مراسم اختتامیه نخستین جشنواره ملی مستند رادیویی پژواک برگزار شد

پیمان جبلی، رییس صداوسیما در این مراسم چنین گفت: خوشحالم از اینکه امشب افتخار این را پیدا کردم که مجدداً خودم را در جمع آموزگارانم در رادیو ببینم و این افتخار را داشته باشم که خاطرات شیرینِ شروع کار رسانه‌ای ام را که از رادیو شروع شد مرور کنم.
وی ادامه داد: رادیو همیشه برایم خاطره انگیز بوده است. شیرین ترین لحظات رسانه‌ای را در رادیو حس، لمس و زندگی کردم و بهترین تجارب دوران کار و فعالیتم در رادیو رقم خورد.
رئیس صداوسیما در ابتدای سخنانش یاد و خاطره شهدای عملیات پرافتخار آزادسازی خرمشهر، عملیات بیت المقدس و شهدای بزرگوار هشت سال دفاع مقدس و همه شهدای سرافراز کشورمان، همچنین شهدای مدافع حرم، شهدای سلامت و جانباختگان حادثه ریزش ساختمان متروپل در آبادان را گرامی داشت و از جمع حاضر خواست تا برای شادی روح همه این شهدا و جانباختگان صلوات قرائت کنند.جبلی ادامه داد: اگر بخواهم رادیو را در چند کلمه و چند عبارت، توصیف کنم، آنچه که در ذهن، با شنیدن نام رادیو تداعی می شود و تصوری که از رادیو در ذهن هر کس تداعی می شود، این است: رادیو خیال انگیز است. رادیو صمیمی، همراه بی‌آلایش، بی توقع، متواضع و قانع، مناسب با عصر تکنولوژی است. یک عبارت دیگر باید به این واژه ها اضافه کنید و اینکه رادیو رسانه ای تعاملی است.
وی در این زمینه توضیح داد: تعاملی نه فقط به معنای آنچه که از رسانه های نوین در ذهن تداعی می شود بلکه تعاملی به این مفهوم که ذهن ما همراه با رادیو خلاق می شود. رادیو اجازه می دهد که ما تصویر ذهنی مان را کامل کنیم. رادیو به ما این فرصت را می دهد که خیال پردازی کنیم. رادیو اجازه کامل شدن آن صورت ابتدایی را به ما می‌دهد که ذهن برای ما خلق کرده و آنطور که می خواهیم آن را کامل می کنیم.
جبلی ادامه داد: رادیو یک رسانه گرم و همراه و رسانه ای نوآور است. رادیو در دوره جدید تحولی در سازمان صداوسیما، هم الهام بخش و امیدبخش و هم موثر و تاثیرگذار خواهد بود.
وی گفت: در دوره‌ای که با دو عنوان هویت محوری و عدالت گستری شکل گرفته، رادیو هویت جامعه ما و هویت مردم  را  به رخ می کشد. رادیو عدالت گستری را ترویج می کند. در هر نقطه‌ای از ایران، هموطنان ما به هیچ رسانه‌ای هم دسترسی نداشته باشند، قطعاً به رادیو دسترسی دارند. لذا ما به رسانه رادیو در دوره جدید به شدت چشم امید داریم و امیدوار هستیم به همه ما کمک کند.
جبلی با اشاره به نام این جشنواره با عنوان «پژواک»، خاطرنشان کرد: به خاطر این حسن سلیقه و انتخاب این نام، تشکر می‌کنم. این جشنواره نخستین جشنواره مستند رادیویی است و باعث جمع شدن و گرد آمدن خانواده صمیمی رادیو در این شب، در این مکان، در قالب رسانه ملی شده است.
او با اشاره به اهمیت مستند در رادیو و تلویزیون اظهار کرد: در وصف مستند در مناسبت های دیگر زیاد صحبت شده، اما مستند در رادیو، چیز دیگری است. در سال های اخیر در نمایش‌های رادیویی آثار بسیار خوبی را شاهد بودیم اما به نظر میرسد که برای تقویت تولید مستندهای رادیویی باید تلاش بیشتری کنیم. اگرچه به جرات من می توانم بگویم که تولید مستند رادیویی از تولید نمایش رادیویی هم به مراتب سخت تر است.
