شهر دیگری را ناخواسته بیمار می‌کنند، این در حالی است که گروهی از مردم فکر می‌کنند با رعایت موارد بهداشتی از مبتلا شدن خود جلوگیری می‌کنند و در نهایت به این فکر نمی‌کنند که خودشان ممکن است ناقل باشند. این مسأله را هم باید در نظر داشته باشیم که رفتارهای کلی مردم به یکباره با آمدن یک ویروس تغییر نمی‌کند و یک شبه نمی‌توان توقع داشت که شهروندان ما مانند شهروندان سوئیسی رفتار کنند، تغییر کلی رفتار مردم، امری زمانبر است و در این راستا باید ساختارهای اصلی جامعه و شیوه آموزش‌ها ارتقا پیدا کند.

 ورود به شهرهای قرمز یک میلیون تومان جریمه دارد

بازتاب رفتار برخی از مردم در بی‌توجهی و نقض پروتکل‌های بهداشتی بخصوص رفتن به سفر باعث شد تا مسئولان تصمیمات سختگیرانه‌تری را بگیرند به طوری که معاون امنیتی و انتظامی وزارت کشور درخصوص اجرای طرح جامع مدیریت هوشمند محدودیت‌ها اعلام کرد اعمال جریمه در شهرهای با شرایط قرمز یک میلیون تومان است. براین اساس اگر کسانی در شهر قرمز یا نارنجی حضور دارند، حق ورود به شهر دیگری در کشور را ندارند. اگر وارد هر شهری از کشور شدند به همان ترتیب مبلغ ۵۰۰ هزار تومان جریمه می‌شوند و اگر فردی از شهر قرمز وارد هر شهری شود، یک میلیون تومان جریمه می‌شود.
حسین ذوالفقاری می‌گوید مبنای این طرح شهر محور است، به دلیل آنکه روی این موضوع بسیار بحث شد که در اجرا حداقل کمترین مشکل را داشته باشیم. براین اساس اگر در هر شهر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، در روز چهار نفر بستری شدند وضعیت آن شهر زرد است. اگر در روز ۶ نفر بستری شدند وضعیت آن شهر نارنجی است و اگر در هر شهر به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، در روز ۱۰ نفر بستری شدند، وضعیت آن شهر قرمز است و طبق ضوابط اعلام شده اعمال می‌شود. او می‌افزاید: مشاغل یا فعالیت‌های مشمول محدودیت به پنج گروه اداری، تجاری و بازرگانی، آموزشی، ‌فرهنگی و اجتماعی و ترددها تقسیم‌بندی می‌شوند. البته اعمال مقررات در همه گروه‌ها و استان‌ها باید یکسان باشد و بدون تبعیض و ملاحظه همه ابعاد کار انجام شود.
وی درباره وضعیت ترددها می‌گوید طبق طرح، ورود به شهرهای در وضعیت نارنجی و قرمز ممنوع است و کسی نمی‌تواند با پلاک غیربومی وارد شهری شود. فرد خاطی در صورت ورود به شهر نارنجی ۵۰۰ هزار تومان جریمه می‌شود و راهور می‌تواند هر ۲۴ ساعت یک بار او را جریمه کند.