جشنواره فیلم فجر فرصتی برای دیده شدن استعدادهای گمنام

ایرناپلاس: انتخاب فیلم‌های سینمایی برای شرکت در بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر، در برخی مواقع به اندازه داوری فیلم‌ها، با حواشی و اعتراض‌هایی همراه بوده است. در هر دوره‌ای و با حضور هر هیات انتخابی، همواره کارگردانانی بوده‌اند که نسبت به انتخاب نشدن فیلمشان برای حضور در بزرگترین رقابت سینمایی اعتراض داشته‌اند. این اعتراض‌ها گرچه ممکن است گاهی به حق و درست بوده باشد اما اغلب پیامد مثبتی بر کیفیت جشنواره نداشت.

چندی پیش مدیرکل دفتر جشنواره‌ها و همکاری‌های بین‌الملل سازمان سینمایی، درباره انتخاب نشدن فیلم‌ها توسط هیات انتخاب، در گفت‌وگو با خبرگزاری‌ مهر گفت: «معمولاً هیات انتخاب با ملاحظات تشکیل شده و فیلم‌ها را انتخاب می‌کند، معتقدم اگر یک سال این فرصت فراهم شده که آن ممیزی خاص اعمال نشود، باید این اتفاق را به فال نیک گرفت».

روح‌الله حسینی درباره این اتفاق جدید اضافه کرد: «بسیاری از فیلمسازان فکر می‌کردند در منظومه جشنواره جایی ندارند، اما حالا فرصتی پیدا کرده‌اند که آثارشان داوری شود، من این مدل از برگزاری جشنواره فیلم فجر را می‌پسندم، در واقع این فرصتی برای کسانی است که خود را محق می‌دانستند که در جشنواره حضور داشته باشند و امسال کسی نیست که بخواهد آنها را حذف کند. اگر شخصاً قرار بود برای برگزاری جشنواره تصمیم بگیرم حتماً این روند را در دوره‌های بعدی نیز ادامه می‌دادم، در شرایطی که فیلمسازان با این سختی‌ها و هزینه‌ها فیلم می‌سازند، حق دارند که فیلم‌هایشان در جشنواره فیلم فجر داوری شود. حال اینکه در داوری چه ملاحظات و معیارهایی در نظر گرفته می‌شود، هنوز مشخص نیست.»

اما این اتفاق تا چه اندازه می‌تواند تاثیرات مثبتی بر روند سینمای کشور داشته باشد و آیا می‌توان آن را در برگزاری جشنواره‌ فیلم فجر سال‌های آینده اعمال کرد یا خیر؟
در این‌باره نظر عباس رافعی تهیه‌کننده، نویسنده و کارگردان سینما را که امسال هم در جشنواره فیلم فجر حضور دارد، جویا شدیم.

جشنواره سی‌ونهم و حذف هیات انتخاب
رافعی در ابتدا با یادآوری شیوع کرونا و تاثیرش بر سینما گفت: با توجه به شرایطی که ویروس کرونا برای ما به‌وجود آورده، این امکان وجود داشت که جشنواره فیلم فجر امسال برگزار نشود. اما به اعتقاد من برگزار کردن جشنواره فیلم فجر، بهترین تصمیمی بود که سازمان سینمایی و دبیر جشنواره اتخاذ کردند.
ویروس کرونا باعث شد ما در این دوران، تجربه جدیدی را در رابطه با نمایش فیلم‌ها به دست آوریم که آن هم اکران آنلاین بود. بر همین اساس و به دلیل نبود حق کپی‌رایت، اکران آنلاین جشنواره منتفی شد و قرار بر این است که آثار تنها برای داوران و اهالی سینما به نمایش دربیاید.

این کارگردان درباره حذف هیات انتخاب فیلم‌ها از جشنواره سی‌ونهم فیلم فجر به خبرنگار ایرناپلاس گفت: اگر به ساختار جشنواره‌های گوناگون جهانی نگاه کنیم متوجه می‌شویم که هنگام انتشار فراخوان آن جشنواره‌ها، نامی از اعضای هیات انتخاب به میان نیامده است. به این دلیل که مدیر جشنواره و دستیارانش فیلم‌هایی را انتخاب می‌کنند که مناسب جشنواره باشند.

