صفر تا صد دستورالعمل های بهداشتی بازگشایی مدارس

در بازگشایی ها ، مدارس به عنوان یکی ازمهمترین اماکن تجمعی است. فراهم کردن شرایط لازم برای حفظ سلامت فرهنگیان، دانش آموزان و سایر کارکنان (که بالغ بر چهارده میلیون نفر جمعیت کشور را تشکیل می دهند) و در راستای کاهش مواجهه و قطع زنجیره کرونا، از اهمیت بالایی برخورداراست.

برای حصول به این نتیجه ضرورت دارد علاوه بر رعایت اصول بهداشتی، مقررات ویژه ای از طریق فاصله گذاری اجتماعی، برای کاهش مواجهات، متناسب با سطح اضطرار و درجه اهمیت فعالیت آموزشی و مهارتی و همچنین واکسیناسیون دانش آموزان و کادر مدرسه در نظر گرفته شود.

توجه به ورود افراد واکسینه شده و یا غربالگری شده با تست PCR (غربالگری با تست PCR بعد از استقرار نظام مراقبت حذف خواهد شد.)، پیشگیری از تجمعات، رعایت فاصله­ گذاری در تمام شرایط و تهویه مناسب از موارد قابل توجه در  بازگشایی مدارس است و کماکان اولویت شامل شستن دست­ها، فاصله فیزیکی مناسب و استفاده از ماسک برای همه افراد (شفا) در مدرسه،  مورد تأکید این دستورالعمل می­باشد.

 اصول کلی پیشگیری از کرونا و مشارکت همگانی دانش آموزان و کارکنان:

    واکسیناسیون همگانی
    شستشوی مرتب و صحیح دست­ها
    رعایت فاصله فیزیکی مناسب
    استفاده از ماسک و رعایت بهداشت تنفسی
    تهویه مناسب
    پرهیز از تجمعات و دورهمی
    خودداری از انتشار شایعات

اصول پایه

    تشکیل کمیته سلامت مدرسه ( با حضورمدیر مدرسه، نماینده معلمین، رابط مدرسه/ مراقب بهداشت مدرسه، نماینده انجمن اولیا ومربیان، نماینده دانش آموزان)
    انجام ارزیابی وضعیت آمادگی مدرسه مطابق چک لیست و اقدام برای رفع مغایرت ها با همکاری مراجع ذیربط (پیوست)
    توجه به برنامه های آموزش سلامت و رعایت بهداشت فردی برای دانش آموزان و مخاطبان
    پایش و مراقبت از سلامت دانش آموزان توسط مراقب سلامت/ رابط سلامت
    آموزش نیروهای خدماتی و نظارت بر عملکرد آن­ها به منظور اجرای دقیق برنامه مدون بهداشتی و گندزدایی مدرسه
    داشتن ارتباط و تعامل با مخاطبان و مسئولان نظارتی/ مدیریتی مافوق برای هرگونه فعالیت­های اطلاع­رسانی و اصلاحی
    تهیه و ثبت گزارشات برای پیگیری و رصد نظام مراقبت در مقابل کرونا طبق دستورالعمل­های ابلاغی
    پیگیری و تأکید بر واکسیناسیون کامل همه کارکنان و دانش آموزان مدرسه
    همکاری با ناظران بهداشتی مراکز خدمات جامع سلامت
    همکاری انجمن اولیاء و مربیان برای دادن اطمینان خاطر به خانواده ها و ترغیب آن­ها به رعایت اصول بهداشت فردی
    تعامل با اولیا و اطلاع­رسانی در خصوص نحوه برگزاری آموزش­های حضوری و شرایط حضور دانش ­آموزان در مدرسه.

