پنجمین سفر پوتین به تهران

قرار است روز سه‌شنبه ۲۸ تیر ۱۴۰۱، ولادیمیر پوتین رئیس فدراسیون روسیه برای حضور در هفتمین "نشست سران روند آستانه" به تهران سفر کند. این سفر اولین حضور رئیس جمهور روسیه در ایران بعد از ریاست  جمهوری آیت الله سید ابراهیم رییسی است.

پوتین تا کنون چهار بار به تهران سفر کرده است. سفر اول رئیس جمهور روسیه به ایران در ۲۴ مهر ۱۳۸۶ و در دوره اول ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد به منظور شرکت در دومین اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای خزر انجام شد. پوتین در آن سفر پس از پایان اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای، دیداری دوجانبه با احمدی‌نژاد داشت و در آن دیدار دو طرف درباره مهم‌ترین مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی تبادل نظر کردند.

روسای جمهور دو کشور همچنین در دومین دور مذاکرات خود، بر افزایش مبادلات اقتصادی و تجاری تهران و مسکو تا ۲۰۰‬ میلیارد دلار ظرف ۱۰‬ سال آینده تفاهم کردند. ضمن اینکه در آن دیدار پوتین بر عزم مسکو برای تکمیل نهایی نیروگاه اتمی بوشهر و ارائه سوخت تاکید کرد.

رئیس جمهور روسیه شامگاه همان روز به دیدار رهبر انقلاب اسلامی هم رفت. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در آن دیدار ظرفیت‌های متنوع و مختلف دو کشور را زمینه مساعدی برای گسترش روابط خواندند و با اشاره به تأکید رئیس جمهور روسیه درباره عزم جدی مسکو برای گسترش نامحدود و همه‌جانبه‌ی روابط با تهران، افزودند: ما نیز از گسترش مناسبات استقبال می‌کنیم و آن را به نفع دو کشور و دو ملت می‌دانیم.

پوتین هم در آن دیدار مذاکرات همه‌جانبه خود با رئیس جمهوری اسلامی ایران را جدی و بسیار خوب ارزیابی کرد و گفت: در مذاکرات فشرده تهران در خصوص تحول در سطح روابط دوجانبه به منظور ارتقای جدی، همه‌جانبه و نامحدود همکاری‌ها و گسترش آن در ابعاد مختلف به‌ویژه در بخش‌های حمل و نقل، انرژی و هوا-فضا بحث شد و به دورنمای بسیار روشن از روابط دو کشور دست یافتیم.

رئیس جمهور روسیه همچنین در ۲ آذر ۱۳۹۴ در دولت اول حسن روحانی برای شرکت در نشست سران کشورهای صادر کننده گاز عازم تهران شد و در این سفر علاوه بر شرکت در این نشست، در دیدار روسای جمهور ایران و روسیه و هیات همراه، در راستای همکاری‌های مشترک ، ٧ سند و یادداشت تفاهم همکاری میان ایران و روسیه امضاء شد. این اسناد شامل توافق دوجانبه برای تسهیل متقابل شرایط رفت و آمد اتباع دو کشور، یادداشت تفاهم همکاری وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران و وزارت بهداشت فدراسیون روسیه، یادداشت تفاهم برقی کردن خط آهن مسیر گرمسار-اینچه‌برون، یادداشت تفاهم همکاری بین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و ونش اکونوم بانک و آژانس اکزیر روسیه و یادداشت تفاهم همسان‌سازی شبکه‌های انتقال برق، تفاهم زمینه مطالعه، اکتشاف و ارزیابی ذخایر آب‌های زیرزمینی ژرف و یادداشت تفاهم ساخت نیروگاه بندرعباس می‌شد.

رئیس جمهور روسیه در آن سفر هم به دیدار رهبر انقلاب رفت و در این دیدار که پس از توافق هسته‌ای ایران و ۵+۱ انجام می‌شد و نزدیک به دو ساعت طول کشید، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پوتین را شخصیت برجسته‌ای در دنیای امروز خواندند و با تشکر از تلاش‌های روسیه در موضوع هسته‌ای افزودند: این مسئله به یک سرانجامی رسیده است، اما ما هیچ اعتمادی به آمریکایی‌ها نداریم و با چشمان باز، رفتار و عملکرد دولت آمریکا را در این قضیه تحت نظر داریم.

پوتین در این دیدار، جمهوری اسلامی را کشوری مستقل، استوار و با دورنمایی بسیار خوب ارزیابی کرد و گفت: شما را متحدی مطمئن و قابل تکیه در منطقه و جهان می‌دانیم. ما متعهدیم که برخلاف برخی‌ها به شرکایمان از پشت خنجر نزنیم و هیچ‌وقت در پشت پرده اقدامی بر ضد دوستانمان انجام ندهیم و اگر اختلافی هم داشته باشیم، با صحبت به تفاهم برسیم.

در پایان این دیدار رئیس‌جمهور روسیه یکی از قدیمی‌ترین نسخ قرآن کریم را به‌عنوان هدیه تقدیم رهبر انقلاب اسلامی کرد.

سومین سفر رئیس جمهور روسیه به تهران در ۱۰ آبان ۱۳۹۶ و در دولت دوم روحانی و برای شرکت در نشست سه‌جانبه روسای جمهور ایران، آذربایجان و روسیه صورت گرفت. در این سفر پوتین علاوه بر حضور در نشست سه‌جانبه، در دیداری دوجانبه با حسن روحانی هم حاضر شد و در این دیدار  روسای جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، مناسبات و همکاری‌های دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی تهران-مسکو را مثبت و رو به گسترش ارزیابی و بر توسعه و تقویت همه‌جانبه روابط و رایزنی‌ها در بخش‌های مختلف تأکید کردند.