رییس صداوسیما با بیان اینکه اساساً تولید در رادیو سخت است، در این زمینه توضیح داد: رادیو به دلیل محدود بودن عناصری که در اختیار دارد و البته برخورداری از نعمت نداشتن تصویر، گاه بسیار جذاب تر از تلویزیون خودش را نشان می دهد. به دلایلی که عرض کردم برنامه های رادیویی ذهن مخاطب را درگیر می کنند. شائبه هایی را که تصویر دارد، رادیو به همراه خودش ندارد. رادیو با حداکثر نداری در عناصر تولید محتوا، کار غیرممکن را ممکن می سازد و لذا مستندساز رادیو، کار بسیار سخت‌تری را در مقایسه با مستندساز تلویزیون بر عهده دارد. مستندساز رادیو حتی کار بسیار مشکل تری را در مقایسه با نمایشنامه نویس دارد؛ چرا به نظر بنده عنصر داستان گرایی در نمایش، به انتقال مفهوم کمک می کند.
پیمان جبلی با تاکید بر لزوم آسیب‌شناسی در حوزه مستند به عنوان اولین گام در رادیو، یادآور شد: همین جا اجازه می خواهم که به برادر عزیزم آقای دکتر احمدی افزادی که دعوت بنده را برای اینکه دبیر جشنواره رسانه ملی باشند، پذیرفتند، بگویم که ان شاءالله با همت بلند ایشان و تجربه بسیار خوبی که در حوزه های مختلف رسانه ملی دارند، حتماً در موضوع آسیب شناسی مستند با تشکیل اتاق‌های فکر اولین گام را برای تقویت این حوزه، به عنوان مقدمه ای برای برگزاری دومین جشنواره مستند رادیو برخواهیم داشت. ضمن اینکه از برادر عزیزم جناب آقای بخشی زاده به دلیل همت بلندشان در برگزاری اولین جشنواره تشکر می‌کنم.
او سپس متذکر شد: یادمان باشد ما به افتخارات کشور خودمان، تاریخ فرهنگ انقلاب، ارزش ها و شهدا، بزرگان، دانشمندان و فرزندان، زنان و مردان کشور خودمان بسیار بسیار مدیون هستیم. برای نمایاندن نقاط درخشان و قله‌های تاریخ پرافتخار کشور خودمان چقدر کار کردیم. برای منعکس کردن قله‌های افتخار انقلاب مقدس اسلامی چقدر تلاش کردیم. نقاط درخشان این افتخارات ما هزاران برابر بیشتر از کاری است که انجام دادیم. تک تک شهدای بزرگ این ملت، موضوعات ارزشمند برای پرداختن و روایت و مستندسازی هستند. تک‌تک دانشمندان جوان این ملت موضوعات ارزشمند و درخشانی هستند که باید در موردشان کار کرد. افتخارات بزرگی که ملت ما آفریدند که هر روز شاهد آن هستیم و هر روز شاهد افتخارات بیشتری هستیم.
رییس صداوسیما سپس خطاب به برگزیدگان نخستین جشنواره مستند رادیویی پژواک و همچنین همکارش در رسانه ملی گفت: خدمت شما و خدمت همکاران عزیز دیگر در حوزه مستندسازی عرض می کنم، خیلی مسئولیت سنگینی بر عهده دارید. شما راویان افتخارات فاتحان قله های بلند تاریخ، فرهنگ و ارزش ها و انقلاب این ملت هستید. ما امانتدار داشته‌های این ملت هستیم. شما باید این امانت را با افتخار بیشتری سر دست بگیرید و آن را به مقصد برسانید. شما راویان این افتخارات هستید. امیدوارم که خداوند به همه ما در رسانه این توفیق را بدهد که بهترین امانتدار و بهترین یار برای ملتمان و برای مردممان که ولی نعمتان ما هستند باشیم. ما مقابل تک‌تک‌شان مسئولیم؛ ملت بزرگی که تمام سختی ها، تمام چالش ها و تمام دشمنی های دشمنان را به جان خریده و تحمل کرده است. همه ما باید در برابر بزرگی این ملت تواضع و خضوع داشته باشیم و امیدواریم که خداوند به همه ما توفیق بدهد که در خدمت مردم عزیز باشیم.
