فرزندتان دوست خیالی دارد؟ این نکات را فراموش نکنید

«همنشین خیالی» می تواند به ما تا اندازه قابل توجهی بیاموزد که کودکان چگونه درمورد روابطشان با دیگران فکر می کنند. یکی از مسائلی که اطلاع پیدا کردن از آن بسیار سخت است این است که کودکان درباره روابط با افراد دیگر چه چیزی را می دانند و چه چیزی را نمی دانند، به ویژه کودکانی که در سنین قبل از مدرسه هستند.

در این سن کمی زمان می برد تا بچه ها خودشان دوست کسی شوند. در این زمان، آن ها دوست خیالی برای خود انتخاب می کنند؛ دوستی که برخی والدین نگران وجودش هستند، چرا که فکر می کنند فرزندشان دچار توهم شده است. اما داشتن دوست خیالی در کودک طبیعی است یا غیرطبیعی؟ با دوست خیالی کودک چگونه باید برخورد کرد و چه زمانی باید به این دوستی پایان داده شود؟ این سؤالات و چند پرسش دیگر را با عاطفه کیانی نژاد، روانشناس طرح کرده ایم.

درباره دوست خیالی کودکتان بدانید

گفتگو درمورد دوست خیالی کودکان به شما کمک می کند تا ارتباط محکم تری با کودک تان برقرار و درعین حال به پرورش قوه تخیل او کمک کنید. علاوه برآن، دانستن بیشتر در مورد دوست خیالی باعث می شود شما درباره علایق، ترس ها و احساسات کودک تان بیشتر بدانید، زیرا علایق یا بیزاری های کودک با دوست خیالی اش یکسان است. معمولاً این دوستان خیالی ممکن است ویژگی یا استعداد خاصی داشته باشند یا در فعالیتی شرکت کنند که کودکتان درمورد آن کنجکاو است، اما ترس این را دارد که آن کار را انجام دهد. یک قانون کلی این است که هرگز در مورد دوست خیالی کودکتان حرفی نزنید، مگر اینکه او خودش در مورد چنین دوستی صحبت کند.

تخیل بچه ها؛ نشانه سلامت روان

کودک از دو تا سه سالگی شرایط ذهنی مناسبی برای رشد و پرورش تخیلش دارد. او در این سن، با تجسم کردن های پی درپی چنان در خیال خود غرق می شود که تصور می کند هر چیزی را که می بینند واقعی است. تخیل این چنین نشان دهنده هوش بالا، سلامت روان و عادی بودن وضعیت کودک است و والدین نباید از بابت اینکه فرزند خردسالشان با کسی که آن ها نمی بینند بازی می کند نگران باشند. ممکن است کودک در ابتدا با عروسک خود حرف بزند. با او گریه کند و با او بخندد. این رفتار در این سنین، یکی از طبیعی ترین رفتار هایی است که کودک می تواند از خود نشان دهد.

انتخاب دوست تخیلی با ریشه ای از واقعیت

هر قدر کودک بزرگ و بزرگ تر می شود، شناخت و درک او از محیط اطرافش بیشتر می شود. کودک در سن پنج سالگی با افزایش دامنه آشنایی اش با افراد مختلف شکل دوست تخیلی خود را نیز تغییر می دهد. کودک در این سن، با رفتن به مهدکودک یا دوست شدن با گروه همسالان خود، یکی از آن ها را که با او احساس دوستی بیشتری می کند به عنوان دوست انتخاب می کند. این انتخاب منجر به این می شود که کودک در زمانی که دوست واقعی کنارش نیست، تصور کند که همراه با اوست و به این دلیل، بازی های خود را در خانه با دوستی که در بیرون از خانه دارد در خیال خود ادامه می دهد. دوست تخیلی در این سن نیز نمی تواند اثر منفی ای بر کودک بگذارد بلکه، می تواند منشأ شکل گیری رفتار های آینده کودک نیز شود.

صدای زنگ خطر

داشتن دوست تخیلی برای کودک ایرادی ندارد به این شرط که این دوستی، با بزرگ تر شدن کودک و آشنا شدن او با واقعیت های پیرامونش کمرنگ و کمرنگ تر شود تا اینکه واقعیت جای تخیل را در ذهن او بگیرد. اگر از هفت سالگی به بعد، دوست خیالی در ذهن فرزند، زمان زیادی از او را بگیرد و کودک وقت زیادی را با او بگذراند و این موضوع مانع از تعامل واقعی او با کودکان دیگر شود، این رفتار نگران کننده است و می تواند ناشی از ضعف کودک در برقراری ارتباط با دیگران، افسردگی و گوشه گیری باشد. در چنین شرایطی والدین باید کودک را زیر نظر روانشناس کودک قرار دهند تا ریشه های این ناتوانی در او شناسایی و برای درمان به موقع کودک اقدام شود.

