مسجد جامع ابرقو

مسجد جامع ابرقو کنار ميدان اصلى شهرستان ابرکوه قرار دارد و مصالح آن از خشت خام است. اين مسجد به سبک مساجد چهارايوانى است و حياطى مستطيل شکل در وسط دارد. مدخل ورودى مسجد رو به شمال باز مى‌شود و به وسيلهٔ دهليز هشت‌گوش وسيعي، به حياط راه مى‌يابد. سردر ورودى اين مسجد، ارتفاع زيادى دارد و در سه گوشه به وسيلهٔ سه طاق‌نما، پايهٔ چهارگوش آن، به هشت‌گوش تبديل مى‌شود. در سمت جنوبى مدخل ورودي، شبستانى با طاق‌هاى مقرنس زيبايى است. در وسط صفهٔ مسجد، زيرزمين وسيعى تعبيه شده که صفهٔ بالاى آن در فصل تابستان براى اقامهٔ نماز استفاده مى‌شود. رواق‌هاى اطراف ايوان‌ها نيز دو طبقه هستند. سقف طاق‌ها بصورت طاق و تويزه است و مناره‌هاى الحاقى در ضلع جنوبى آن قرار دارد. شبستان اصلى دو ضلع جنوب شرقى مسجد قرار دارد. شبستان غربى شامل يک ايوان در جلو و يک شبستان وسيع در پشت آن است.


مسجد جامع بافق

مسجد جامع بافق در قسمت قديمى شهرستان بافق واقع شده و داراى صحن و ايوان نسبتاً بزرگى است. بناى اوليهٔ مسجد را با توجه به نوع ساختار و مصالح ساختمانى آن به دورهٔ صفويه نسبت مى‌دهند و تزيينات آن مربوط به دورهٔ قاجار است.


اين بنا در قسمت تابستانى داراى دو بادگير است. پيشانى ايوان با کاشى‌هاى قاجارى به ابعاد ۱۷٭۱۷ سانتى‌متر تزيين شده است. در جلو مسجد، مدرسه‌اى قرار دارد که محل تحصيل طلّاب علوم دينى است. درختانى با قدمت چهارصد سال در حياط مسجد قد برافراشته‌اند.

مسجد جامع ابرندآباد

مسجد جامع ابرندآباد در شاهديه شهر يزد قرار دارد. مجموعهٔ عناصر ساختمانى اين بنا از جمله گنبد، ايوان، کاشى‌هاى مسدس آبى‌رنگ و درِ چوبى کنده‌کارى شدهٔ آن، مبيّن ساخت آن در قرن نهم هـ.ق است. اين مسجد شامل يک تابستان‌خانه با پوشش گنبدي، ايوانى در جلو، حياطى در جلوى ايوان و غرفه‌هايى در پيرامون حياط است. در ضلع شرقى تابستان‌خانه و کمى گودتر از آن، يک گرمخانه وجود دارد که داراى سه ورودى در ضلع‌هاى شمالي، جنوبى و غربى است. ورودى ضلع شمالى و غرى به يک ساباط باز مى‌شود. بناى اصلى مسجد از خشت و گل است.

مسجد جامع فيروزآباد

اين مسجد با گنبدى آجرى در فيروزآباد از توابع شهرستان ميبد قرار دارد. بالاى سردر بزرگ ورودى آن، کتيبه‌اى چوبى به خط نسخ نصب شده است. بالاى محراب ايوان تابستانى آن نيز مزيّن به کتيبه‌اى با کاشى معرق است که آيه‌اى از قرآن، به خط نسخ روى آن نوشته شده است. زير اين کتيبه، نمونه‌اى از کاشى‌کارى معرق قرن نهم هـ.ق با نقش گل و بوته ديده مى‌شود.


دو شمسه کاشى معرق در طرفين محراب به چشم مى‌خورد. در ستون سمت چپ ورودي، يک لوحهٔ کاشى به اندازهٔ ۳۰٭۲۵ سانتى‌متر وجود دارد که حاوى منظومه‌اى در رثاى قاسم‌بن‌حسن (ع) است.

مسجد جامع خرانق

مسجد جامع بفروييه

مسجد جامع بفروييه يا مسجد حاجى ملک در بفروييه از توابع شهرستان ميبد قرار دارد. اين مسجد يک تابستان‌خانه با پوشش گنبدى و ايوانى بلند دارد و در قسمت جلو، دو طبقه است. حياط مسجد داراى چند غرفه در طرفين و دو ورودى در ضلع‌هاى شمالى و غربى است. گرمخانهٔ مسجد در ضلع شرقى تابستان‌خانه با اندکى اختلاف سطح بنا شده است. کل ساختمان مسجد از خشت و گل است و فقط در شرفى بام، از آجر استفاده شده است. تنها اثر کاشى‌کارى مسجد، کتيبهٔ معرق بالاى سردر ورودى غربى است.