علی بخشی زاده، معاون صدا هم در این مراسم خاطرنشان کرد: رسانه های گروهی و فناوری های آن بخش تفکیک ناپذیر زندگی امروز ما هستند در این بین نقش رادیو به عنوان قدیمی ترین رسانه در عرصه اطلاع‌رسانی، فرهنگ‌سازی و جریان آفرینی بسیار اساسی بوده است. رسانه گرم فراگیر و جریان‌ساز رادیو امروز نیز مطابق با گفتمان هویت محوری و عدالت گستری، وظیفه دارد تا همپای ملت شریف ایران هم دانشگاه تولید و تعمیق هویت ملی و اسلامی باشد و هم در مطالبه حقوق مردم و عدالت گستری در سطح جامعه اسلامی قدم بردارد و پیشتاز شود. از همین رو می توان تصریح کرد نقش رادیو در تقویت اعتماد عمومی و افزایش سرمایه اجتماعی اساسی است و ساختارهایی مانند نمایش، برنامه های ترکیبی، گزارش، برنامه‌های گفت‌وگو محور و مسابقه و مجله سابقه‌ای طولانی دارند.
بخشی زاده با بیان اینکه مستند از دیرباز با کم توجهی مواجه بوده است، ادامه داد: هر چند سخت بودن فرآیند تولید مستند و هزینه‌های بالای آن می تواند از جمله دلایلی باشد که باعث شده کمتر برنامه سازان و مدیران رادیو به این ساختار رادیویی اقبال داشته باشند اما با رویکرد تحولی ریاست محترم سازمان جناب آقای دکتر جبلی و حمایت های ایشان از رویکردهای بدیع و جذاب در رادیو این مسیر ناهموار ، هموار شد و ذیل همین توجه ویژه مقام عالی سازمان، معاونت صدای رسانه ملی با هدف احیای ساختار و ارتقای جایگاه مستند تصمیم گرفت نخستین جشنواره مستند های رادیویی را با درونمایه امید و همبستگی ملی با عنوان پژواک برگزار کند تا نقطه آغاز و البته عطفی در پیوند عمیق رادیو با مستندسازی شود.
وی تاکید کرد: طی این فرایند محورهایی چون «سبک زندگی ایرانی اسلامی»، «عدالت گستری» و «مطالبه گری» و «مقابله با امواج تحریف» از جمله موضوعاتی بودند که منظومه محتوایی جشنواره بر اساس آن شکل گرفت. از جهت دیگر معرفی فرهنگ ایران زمین در زمینه های مختلف و توجه به خرده فرهنگ های گوشه گوشه ایران پهناور تا معرفی نخبگان و دانشمندان و قهرمانان ملی در دستور کار قرار گرفت. اپراتور رسانه‌ای غرب به شدت بر سانسور انقلاب اسلامی در عرصه ترویج گفتمان تمرکز یافته و در کنار آن جریان نفوذی و غرب گرا کوشش بر آن دارد تا ذهنیت و شناخت ملت را دچار تغییر محاسبه نماید. خاصه آنکه در نبرد بیرحم دشمن در جبهه جنگ نرم ارزش ها باورها تقویت روحیه ملی و دینی هدف قرار گرفته که باید از آنها دفاع شود. از این روی نسل جوان و مستندساز ما باید با درک اهمیت نبردهای شناختی و اینکه ما در مقابل بزرگترین جنگ ادراکی تاریخ واقع شده ایم به تبیین واقعیت ها و توانمندی ها در قالب مستند بپردازد.
