مسجد چهارمنار

مسجد چهارمنار -مشهور به مسجد خضرشاه يا ميرخضرشاه- در محلهٔ چهارمنار شهر يزد قرار دارد. اين مسجد از آثار سيدامير جلال‌الدين خضرشاه است و آغاز ساخت آن به سال ۸۴۹ هـ.ق باز مى‌گردد. جلال‌الدين خضرشاه از دولت‌مردان و خيّران يزد و صاحب ابنيه و آثار بسيار بود.

مسجد جامع اهرستان

مسجد جامع اهرستان در سال ۷۸۳ هـ.ق در محل کنونى خيابان تفت شهر يزد بنا شد. اين مسجد داراى شبستان تابستاني، شبستان زمستانى (گرمخانه) و حوضخانه است. در وسط حياط، يک حوض قرار دارد و در طرفين آن دو باغچه است. وضوخانهٔ مسجد در محوطهٔ گودى در ضلع شرقى حياط ساخته شده است. درِ ورودى مسجد از طرف خيابان اصلى است. در دو طرف شبستان و صحن مسجد، راه‌پله‌هايى براى رفتن به بام و طبقهٔ دوم تعبيه شده است.

مصلى يزد

احتمالاً اين بنا در محل قديمى يا بر ويرانه‌هاى آن ساخته شده و بانى آن اميرمحمد قاضي است. او در سال ۷۲۵ هـ.ق به ساخت اين بنا اقدام نمود. در سال ۸۶۰ هـ.ق سيل تمام مصلى را خراب کرد. براساس کتيبه‌هاى سردر طرف بازار، مصلى در سال ۹۵۸ هـ.ق مجدد ساخته شد و در سال ۱۰۳۵ هـ.ق اسحق‌بيگ بار ديگر به مرمت آن پرداخت.

مسجد پشت باغ

اين مسجد در محلهٔ پشت باغ شهر يزد قرار دارد و بنابر گزارش عبدالوهاب طراز در سال ۱۲۲۰ هـ.ق ساخته شد. بر زيلوهاى آن تاريخ ۱۲۲۳ هـ.ق و عمل کافى کاشف‌الميبدي ديده مى‌شود.


ساختمان اين مسجد از خشت، گل و آجر و داراى صحن، ايوان تابستانى و گرمخانه است. گرمخانهٔ مسجد در ضلع شمالى تابستان‌خانه و صحن قرار دارد. ساختمان تابستان‌خانه آجرى است. پايه‌ها و سقف آن با آجر بصورت خفته-راسته پوشيده شده و با گچ بندکشى شده است. در دو طرف ايوان، محلى جهت منارهٔ مسجد در نظر گرفته شده وليکن ساخته نشده است.

منارهٔ مسجد نظاميه

مسج جامع مهرآباد

اين مسجد در روستاى مهرآباد شهرستان ابرکوه، در ميان باغات و مزارع اهالى روستا قرار دارد. اين بنا احتمالاً متعلق به قرن‌هاى پنجم و ششم هـ.ق است. قسمت عمده‌ٔ اين بنا تخريب شده و در حال حاضر، فقط فضاى گنبدخانهٔ چهارضلعى و گنبد روى آن باقى‌مانده است. ضلع غربى و جنوبى اين بنا به کلى تخريب شده و تنها ضلع شرقى و شمالى آن به جاى مانده است.


اين بنا چهار درگاه ورودى در چهار ضلع داشته است. مصالح بنا شامل خشت‌هايى به ابعاد ۳۵٭۲۸٭۷ سانتى‌متر است. اما به نظر مى‌رسد که درگاه‌ها را با سنگ و ملات گچ شوره تنگ‌تر و آن را با گچ‌برى تزيين کرده‌اند. ابعاد اين بنا ۵٭۵ متر و ضخامت پى‌هاى آن ۱۴۲ سانتى‌متر است.

مسجد بيرون ابرقو

اين مسجد در بيرون از شهر قرار داشته و هم‌اکنون نيز با توجه به گسترش شهر، خارج از شهر -البته با فاصله‌اى نه چندان دور- قرار دارد.


بناى اين مسجد از خشت با اندودى از کاهگل است. در داخل مسجد شبستانى با پوشش گنبدى خيمه مانند، ايوانى در سمت شمال، حياطى کوچک در مرکز و غرفه‌هاى کوچکى در طرفين حياط (شرق و غرب آن) ديده مى‌شود. سردر ورودى مسجد ساده و داراى کتيبه‌اى از کاشى معرق به عرض شصت و طول پنج سانتى‌متر است. از شاخصه‌هاى اين بنا مى‌توان به قوس و پوشش سردر ورودى و به‌طور کلى سادگى بنا اشاره کرد.