در حال حاضر هم  به اعتقاد من هیات انتخاب کاملا حذف نشده است. یعنی نمی‌توان گفت ۶۰ فیلمی که امسال ساخته شده‌ همگی می‌توانند در بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر، حضور داشته باشند. به احتمال زیاد ۲۰ تا ۲۵ فیلم متقاضی حضور در جشنواره فجر امسال هستند. پس وقتی این تعداد فیلم در جشنواره حضور داشته باشند، حذف هیات انتخاب، عملی کاملا درست بوده است.
البته با توجه به اینکه نمی‌شود فیلمی را بدون اینکه قبلا کسی ببیند، در جشنواره نمایش داد، پس مدیر جشنواره یا دستیارانش، فیلمی را که ممکن است با موازین جمهوری اسلامی ایران سازگار نباشد یا حاوی صحنه‌های خشونت‌بار، غیراخلاقی یا مغرضانه باشد را باید کنار بگذارند. پس در هر صورت این فیلم‌ها پیش از داوری توسط کسی یا هیاتی دیده می‌شوند.

حذف هیات انتخاب فیلم‌ها و افزایش شانس فیلمسازان جوان
این کارگردان درباره پیامدهای حذف هیات انتخاب بر جریان سینمایی کشور و فرصتی که برای همه سینماگران به وجود آمده، گفت: این اتفاق تجربه بسیار جالبی است که شانس فیلمسازان جوان و تازه‌کار را برای دیده‌شدن در این روش بیشتر می‌کند. به عبارت دیگر، فیلمسازان جوان و گمنام، برای حضور در جشنواره فیلم فجر و معرفی‌شان به سینمای کشور شانس بیشتری دارند، چون در جشنواره‌های سابق بیشتر اسامی را می‌دیدند و گاهی اوقات بر حسب آن اسامی تصمیم‌گیری‌هایی می‌شد در حالی که امسال تنها فیلم‌ها را  می‌بینند و به همه فیلمسازان توجه می‌شود.

روشی برای جلوگیری از باندبازی
این اتفاق می‌تواند جنبه‌های مثبت زیادی را با خود به همراه داشته باشد. از حذف اعمال نظر سلیقه‌ای برخی از اعضای هیات انتخاب گرفته تا فرصت دادن برای حضور در میدانی بزرگ و مهم چون جشنواره فیلم فجر به کارگردانان گمنام که نیاز به معرفی شدن دارند. در هر صورت تجربه تازه‌ای برای سینمای ما محسوب می‌شود.

رافعی با بیان اینکه در گذشته هیات انتخاب فیلم‌ها را می‌دید و این احتمال و شک و شبهه وجود داشت که آنها، دوستان سینماگری داشته باشند و سفارشی عمل کنند، توضیح داد: به عبارت دیگر چون هیات انتخاب از بدنه سینما برگزیده می‌شدند، ممکن بود کسی که امسال جزء هیات انتخاب است سال آینده در جشنواره، فیلم داشته باشد. فضا به نوعی فضای نامطمئنی بود. چون فیلمسازان یک در میان جزء هیات انتخاب بودند و یک در میان هم فیلم داشتند و ناخودآگاه یک بده بستان عجیب و غریبی شیوع پیدا کرده بود. خوشبختانه در حال حاضر  فکر می‌کنم این بده بستان‌ها قطع شده و تا حدودی فضا به دور از باند بازی و رفیق بازی‌ها شده است.

تجربه یک جشنواره جدید و بی‌غرض  
کارگردان فیلم «فصل فراموشی فریبا» که با «غیبت موجه» در فستیوال فجر امسال شرکت خواهد کرد، درباره حضورش در جشنواره سی‌ونهم گفت: اگر جشنواره آنلاین برگزار می‌شد هرگز فیلمم را نمی‌فرستادم. امسال با رضایت خاطر در این جشنواره شرکت و احساس می‌کنم جشنواره بی‌غرض و جدیدی خواهیم داشت.