فاصله گذاری اجتماعی

    بازگشایی مدارس با ارزیابی‌های بهداشتی و حداکثر آمادگی و به صورت تدریجی صورت گیرد.
    فعالیت مدارس روستایی و عشایری با رعایت نکات‌های بهداشتی، مجاز است.
    فعالیت‌های کارگاهی و مهارتی مدارس فنی و حرف‌های و متوسطه با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی مجاز است.
    روند برگزاری آموزش‌های حضوری در تمام دوره تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ با توجه به شرایط همه گیری کرونا در کشور و ابلاغ دستورالعمل‌های جدید خواهد بود.
    تعداد افراد در کلاس‌ها با احتساب ۱.۵ متر (ترجیحاً ۲ متر) فاصله و ۲.۲۵ متر (ترجیحاً ۴ متر) مربع مساحت برای هر نفر و حداکثر ۱۵ نفر در نظر گرفته شود.
    با توجه به ضرورت کنترل و نظارت، نسبت دانش آموز به معلم در دانش آموزان پیش دبستانی، پایه اول ابتدایی و استثنایی کاهش یابد.
    قرار دادن صندلی، نیمکت، کامپیوتر و... دانش آموز و نظایر آن در فواصل لازم و ایمن، حداقل با فاصله ۱.۵ متری در تمامی جهات صورت پذیرد.
    جهت حذف و یا کاهش مواجهات مستقیم کارکنان بخش‌های پر مراجعه مثل کتابخانه، پذیرش، اتاق سرپرستی، کارگاه‌ها و...، استفاده از موانع فیزیکی لازم است.
    از هرگونه تجمع در محل‌های عمومی اجتناب شود.
    مواجهه چهره به چهره کارکنان کاهش یابد و سعی شود از تماس تلفنی و استفاده از شبکه‌های اجتماعی، ویدئوکنفرانس و تلفن برای برگزاری جلسات، حتی برای کارکنانی که در داخل یک ساختمان هستند، استفاده شود.
    در صورتی که مواجهه چهره به چهره کادر اداری، دانش ­آموز، هنر آموز، والدین، و... با یکدیگر ناگزیر باشد، در حداقل زمان ممکن و با رعایت فاصله ایمن حداقل ۱.۵ متر و با استفاده کامل و صحیح از ماسک مناسب و وجود تهویه هوایی مناسب، برگزار شود.
    استراحت بین کلاس‌های دانش ­آموزان در حداقل زمان (زنگ تفریح کوتاه) و در زمان‌های مختلف بین کلاس‌ها انجام شود.
    ساعت شروع و پایان مدرسه به‌گونه‌ای تعیین شود که از هم‌زمانی رفت و آمد دانش ­آموزان و ازدحام جلوگیری شود.
    در واحد نگهبانی و ورودی مدرسه، حتی­المقدور از ورود و تردد افراد و اشخاص و مراجعات متفرقه به محیط مدرسه جلوگیری به عمل آید و شیوه ­های پاسخ­گویی از ورودی مدرسه به نحوی باشد که فاصله ­گذاری اجتماعی رعایت شود.
    به منظور حفظ فاصله­ گذاری به ازای ۲.۲۵ متر مربع فضا برای هر دانش ­آموز، شرایط ایمنی فضا و تجهیزات و بهداشت محیط بر اساس دستورالعمل‌های موجود و نظر کارشناسان ذی‌ربط رعایت شود.
    بهتر است دانش‌آموزان در دروسی که نیازمند تعامل بیشتر معلم با دانش‌آموز می­باشد از قبیل ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست شناسی، دروس مهارتی و... در مدرسه حاضر شوند و برای آموزش سایر دروس از بستر فضای مجازی استفاده شود.
    در مناطقی که از نظر آب و هوایی مساعد هستند، بهره‌برداری از فضای حیاط با رعایت استاندارد‌های بهداشت محیط، می‌تواند یکی از راهکار‌های برگزاری کلاس‌ها باشد.
    در صورت فعال بودن سرویس ایاب و ذهاب دانش آموزان و کارکنان به شرط واکسیناسیون راننده، استفاده از ماسک، تبادل هوا و تهویه درون سرویس، تعداد افراد می­تواند تا ۷۵% ظرفیت خودرو باشد.
    افزایش تعداد سرویس­های ایاب و ذهاب برای رعایت فاصله­ گذاری ایمن در جا به جایی صورت پذیرد.
    رعایت فاصله ایمن حداقل ۱.۵ متر در قسمت­های عمومی از جمله نمازخانه، سلف سرویس، کارگاه­ها و مسیر ورود و خروج الزامی است.
    فعالیت­های ورزشی فرهنگی، به صورت انفرادی و یا گروه­های حداکثر ۱۵ نفره، با رعایت فاصله­ گذاری اجتماعی در محیط­های باز بلامانع است.
    فعالیت مدارس شبانه­ روزی واجد خوابگاه، طبق دستورالعمل ضمیمه است.
    پرسنل شاغل در مدارس اعم از خدماتی اداری وآموزشی در صورت عدم انجام واکسیناسیون موظف به ارائه تست پی سی آر منفی هفته­‌ای دو بار هستند.
    ارائه خدمات آموزشی در مدارس استثنائی، پیش دبستانی و ابتدایی بدلیل قرار گرفتن این دانش ­آموزان در شرایط گروه­های آسیب­ پذیر ترجیحاً به صورت غیرحضوری انجام شود.
    فعالیت توانبخشی مدارس استثنائی با رعایت نکات بهداشتی مراکز خدماتی و درمان بلامانع است.