اجلاس روسای جمهوری اسلامی ایران ، فدراسیون روسیه و جمهوری آذربایجان شامگاه ۱۰ آبان با امضای یک بیانیه مشترک به پایان رسید.

پوتین در این سفر هم مانند سایر سفرهای خود به تهران، به دیدار رهبر انقلاب اسلامی رفت و در این دیدار که بیش از یک ساعت و ربع طول کشید، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به تجربه خیلی خوب همکاری دو کشور در موضوع سوریه اشاره کردند و افزودند: نتایج این همکاری نشان داد تهران و مسکو می‌توانند در میدان‌های دشوار، اهداف مشترک را محقق کنند.

رهبر انقلاب اسلامی همچنین پوتین را دارای شخصیتی قوی و اهل تصمیم و عمل خواندند و گفتند: به همین علت می‌توان با روسیه به‌عنوان یک قدرت بزرگ درباره کارهای بزرگ و نیازمند عزم و تلاش، صحبت و همکاریِ منطقی کرد.

در این دیدار رئیس جمهور روسیه هم دیدار خود با رئیس‌جمهور کشورمان را بسیار خوب توصیف کرد و انرژی، حمل‌ونقل، فناوری‌های نوین، کشاورزی، و طرح‌های مشترک نفت و گاز و انرژی را از جمله زمینه‌های مناسب برای گسترش روابط اقتصادی خواند.

پوتین با تأکید بر ضرورت حفظ ثبات و امنیت در منطقه گفت: با همکاری مشترک در سوریه به نتایج بسیار خوبی دست یافتیم و باید ضمن ادامه مبارزه با تروریسم، روند سیاسی مناسبی در این کشور در نظر گرفته شود.

آخرین سفر پوتین به تهران در ۱۶ شهریور ۱۳۹۷ و در دولت دوم روحانی برای شرکت در نشست سران روند آستانه انجام شد. در این نشست روسای جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و جمهوری ترکیه در یک بیانیه مشترک که در ۱۲ بند تدوین شد، با تاکید بر پایبندی مستحکم و مستمر خود به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه و همچنین اهداف و اصول منشور ملل متحد، احترام به این اصول را از سوی همگان ضروری دانستند.

رئیس جمهور روسیه همچنین در این سفر خود دیداری دوجانبه با روحانی داشت و دو طرف در این دیدار بر ضرورت توسعه، تعمیق و تحکیم روابط دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی تهران-مسکو تاکید کردند. روحانی در این دیدار با ابراز خرسندی از برگزاری موفق سومین اجلاس سران ایران، روسیه و ترکیه در راستای روند آستانه درباره بحران سوریه، اظهار کرد: شاید چند سال پیش هیچ سیاست‌مداری باور نمی‌کرد که این سه کشور بتوانند در مورد معضلی منطقه‌ای چنین نقش آفرینی موثر و مثبتی داشته باشند اما مذاکرات سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه می تواند الگوی خوبی برای حل و فصل دیگر مشکلات و معضلات منطقه‌ای باشد.

پوتین هم در این دیدار با اشاره به نقش‌آفرینی مثبت ایران و روسیه در حل و فصل بحران سوریه، گفت: به تدریج با رفع تهدیدهای تروریستی در سوریه موضوع حل و فصل سیاسی این بحران در دستور کار و اقدام قرار دارد.

رئیس جمهور روسیه در این سفر هم مانند سفرهای قبلی خود، با رهبر انقلاب اسلامی دیدار کرد و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار ضمن اظهار امیدواری برای پُرثمر بودن نشست سه‌جانبه تهران، سخنان رئیس‌جمهور روسیه مبنی بر لزوم گسترش هرچه بیشتر همکاری‌های دوجانبه را تأیید کردند و گفتند: همکاری ایران و روسیه در موضوع سوریه یک نمونه برجسته و یک تجربه بسیار خوب از همکاری دوجانبه است که به معنی واقعی کلمه، هم‌افزایی است.

در این دیدار که اسحاق جهانگیری معاون اول وقت رئیس‌جمهور هم در آن حضور داشت، پوتین مذاکرات با همتای ایرانی خود درباره مسائل دوجانبه و مسئله سوریه را پُربار و بسیار خوب ارزیابی کرد و گفت: ما در این مذاکرات بر گسترش روابط دوجانبه در همه زمینه‌ها به‌ویژه همکاری‌های اقتصادی و تجاری تأکید کردیم.

حالا و برای پنجمین بار ولادیمیر پوتین رئیس فدراسیون روسیه در ۲۸ تیر ۱۴۰۱ عازم تهران می‌شود. سفری که دومین سفر خارجی پوتین پس از جنگ روسیه و اوکراین و اولین سفر او به ایران پس از روی کار آمدن آیت الله سید ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس دولت سیزدهم است. رئیسی و پوتین پیش از این دو بار در مسکو و عشق‌آباد با یکدیگر دیدار کرده‌اند و این بار در تهران، علاوه بر هفتمین نشست سران روند آستانه که رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه هم در آن حضور دارد و به موضوع همکاری‌های مشترک در سوریه مرتبط است، مقامات ارشد دو کشور ایران و روسیه دیدارهایی دوجانبه هم با یکدیگر خواهند داشت.