معاون صدا ادامه داد: در این بستر، دفاع روشنگری پیرامون هویت فرهنگ ایرانی و کیان انقلاب اسلامی اهمیتی حیاتی دارد و در این حوزه مستندسازان باید به این میدان نبرد بیش از گذشته وارد و البته حمایت شوند. میدانی که با اقتضائات زمان و مکان پیوندی جدی دارد و به نسبت عرصه های عملیاتی نبرد سخت بسیار پیچیده‌تر شده و توجه به جهاد تبیین در قالب مستندسازی را یادآور می شود. اهمیت و ضرورت بخش مستندسازی در رادیو آنجا واجد توجه است که بدون واسطه و دستکاری واقعیت های اجتماعی فرهنگی تاریخی، سیاسی و اقتصادی را مورد بررسی و در اختیار شنونده قرار دهد.
با توجه به درک مهم رسانه های جهان نسبت به این بخش از برنامه سازی در رادیو نیز اهمیت تولید برنامه در قالب مستند بیش از گذشته جدی گرفته شده و پیامد این نگاه برگزاری همین جشنواره است که در این ساعت در اختتامیه آن حضور داریم. این اختتامیه یک پایان نیست بلکه آغازی برای فصل جدید در رویکرد برنامه سازی است.
بخشی زاده تصریح کرد: جشنواره برگزار شد تا نقطه شروعی برای تقویت جریان مستندسازی در رادیو باشد تا از این طریق هم ضعف‌ها و قوت‌ها شناسایی و هم میزان ظرفیت مستندسازی رادیویی ارزیابی شود. ما در آوردگاه گام دوم انقلاب و تمدن سازی نوین اسلامی قرار داریم. یاد گرفته ایم که باید داشته های خود را مستندسازی و نداشته هایمان را جبران کنیم؛ از طرف دیگر باید به رصد اقدامات ضدفرهنگی دشمن بپردازیم و برای هر زهرش، پادزهری تولید کنیم از این روی مستندسازی سزاوار ستایش و حمایت است.
وی تاکید کرد: باید رویکرد محتوایی و علمی به صورتی تهاجمی و پیش‌دستانه در مقابله با برنامه‌های دشمن سامان یابد. امروز نظم نوین جهانی در حال شکل گیری است و ایران از جمله آفتاب فرهنگی مهم در جهان آینده است، همانگونه که در گذشته نیز بوده است. از همین روی توجه به مقوله مستندسازی و گردآوری دارایی‌های ایران اسلامی در عرصه‌های مختلف فرهنگی علمی اقتصادی سیاسی اجتماعی امری مهم و زیربنایی است و باید با حمایت و اهتمام نسبت به آن برخورد شود.
وی در انتها از همه همکارانش در رادیو که این جشنواره مستند را در شش ماه گذشته کلید زده‌اند، تشکر و اظهار امیدواری کرد که در سایه تداوم این تلاش ها واقعیت و گفتمان انقلاب اسلامی بیش از گذشته تبیین و در آینده نیز این رویکرد روز به روز قوی‌ت ، گسترده تر و کارآمدتر شود.
معاون صدا گفت: افق آینده مستندسازی رادیویی و این جشنواره نقطه عطف اهمیت بخشی به این فرآیند بسیار مهم و اساسی است.
مریم جلالی، نماینده هیات داوران جشنواره بیانیه این جشنواره را قرائت کرد.
او در بخشی از صحبت هایش یادآور شد که جشنواره بیش از سیصد و هشتاد و هشت اثر از مجموعه شبکه های رادیویی کشور دریافت کرده است. در بخش اصلی بعد از پالایش نخستین، بر اساس آیین‌نامه تعداد ۲۵۵ اثر  به مرحله داوری راه یافت. در بخش موضوعی این جشنواره نیز آثار در چهار موضوع «مدافعین حر»، «مدافعین سلامت » و «دفاع مقدس»، «محیط زیست» با تمرکز بر مسئله آب، زبان فارسی و گردشگری دریافت شد.  ۲۲۱ اثر در بخش مردمی به دبیرخانه ارسال شد که پس از پالایش اولیه تعداد ۱۱۵ اثر به مرحله نخست داوری رسید. تعداد ۲۵ اثر آن شایسته حضور در مرحله دوم این داوری شناخته شد. در بخش مستندنگاری رادیویی نیز ۲۸ اثر به جشنواره ارسال شد که پنج اثر آن به مرحله نهایی جشنواره رسید. فرآیند داوری و گزارش برنامه ها در  دو مرحله انتخاب آثار و از اسفندماه سال گذشته توسط ۵۰ کارشناس و داور در حوزه‌های تخصصی و بر اساس تفکیک گونه های مستند رادیویی و موضوعات مورد انتظار جشنواره بود.