غربالگری، مراقبت و بازگشت به مدرسه :

غربالگری دانش آموزان و کارکنان مدارس در همه گیری کووید-۱۹

لازم است، پیش از بازگشایی مدارس، فعالیت­های زیر انجام پذیرد:

    آموزش لازم به والدین برای آگاهی و متعهدشدن آن­ها در مورد عدم حضور دانش ­آموز مبتلا یا مشکوک به بیماری واگیر به مدرسه انجام شود.
    مراقب سلامت مدرسه/ رابط بهداشت، لازم است آموزش ببیند تا در صورت مشاهده علائم مشکوک به بیماری یا دانستن سابقه تماس در بین دانش ­آموزان و کارکنان، اقدامات بهداشتی لازم را انجام دهند.
    قرنطینه افراد بدون علامت و دارای تست مثبت کرونا حداکثر ۵ روز خواهد بود (دانش ­آموز و معلمان و سایر کارکنان) و در افراد تست مثبت با علامت نیز حداکثر بمدت ۱۰ روز به شرط نداشتن علامت درطی  ۲۴ ساعت آخرین روز قرنطینه است.
    لازم است مدرسه برای کنترل ورود احتمالی کارکنان بیمار یا مشکوک به بیماری و جداکردن آن­ها از افراد سالم، برنامه مشخصی داشته باشد.  به عنوان مثال در هنگام و بدو ورود به حیاط مدرسه ( به محض پیاده شدن از سرویس) و هم­چنین شیوه‌ای برای اطلاع‌رسانی به والدین یا سرپرست دانش ­آموزان فوق تعیین کند.
    در بدو ورود به مدرسه و روزانه و همه دانش ­آموزان، معلمان و سایر کارکنان، از نظر وجود علائم بیماری به ویژه وجود تب، علائم سرماخوردگی و یا علائم گوارشی (به روش مراقبت سندرومیک) غربالگری شوند.
    مدرسه، نسبت به ثبت و گزارش مبتلایان اقدام کند و در صورت نیاز به تصمیم ­گیری با کارشناسان ناظر بهداشت، مشورت کند.
    با توجه به انجام واکسیناسیون کادر آموزشی، اداری و خدماتی (از دهه اول مردادماه ۱۴۰۰) از انتهای شهریور ماه، لازم است افرادی از ایشان که واکسیناسیون انجام نداده اند، هفته‌ای دو بار (هر ۳ روز یکبار)، آزمایش PCR با نتیجه منفی به همراه داشته باشند.
    برای افرادی که یک نوبت واکسن دریافت کرده باشند  تا زمان تکمیل واکسیناسیون (۱۴ روز بعد از دریافت دو دوز واکسن)، لازم است که هفته‌ای یکبار آزمایش PCR با نتیجه منفی به همراه داشته باشند.

    لازم است طی جلسات هماهنگی در سطح شهرستان، به ازای هر مدرسه مراکز خدمات جامع سلامت مربوطه تعیین و معرفی شوند.

    نحوه مراقبت از افراد مشکوک یا مثبت و افراد در معرض تماس:

   بهتر است در شناسایی فرد مشکوک و مبتلا در مدرسه و معرفی به مرکز خدمات جامع سلامت، منتخب با ادارات آموزش و پرورش و مرکز بهداشت شهرستان از پیش تعیین شده، هماهنگی لازم انجام شود

فرد مشکوک و یا مبتلا:

   کلیه افراد علامت دار(تب دار و...) اعم از دانش آموز، کادر اجرایی، آموزشی، خدماتی و سرویس مدرسه لازم است شناسایی و اقدامات زیر متعاقبا برای ایشان انجام گیرد.

     فرد مشکوک بلافاصله  از سایرین جدا (با رعایت دستورالعمل­های آموزش و پرورش برای دانش ­آموزان: اطلاع به والدین و...) و به مرکز منتخب خدمات جامع سلامت معرفی شوند. این افراد تا تعیین تکلیف توسط پزشک مرکز، حق ورود به مدرسه را ندارند.
    انجام تست در افراد بدون علامت در مدارس توصیه نمی­شود. منظور از علامت­دار بودن در کرونا و آنفلوآنزا سرفه، تب، آبریزش از بینی، گلودرد و درد بدن است.
    برای این افراد در مرکز منتخب و پس از ویزیت پزشک در صورت لزوم تست رپید یا  PCR انجام خواهد شد.
    تست رپید یا PCR مثبت: ویزیت پزشک، تجویز دارو و آموزش اقدامات مراقبتی و حفاظتی، در صورت نیاز به بستری ارجاع به بیمارستان منتخب و در صورت عدم نیاز به بستری، جداسازی در منزل برای ۱۰  روز
    تست رپید یا PCR منفی و یا تشخیص عدم نیاز به تست توسط پزشک: مراجعه به مدرسه با گواهی پزشک مرکز منتخب

فرد در تماس با فرد مبتلا:

    همه افراد در تماس با فرد مبتلا، از ۴۸ ساعت قبل از شروع علائم فرد مبتلا باید شناسایی شوند: همکلاسی ها، افراد هم سرویسی و کادر مدرسه
    افراد علامت دار شناسایی شده به مرکز جامع خدمات سلامت  منتخب برای بررسی و اجرای فرایند رهگیری (Tracing) معرفی شوند.
    در مرکز منتخب برای این افراد تست تشخیص سریع RAPID  یا PCR انجام خواهد شد:
    در صورت مثبت بودن نتیجه تست و ویزیت پزشک، تجویز دارو و آموزش اقدامات مراقبتی و حفاظتی، در صورت نیاز به بستری ارجاع به بیمارستان منتخب و در صورت عدم نیاز به بستری، جداسازی در منزل حداکثر تا ۱۰  روز
    در صورت منفی بودن نتیجه تستRAPID : انجام تست PCR و ادامه مراحل بر اساس فرایند درج شده در مورد نتیجه PCR
    در صورت تشخیص عدم نیاز به تست توسط پزشک: مراجعه به مدرسه با گواهی پزشک مرکز منتخب
    افراد مبتلا پس از طی زمان جداسازی (۵ روز در افراد بدون علامت و ۱۰ روز در افراد علامت دار) با گواهی پزشک مرکز منتخب، می‌توانند به مدرسه بازگردند.
    لیست کلیه موارد مشکوک و مثبت شناسایی شده، روزانه به مرکز منتخب و منطقه/ ناحیه آموزش و پرورش جهت ثبت در سامانه سیدا ارسال شود.
    منطقه/ ناحیه آموزش و پرورش، لیست موارد مشکوک و مثبت شناسایی شده را به صورت هفتگی به آموزش و پرورش شهرستان جهت ثبت در سامانه LTMS  بانک اطلاعات سلامت و مرکز بهداشت شهرستان ارسال نماید.

نحوه­ برخورد با موارد مشکوک و مثبت شناسایی شده

    مشاهده علائم مورد اشاره در بالا و مورد مثبت کرونا در دانش­ آموزان بیش از یک کلاس

    اگر در یک کلاس، سه نفر یا ۱۰  درصد در کلاس های بالای ۳۰ نفر به طور همزمان دارای علائم بودند (در فاصله زمانی ۷۲ ساعت گذشته) کلاس غیرحضوری می‌شود.
    اگر در یک مدرسه همزمان بیش از ۱۰   درصد دانش ­آموزان یا بیش از یک کلاس دارای افراد علامتدار بودند، آن شیفت (صبح یا عصر ) غیرحضوری می‌شود.
        منظور از همزمان، فاصله زمانی ۷۲ ساعت قبل دارای علائم ذکر شده در بالا یا تست مثبت است.
        مدت زمان تعطیل کردن حداقل ۷ روز است و کلاس­ها به صورت غیر حضوری تشکیل شود.
        در صورت نیاز به شیفت­بندی، ترتیبی اتخاذ شود تا دانش ­آموزان شیف اول در سه روز اول هر هفته و دانش ­آموزان شیفت دوم در سه روز آخر هر هفته در مدرسه حضور یابند.

    مشاهده علائم و یا مورد مثبت کرونا در افراد در محل اقامت/ خوابگاه/ مدارس شبانه ­روزی

    در مدارس شبانه­ روزی/ خوابگاه، دانش­ آموزان مبتلا در مکانی جداگانه در خوابگاه قرنطینه شوند یا در صورت امکان به نزد خانواده فرستاده شوند. افراد هم اتاقی و کل خوابگاه نیز به مدت دو هفته مراقبت سندرمیک شوند.
        کلاس­ها غیرحضوری شده و ترجیحاً در همان محل حداقل به مدت ۱۰  روز قرنطینه گردند.

    مشاهده علائم عفونت تنفسی/ آنفلوآنزا و یا مورد مثبت کرونا در معلمان اختصاصی در دوره ابتدایی

    در صورت ابتلا معلم اختصاصی، حضور ایشان در مدرسه ممنوع و به مدت حداقل ۷ روز قرنطینه می­گردند. دانش آموزان در تماس با معلم به مدت ۱۰  روز مراقبت سندرمیک می­گردند. در صورت بروز علایم طبق مورد یک اقدام شود.

    مشاهده علائم عفونت تنفسی/ آنفلوآنزا و یا مورد مثبت کرونا در معلمان چرخشی مثلاً دبیران محترم دوره متوسطه اول و دوم

    در صورت ابتلا معلم چرخشی تمامی کلاس­های مربوطه تحت مراقبت سندرمیک و بیماریابی قرار می گیرند. در صورت شناسایی یا بروز علایم بیماری در کلاس­های مذکور، طبق روش ارائه شده در مورد یک اقدام شود.
    مراقبت حداقل به مدت  ۱۰  روز در محل­ها و کلاس­های مورد تردد معلمین چرخشی، باید تداوم یابد.