تقصیر ها گردن دوست خیالی

حتماً مشاهده کرده اید، کودک خطایی را مرتکب شده است. او برای فرار از تنبیه احتمالی، می کوشد با دروغ گفتن به والدین خود عامل خطا را دوست خیالی خویش معرفی کند و مدعی می شود که دوستش به او گفته است که آن کار اشتباه را انجام دهد. تا این جای کار ایرادی ندارد اما، والدین نباید این موضوع و توجیه را جدی بگیرند. آن ها باید مدعای کودک خود را شنیده و به کودک بگویند که اگر دوستش گفته است که آن کار اشتباه را انجام دهد، چرا او این کار را کرده است؟ والدین در چنین شرایطی هرگز نباید به دوست خیالی فرزند خود توهین کنند بلکه، باید کودک را هدف سؤال خود قرار داده تا کودک به آن سؤال جواب دهد و خود را در مقام پاسخگویی ببیند.

دروازه ورود به تعاملات جدید

بچه از دوست خود جدا نمی شود. او همیشه به دنبال درونی کردن این دوستی است. شاید سؤال کنید که دوست خیالی چه کمکی به فرزند می کند و آیا وجودش می تواند مفید باشد؟ جواب سؤال شما مثبت است. کودک با کمک دوست خیالی خود برخی رفتار های اجتماعی را یاد می گیرد. او با تقویت مهارت های زندگی و فردی در خود با دنیای بیرون ارتباط برقرار می کند و می تواند با تعاملی که با دوست خیالی اش داشته است، برخی واقعیت ها را برای خود عینیت ببخشد. تعامل بچه ها با دوست خیالی مانند دندان درآوردن در نوزادان است. بدون وجود دوست خیالی، بچه ها مهارت ارتباط برقرار کردن با دیگران و ورود به دنیای واقعی را یاد نمی گیرند. بنابراین، می توان مدعی شد که دروازه ورود به تعاملات جدید از مسیر دوست خیالی بچه ها می گذرد.

مشروعیت ندهید

پدر و مادر نباید با دوست خیالی مانند دوست واقعی برخورد کنند. اگر دوست خیالی را تنبیه کنیم بچه یاد می گیرد که مسئولیت اعمال خود را به دوش دوست خیالی اش بیندازد. اینکه بچه این کار را می کند نشانه هوش اوست. نگذارید کودک از این حربه برای فرار از مسئولیتی که برعهده دارد استفاده کند. اگر شما دست به تنبیه دوست خیالی کودکتان بزنید، کودک حس می کند که می تواند مسئولیت هر اشتباهی را که انجام می دهد بدون نگرانی به گردن کس دیگری بیندازد. این رویه می تواند در آینده منجر به کاهش حس مسئولیت پذیری، تعهد و پاسخگویی در فرد شده و عواقب جبران ناپذیری در پی داشته باشد.

مسخره نکنید

پدر و مادر در سنی که بچه تخیل قوی دارد نباید هرگز دست به مسخره کردن دوست خیالی فرزند خود بزنند. ممکن است والدین از فرزند بخواهند که کنار آن ها بنشیند، اما کودک بگوید که در حال بازی کردن با دوستش است. در این شرایط نباید بگویید کسی را نمی بینیم و کودکتان را مورد سرزنش قرار دهید. این کار شما می تواند منجر به از بین رفتن احساس اعتماد به نفس در کودک شده و او را از شما بیزار کند. این را بدانید که شما جای کودک نیستید. تلاش نکنید برای رد کردن برخی بدیهیات مانند دوست خیالی فرزندتان که شاید خوشایندتان نباشد، بهانه پیدا کنید.

تلاش برای متعادل سازی

اگر می خواهیم مسئله دوست خیالی در حد تعادل باشد باید زمینه ای را فراهم کنیم که بچه با هم سن و سالان خود در ارتباط روزانه و رومزه باشد. تلفن زدن، شرکت در کلاس های مختلف فرهنگی و هنری می تواند دراین زمینه کمک کند. حضور در مدرسه فرصت لازم و کافی را برای دوست یابی بچه ها و بازی کردن آن ها ایجاد نمی کند. باید شرایطی برای دوست یابی و بازی کردن بچه ها با گروه همسالان ایجاد کرد تا آن ها حد تعادلی میان دوست واقعی و تخیلی خود پیدا کنند.

انتخاب دوست خیالی

کودک در سن پنج سالگی با افزایش دامنه آشنایی اش با افراد مختلف شکل دوست تخیلی خود را نیز تغییر می دهد. کودک در این سن، با رفتن به مهدکودک یا دوست شدن با گروه همسالان خود، یکی از آن ها را که با او احساس دوستی بیشتری می کند به عنوان دوست انتخاب می کند. این انتخاب منجر به این می شود که کودک در زمانی که دوست واقعی کنارش نیست، تصور کند که همراه با اوست و به این دلیل، بازی های خود را در خانه با دوستی که در بیرون از خانه دارد در خیال خود ادامه می دهد.
   
    زهرا صالحی زاده