معرفی برگزیدگان:
در مراسم اختتامیه، جایزه ویژه هیات داوران به اثر «آستیکامت» حسین خلیل نژاد از رادیو جوان، «آل چادر» سیده لیلا اسراری از مرکز فارس، «مهاجرت معکوس» صادق داوری فر از رادیو تهران، «پیک نیک» امیر اکبری از رادیو صبا، «مهمان ناخوانده» مریم امینی از مرکز ایلام تعلق گرفت.
در بخش مستند دفاع مقدس، فاطمه محمدیان با مستند فرهنگ از رادیو فرهنگ برگزیده شد.
همچنین با حضور علیرضا قزوه (رییس دفتر موسیقی و سرود صداوسیما)، شاهید مظفری قائم مقام معاونت صدا، وحید کمالی مدیر کل استان های معاونت صدا و رحمان نظام اسلامی پیشکسوت رادیو، جایزه ویژه حاج قاسم سلیمانی به مهران مجیدپناه برای ساخت مستند «بازمانده» از مرکز سمنان تعلق گرفت.
جایزه ویژه محیط زیست به رضا سلیمانی به اثر «معجزه کویر» از مرکز خراسان رضوی، جایزه ویژه زبان فارسی به انسیه شمس اللهی و اثر «ماجرای نیما» از رادیو صبا، جایزه ویژه گردشگری به جلال قربانی به مستند «مال کنون» از استان لرستان، برگزیده بخش مستندنگاری به محمد مهدی رکنی حسینی و اثر «مغناطیس» از رادیو معارف تعلق گرفت.
در بخش اصلی با حضور محمد حسین صوفی معاون اسبق صدا و فاطمه نیرومند جایزه به اثر «به همین سادگی» احسان زارع از رادیو ایران، «دعوتی (عروسی) »الهه الهی کهکیلویه و بویر احم ، «آخر قان» اسکند رحیمی از رادیو چیچست، مرز خوشبختی متین السادات فیروزی از رادیو ایران، «نگین کوهستان» سید محمد مهدی رکنی حسینی از رادیو معارف و « از چیزی نمی ترسیدم» مجتبی حسنی از رادیو جوان تعلق گرفت.
در بخشی از برنامه با حضور هنرمندان رادیو، میرطاهر مظلومی و ایوب آقاخانی در بخش مستند روایی بخش مردمی دو جایزه به شرکت کنندگان تعلق گرفت.
در ابتدا جایزه ویژه هیات داوران به دلیل تلاش ستودنی در تولید یک مستند برای مستند «رونوشت خدا» به مبین نوری تعلق گرفت.
لوح تقدیر و جایزه نقدی به مستند منتخب برای مستند «سایه روشن» (مونا مسلمی) اهدا شد.
تندیس جشنواره به مستند برتر «اتو پیا» برای مستند اهدا شد به آرمان پور اسماعیلی.
در بخش مستند گزارشی، لوح تقدیر و جایزه نقدی مستند منتخب به مستند «داستان عشق » از نیلوفر جعفری اهدا شد.
تندیس جشنواره و لوح تقدیر و جایزه نقدی مستند برتر، برای مستند «مرثیه ای برای یک خلیج» به ماندانا ابراهیمی میاندهی تعلق گرفت.
در بخشی دیگر از این جشنواره با حضور علی بخشی زاده و پیمان جبلی از خانواده شهدای دفاع مقدس رادیو تجلیل شد.
در انتهای برنامه هم با حضور پیمان جبلی از پوستر دومین فراخوان جشنواره پژواک رونمایی شد.
این مراسم توسط شبکه های فرهنگ، جوان، مستند و شبکه شما و همچنین اپلیکیشن ایرانصدا زنده پخش شد.

علیرضانیاکان