    مشاهده علائم عفونت تنفسی/ آنفلوآنزا و یا مورد مثبت کرونا در دانش ­آموزان:

    اگر در یک کلاس سه نفر به طور همزمان دارای علائم بودند (در فاصله زمانی ۷۲ ساعت) آن کلاس تعطیل می‌شود.
    اگر در یک مدرسه همزمان بیش از ۱۰  درصد دانش ­آموزان یا بیش از یک کلاس دارای افراد علامتدار بودند، آن شیفت (صبح یا عصر ) تعطیل می‌شود.
        منظور از همزمان، فاصله زمانی ۷۲ ساعت است.
        مدت زمان غیرحضوری کردن مدرسه۱۰  روز است و کلاس­ها به صورت غیر حضوری تشکیل شود.

    مشاهده علائم عفونت تنفسی/ آنفلوآنزا و یا مورد مثبت کرونا در افراد در محل اقامت/ خوابگاه/ مدارس شبانه ­روزی

    در مدارس شبانه ­روزی/ خوابگاه، دانش­ آموزان مبتلا در مکانی جداگانه در خوابگاه قرنطینه شوند یا در صورت امکان به نزد خانواده فرستاده شوند. افراد هم اتاقی و کل خوابگاه نیز به مدت دو هفته مراقبت سندرمیک شوند.
        کلاس­ها غیرحضوری شده و ترجیحاً در همان محل به مدت هفت روز قرنطینه گردند.

    مشاهده علائم عفونت تنفسی/ آنفلوآنزا و یا مورد مثبت کرونا در معلمان اختصاصی در دوره ابتدایی

    در صورت ابتلا معلم اختصاصی، حضور ایشان در مدرسه ممنوع و به مدت ۷ روز قرنطینه می­ شوند. دانش ­آموزان در تماس با معلم به مدت ۱۰  روز مراقبت سندرمیک می­گردند. در صورت بروز علایم طبق مورد یک اقدام شود.

    مشاهده علائم عفونت تنفسی/ آنفلوآنزا و یا مورد مثبت کرونا در معلمان چرخشی مثلاً دبیران محترم مقاطع متوسطه اول و دوم

    در صورت ابتلا معلم چرخشی تمامی کلاس­های مربوطه تحت مراقبت سندرمیک و بیماریابی قرار می گیرند. در صورت شناسایی یا بروز علایم بیماری در کلاس­های مذکور، طبق روش ارائه شده در مورد یک اقدام شود.
    مراقبت به مدت ۱۰  روز در محل­ها و کلاس­های مورد تردد معلمین چرخشی، باید تداوم یابد.

نکته:

    خانواده­ های دانش ­آموزان و معلمان مبتلا نیز باید تحت مراقبت سندرمیک قرار گیرند.

    مراقبت از گروه های آسیب پذیر

سه گروه زیر با گواهی پزشک معتمد آموزش و پرورش و در جایی که آموزش و پرورش پزشک معتمد ندارد، پزشک مرکز خدمات جامع سلامت، به عنوان افرادی که در معرض ابتلا به بیماری کووید- ۱۹ عارضه دار قرار دارند، در نظر گرفته شده است:

گروه الف ) بیماران با بیماری زمینه ای ومزمن :

   بیماری قلبی- عروقی، بیماریهای کبدی، بیماریهای کلیوی، فشارخون بالا، دیابت وابسته به انسولین، بیماریهای تنفسی زمینه ای، آسم مقاوم به درمان ، افراد مبتلا به چاقی مفرط بیشتر از ۴۰ BMI (شاخص توده بدنی).

گروه ب) بیماران با نقص ایمنی:

   تحت درمان با کورتیکواستروئید به میزان بیش از 12.5 میلی گرم پردنیزولون در روز بیش از دو هفته - شیمی درمانی – بدخیمی ها  - پیوند اعضاء

گروه ج ) مادران باردار و دانش آموزان با شرایط خاص

   دانش آموزان مبتلا به فلج مغزی با ناتوانی حرکتی در دستها، محدودیت بینایی شدید، کودکان ذهنی و اوتیسم و چند معلولیتی که توانایی خود مراقبتی مستقل مثل شستن دست ها و نگهداری ماسک ندارند.

    فعالیت دانش ­آموزان و کارکنان این گروه های سه گانه، تازمان انجام واکسیناسیون ایشان به صورت غیرحضوری و مجازی برنامه ریزی شود.

    بازگشت به مدرسه در افراد با سابقه کووید- ۱۹

    دانش ­آموزان و کارکنان مدارس مبتلا به بیماری کووید- ۱۹، پس از طی دوران درمان و واگیری برای بازگشت به مدرسه لازم است مورد ارزیابی پزشک معتمد ادارات مناطق/ شهرستان یا مراکز جامع سلامت قرارگیرند.
    ورود و یا حضور دانش­ آموزان/ معلمان و سایر کارکنان دارای علائم بیماری (با تأکید بر علائم بیماری کرونا) تحت هر شرایطی به مدرسه ممنوع است.

پیشگیری وکنترل کووید۱۹ در مدرسه :

الف. سلامت محیط کار

    اصول بهداشت و حفاظت فردی به طور جدی رعایت شود.
    از دست دادن، روبوسی و بغل کردن یکدیگر پرهیز شود.
    استفاده از ماسک برای همه افراد الزامی است و نحوه استفاده صحیح از آن توصیه و آموزش داده شود.
    دانش آموزان از ماسک مناسب سن خود استفاده کنند.
    همه افراد ملزم به استفاده از وسایل شخصی هستند.
    مدرسه باید دستورالعمل­های شستشوی مرتب و مکرر دست با آب تمیز و صابون مایع و استفاده از محلول الكل یا ژل ضدعفونی‌کننده دست را برای معلمان، کارکنان و دانش ­آموزان اعمال کند.  ژل یا محلول با پایه الکل ضدعفونی‌کننده دست در همه کلاس‌های درس قرار داده شود.
    نیروهای خدماتی در هنگام نظافت باید از لباس حفاظتی، ماسک  و دستکش لاتکس یک بار مصرف استفاده کنند.
    برای ثبت حضور و غیاب، ترجیحاً از سیستم تشخیص چهره/ کارتخوان کارکنان استفاده شود؛ در صورت استفاده از دفتر حضور و غیاب، امکان ضدعفونی فراهم گردد و افراد برای امضا از خودکار شخصی استفاده کنند.
    برای تماس با دکمه­های آسانسور، از دستمال کاغذی یا دستکش استفاده شود.
    هنگام عطسه یا سرفه کردن از دستمال کاغذی استفاده شود. در صورت عدم دسترسی به دستمال کاغذی در هنگام سرفه/ عطسه، از قسمت داخلی آرنج موقع سرفه و عطسه استفاده شود.
    از تماس دستها با چشم، بینی و دهان قبل از شستن یا ضدعفونی خودداری شود.
    در نمازخانه ها استفاده از مهر و سجاده شخصی و رعایت فاصله ایمن ضرورت دارد.
    از همراه داشتن موبایل و وسائل الکتریکی غیرضروری به ویژه توسط دانش آموزان ممانعت شود.
    کارکنان قسمتهای خدمات بعد از گندزدایی به ویژه در سطح مدارس و مجتمع­های بزرگتر (در صورت امکان) دوش گرفته و در هنگام خروج با لباسی غیر از لباس کار مدرسه را ترک کنند.
    هر یک از معلمان بهتر است محلول ضدعفونی‌کننده شخصی بهمراه داشته باشند.
    آب آشامیدنی سالم براي همه دانش آموزان به ویژه مناطق محروم فراهم شود.
    گچ و یا ماژیک وایت برد مورد استفاده معلمان و دانش آموزان جدا باشد. در صورت امکان، دانش‌آموزان گچ/ ماژیک وایت برد شخصی به همراه داشته باشند.
    ترجیحاً معلمان و دانش ­آموزان لیوان کاغذی یک‌بار مصرف و دستمال کاغذی به همراه داشته باشند.
    ترجیحاً دانش ­آموزان تا حد امکان کمترین وسایل را بین خانه و مدرسه جابجا کنند.
    همه معلمان و کارکنان و دانش ­آموزان در مدت زمان حضور در مدرسه باید از ماسک استفاده کنند.
    از تجمع در محیط‌های خاص مدرسه از قبیل دفتر، آبدارخانه، اتاق کپی، اتاق‌های کار عملی و آزمایشگاهی خودداری شود.
    گواهي سلامت مستخدمين و سرايداران مدارس كنترل و به‌روزآوری شود.
    در مدرسه پوسترها و استندهای مربوط به آموزش رعایت نکات ­های بهداشتی در معرض دید همه و در جای مناسب نصب شود

ب. بهداشت موادغذایی

    هرگونه فعالیت بوفه ها و پایگاه تغذیه سالم مدارس تعطیل است.
    سرو غذای گرم برای معلمان، دانش آموزان و کارکنان مدرسه در مدرسه مجاز است.
    تردد افراد متفرقه به آبدارخانه مدرسه مجاز است.
    از دست ‌به‌ دست کردن مواد غذایی و ساندویچ‌های خانگی و یا تهیه‌ شده در مدرسه توسط دانش ­آموزان و یا فروشنده، جداً خودداری شود.
    به دانش ­آموزان استفاده از مایعات بیشتر توصیه شود. ترجیحاً از آب‌های آشامیدنی که قبل از مصرف بطری آن شسته شده است، استفاده کنند. نوشیدن مایعات به‌اندازه کافی و فراوان کمک به دفع سموم و حفظ ایمنی مناسب بدن می‌کند.
    در صورت تمایل دانش ­آموز به مصرف میوه در مدرسه، به منظور پیشگیری از آلودگی موادغذایی، میوه باید به طور کامل در منزل بر اساس اصول بهداشتی شستشو شده و پوست آن گرفته شده باشد.
    از خرید مواد غذایی فله‌ای و باز خودداری شود.

ج. گندزدایی:

    برنامه مدون گندزدایی برای همه ی سطوح دارای امکان تماس زیاد در مدارس تهیه گردد و به نیروی مسئول، آموزش لازم ارائه شود.
    در مدارس دو شیفته، زمان مناسب برای گندزدایی و آماده سازی مدرسه برای شیفت بعد در نظر گرفته شود.
    تأمین و دپوی حداقل دو هفته‌ای مواد ضدعفونی‌کننده، صابون مایع، دستکش، ماسک، دستمال‌کاغذی و... از دیگر الزامات جهت بازگشایی مدارس است.
    از ایمنی محل دپوی مواد ضدعفونی کننده و گندزدا اطمینان حاصل شود.
    در صورت وجود سالنهای ورزشی و بازی، وسایل و تجهیزات بعد از هر بار استفاده گندزدایی شوند.
    در رختکن و حمام سالن ورزشی، استفاده از وسایل بهداشتی شخصی/ یکبار مصرف ضروری است.
    نصب ظروف حاوی مواد ضد عفونی کننده دست ها با پایه نگهدارنده به تعداد مناسب در هر طبقه و راهروها انجام شود.
    به صورت مستمر نظافت سطوح دارای تماس مشترک، نظیر میزهای خدمت، مبلمان، تخت،میز و صندلی­های سلف سرویس، راه پله­ها، دستگیره ها، کمدهای وسائل، سرویس­های بهداشتی، اتاق­ها، راهروها، سالن اجتماعات، کارگاه‌­ها و سایت کامپیوتر، تجهيزات در محوطه و حياط و...  انجام شود.
    کلیه لوازم شخصی دانش آموزان استثنایی شامل ویلچیر، عصا، وسائل توانبخشی و.... مشمول گندزدایی  بدو ورود و خروج است.
    دو مرحله نظافت و گندزدایی جدا از یکدیگر بوده و نباید هیچگونه اختلاطی بین مرحله شوینده و گندزدایی انجام گیرد.
    هنگام گندزدایی و نظافت، سالن­ها باید خالی از افراد بوده و درها و پنجره­ها باز گذاشته شوند و جهت تهویه بهتر هواکش نیز روشن باشد.
    محلول­های گندزدای کلره باید روزانه تهیه و استفاده شود (کارایی محلول پس از گذشت 24 ساعت کاهش می یابد.
    امکانات لازم برای شستشوی مرتب دست­ها و استفاده از ماسک یکبار مصرف در طول شیفت برای شستشو و گندزدایی روزانه
    لباس کار برای پرسنل مسئول نظافت باید فراهم شود.
    از تِی مخصوص فقط برای گندزدایی مکان­هایی که امکان آلودگی وجود دارد استفاده شود.
    فرد/ افراد مسئول نظافت در هنگام نظافت باید از وسایل حفاظت فردی شامل ماسک و لباس کار مناسب و مقاوم در برابرخوردگی استفاده کنند.
    نظافت را از یک نقطه آغاز و در طرف یا نقطه مقابل به پایان برسانید (تِی را به صورت مارپیچ حرکت دهید).
    "تِی هایی" که برای نظافت کف اتاقها و سالن­ها و غیره استفاده می­شود باید دارای چند "سَر" اضافی " باشند.
    پس از استفاده از پارچه ها، دستمال نظافت و تِی، می­بایست در آب داغ شسته شود.
    در هنگام گندزدایی احتیاط­های لازم در ارتباط با برق گرفتگی بعمل آید.
    تجهیزات و ماشین آلات گندزدایی بعد از پایان کار شسته و به روش مناسب بسته به ظرفیت تجهیزات و ماشین آلات خشک گردند.

 د.بهداشت ساختمان

تهویه:

    حداقل ۲۰ درصد از مساحت سطح کلاس، از پنجره بازشونده به میزان ۴۵ درجه تشکیل شده باشد.
    بیشترین تهویه طبیعی در زمانی که پنجره‌ها در ۲ طرف کلاس باز باشند، فراهم می‌شود.
    هوای تمیز باید به طریق مؤثر وارد هرکلاس شده و آلاینده‌های تولید شده در هر اتاق  به نحو مؤثری خارج شود، به گونه­ای که مانع از انتشار عفونت­های منتقله از هوا بین افراد حاضر در فضای داخلی شود.
    شرایط به گونه‌ای فراهم شود که امکان حداقل ۶ بار تعویض هوا در ساعت در کلاس فراهم گردد.
    تعداد فن­های مکشی باید متناسب با مساحت سطح کلاس باشد.
    تهویه به ازای هوای مورد نیاز هر کلاس و نوع سیستم تهویه مکانیکی، بسته به ظرفیت مورد نیاز انتخاب شود. مثلاً برای یک کلاس ۲۴ متر مربع حدود ۴۰۰ مترمکعب هوا در یک ساعت نیاز است.  
    در صورت استفاده از کولر آبی و گازی، پنجره­ها و درب­ها به میزان ۲۵ درصد جهت خروج هوا باز باشند.
    به منظور افزایش حرکت هوا در داخل کلاس می­توان از پنکه یا پنکه سقفی استفاده شود.

سرویس­های بهداشتی:

    سیستم لوله کشی صابون مایع و دستمال کاغذی در توالت­ها و سرویس­های بهداشتی تعبیه شود.
    قبل از کشیدن سیفون توالت فرنگی، در آن را بگذارید تا میکروب‌ها در هوا پخش نشوند.
    دستشویی‌ها و توالت‌ها، روزانه حداقل دو بار در طول ساعات کار مدرسه و یک‌بار در انتهای کار مدرسه یا انتهای نوبت بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغ‌شده گندزدایی شوند.
    سطل، دستمالها و وسائل نظافت و گندزدایی سرویس­های بهداشتی باید مجزا باشد.
    جهت کاستن از تماس مستقیم دستها با در و دستگیره­های ورودی و خروجی ساختمان، سرویس­های بهداشتی، آنها را به حالت نیمه باز و یا مجهز به پدال باز شونده باشند. (در صورت امکان) یا برای سهولت تردد از جک و آرام بند درها استفاده شود.

پسماند:

    دفع پسماندها به شیوه بهداشتی در سطل­های دربدار پدالی انجام شود.
    پرسنل مسئول جمع آوری و دفع پسماند با رعایت تمامی ملاحظات بهداشتی جمع آوری پسماند در کیسه­های پلاستیکی محکم در آخر هر شیفت را در دستور کار قرار دهند.

آب آشامیدنی، آبخوری و آبسرد کن ها:

    آب خوری­ها و آب سردکن­های سنتی در زمان پاندمی حذف شود. (موارد دارای پدال یا چشم الکترونیک بلامانع است)
    پایش غلظت کلر باقیمانده توسط ناظران (میزان حداقل کلر آزاد باقیمانده 0.5 تا حداکثر 0.8میلی گروم در لیتر در کل سیستم توزیع حفظ شود.
    پایش کیفیت میکروبی آب آشامیدنی برای اطمینان از عدم وجود آلودگی به کلیفرم گرماپای یا اشرشیاکلی توسط کارشناسان مرکز بهداشت انجام شود.

اقدامات قبل از بازگشایی مدارس:

    تشکیل کمیته اجرایی متشکل از معاون محترم بهداشت/ رئیس محترم شبکه بهداشتی درمانی، مدیرگروه/ کارشناس مسئول سلامت نوجوانان جوانان و مدارس، رئیس محترم آموزش و پرورش، رئیس محترم اداره سلامت و تندرستی آموزش وپرورش
    تعیین لیست مدارسی که قرار است بازگشایی شود و اعلام به حوزه بهداشت
    تشکیل کمیته اجرایی حداکثر یک هفته قبل از بازگشایی مدارس
    مشخص شدن نزدیک ترین مرکز خدمات جامع سلامت معین جهت پیگیری ها و ارجاعات
    پایش /خودارزیابی مدارس توسط مدیر/ رابط مدرسه براساس چک لیست ابلاغی و نگهداری نتایج پایش به صورت مکتوب در مدرسه

اقدامات قبل ، حین  و بعد از  بازگشایی مدارس:

    تشکیل کمیته اجرایی بهداشتی- ایمنی متشکل از معاون محترم بهداشت/ رئیس محترم شبکه بهداشتی درمانی، مدیرگروه/ کارشناس مسئول سلامت نوجوانان جوانان و مدارس، رئیس محترم آموزش و پرورش، رئیس محترم اداره سلامت و تندرستی / کارشناس سلامت و تندرستی آموزش وپرورش
    تعیین و تبادل لیست مدارسی که قرار است بازگشایی شود و اعلام به کارشناس سلامت و تندرستی آموزش و پرورش و مراکز جامع سلامت
    تشکیل کمیته اجرایی حداکثر یک هفته قبل از بازگشایی مدارس
    شناسایی مدارس تحت پوشش مرکز خدمات جامع سلامت جهت پیگیری ها، ارجاعات
    نظارت و بازدید هفتگی از اجرا و رعایت نکات های بهداشتی توسط مرکز خدمات جامع سلامت
    انجام پایش/ خودارزیابی مدارس توسط مدیر/ رابط مدرسه براساس چک لیست ابلاغی و نگهداری نتایج پایش به صورت مکتوب در مدرسه