جانشین زلنسکی کیست؟

روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی می‌نویسد: نگرانی‌ها در درجه نخست در مورد اطمینان از تشکیل یک دولت مستقل در اوکراین حتی با وجود تلاش‌های روسیه برای گماردن یک رهبر دست نشانده در کی‌یف است. مقام‌های غربی گفته‌اند که داشتن یک رهبری مستقل به رسمیت شناخته شده در اوکراین، به جلوگیری از مشروعیت هر مقام دست نشانده و تحت حمایت روسیه کمک می‌کند.

حضور ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین و سخنرانی‌های انگیزشی او فاکتورهای کلیدی در حفظ روحیه مردم و ارتش این کشور است و مقام‌های غربی می‌گویند ادامه این روند مهم است.

تمرکز بر تضمین فرد جانشنین از یک سو به این دلیل است که قانون اساسی اوکراین درباره این مساله روند مشخصی ندارد و از سوی دیگر هم به این خاطر است که زلنسکی گفته نمی‌خواهد اوکراین را ترک کند و بارها این مساله را مطرح کرده که "من به مهمات نیاز دارم نه فرار از کشور."

برخلاف گزارش‌های خبری، مقام‌های آمریکایی این مساله را رد کرده‌اند که به وی پیشنهاد خروج از اوکراین را داده یا به او توصیه کرده‌اند که چنین کاری کند. دولت‌های غربی تصمیم زلنسکی را در ماندن در اوکراین و مبارزه، همزمان با تلاش سربازان روسی برای پیشروی در اوکراین تحسین هم کرده‌اند.

آمریکا، انگلیس و اتحادیه اروپا دولتی دست نشانده از سوی روسیه را به رسمیت نمی‌شناسند. درضمن، در صورت حضور یک رهبر به رسمیت شناخته شده و قانونی در اوکراین آزاد، تضعیف یک دولت تحت کنترل مسکو در کی‌یف برای آمریکا و متحدانش به مراتب آسانتر از سیاستمداران رقیب است که برای کسب سمت ریاست جمهوری در اوکراین تلاش می‌کنند.

یکسری مسائل عملی و حقوقی نیز در اینجا مطرح می‌شود. کشورهای عضو اتحادیه اروپا و ناتو کمک‌های اقتصادی و نظامی خود را به عنوان راهی برای نشان دادن حمایت از اوکراین ارائه کرده‌اند. کشورهای اروپایی تسلیحات اتوماتیک، تسلیحات ضد هوایی استینگر، چند مدل موشک ضد تانک و تجهیزات حفاظتی به اوکراین ارسال کرده‌اند تا نشان دهند که متحدان تمایل دارند تا توانایی این کشور را برای تخریب و نابودی نیروهای نظامی روسی تقویت کنند.

تداوم چنین حمایت‌های عمومی با یک دولت کارآمد برای پذیرش این کمک‌ها بسیار آسان‌تر است، حتی اگر چنین دولتی در غرب اوکراین یا به عنوان یک دولت در تبعید در لهستان یا رومانی عمل کند.

آمریکا تاریخچه طویلی در تامین پنهانی و مخفیانه سلاح به گروه‌های شبه نظامی و شورشی در سراسر جهان دارد. چنین برنامه‌ای برای اوکراین همچنان یک احتمال است. اما هرقدر که ارتش سازمان‌یافته اوکراین جنگ علیه روسیه را رهبری کند، احتمال بیشتری وجود دارد که کی‌یف بتواند کنترل تمام یا بخشی از کشور را حفظ کند.

در یک هفته گذشته، گفت‌وگوهای پر حرارت در کاخ سفید و نشست‌های غیرعلنی در کنگره بر روی این مساله تمرکز داشته که اگر روسیه، کی‌یف را تصرف کرد، چطور می‌توان به اوکراین کمک شود. با در نظر گرفتن چنین وضعیتی، دولت آمریکا در حال حاضر قصد دارد تا به تامین مخفیانه تسلیحات به اوکراینی‌ها ادامه دهد.

به گفته یکی از افرادی که در جریان این گفت‌وگو قرار گرفته، این سیگنال عمومی قوی حمایت، در مخالفت با برنامه‌های مخفیانه تسلیحاتی باید به تقویت روحیه اوکراین کمک کند و به روسیه نشان دهد که تامین سلاح برای ارتش اوکراین متوقف نمی‌شود.

مقام‌های آمریکایی، اوکراینی‌ها را تحت فشار قرار داده‌اند تا به مسئولان ارشد این کشور که احتمالا جانشین و جایگزین رئیس جمهوری می‌شوند، اجازه ندهند برای مدتی طولانی در یک مکان بمانند و به آنها تاکید کرده‌اند تا به مکان‌های امن‌تر خارج از کی‌یف بروند.

مسئولان آمریکایی و متحدانش تمایل دارند که دولت اوکراین مکانی را برای رهبری در نظر بگیرند تا اگر کی‌یف سقوط کرد آن مکان امن وجود داشته باشد. محل اقامت ریاست جمهوری در کوهستان‌های کارپات در غرب اوکراین، می‌تواند مکان مناسبی باشد اما مقام‌های این کشور نگفته‌اند که آیا این محل اقامت مجهز به پناهگاه‌های ضد بمب و قابلیت‌های ارتباطی است یا خیر.

همچنین بر اساس قانون اساسی اوکراین، رئیس پارلمان جانشین زلنسکی خواهد بود و به عنوان سرپرست دولت عمل می‌کند. رئیس کنونی پارلمان اوکراین "روسلان استفانچوک" یک سیاستمدار حامی غرب و معاون ارشد سابق زلنسکی است. روز دوشنبه، استفانچوک در کنار زلنسکی درخواست اوکراین برای عضویت در اتحادیه اروپا را امضا کرد و روز جمعه هم در نشستی مجازی با رئیس پارلمان اروپا حضور یافت.

مقام‌های آمریکایی و اروپایی می‌گویند، انتظار می‌رود استفانچوک و سایرین به عنوان جانشین‌های احتمالی زلنسکی به مخالفت خود با حمله روسیه به اوکراین ادامه دهند.

مسئولان اوکراین ضمن مقاومت در مقابل پیشنهادهای اروپا و آمریکا برای جابجایی استفانچوک، این را هم می‌گویند که ضرورت تضمین یک جانشین قانونی را می‌دانند.

روز پنجشنبه، زلنسکی نشست خبری را در اتاقی برگزار کرد که کیسه‌های شن برای حفاظت در برابر هرگونه حمله‌ای در مقابل پنجره‌هایش قرار داده شده بود. او درباره احتمال کشته شدنش حرف می‌زد اما به جانشین خود اشاره‌ای نکرد.

مقام‌های اوکراینی علنا گفته‌اند که تمایلی به بحث درباره جانشین ندارند و بر روی نبرد با روسیه و پیروزی این جنگ متمرکز هستند.

"ماریان زابلوتسکی"، یکی از اعضای پارلمان اوکراین از حزب زلنسکی در مصاحبه‌ای گفت که هیچ بحثی درباره جانشینی زلنسکی نشنیده است.

رویکرد پیش از حمله روسیه و زمانی که مقام‌های اوکراینی به صورت علنی نسبت به حمله روسیه تردید داشتند، به سرعت جای خود را به دید واضح‌تری از وضعیت داده است. افرادی که در جریان گفت‌وگوها قرار گرفته‌اند، می‌گویند که اوکراینی‌ها اکنون آماده برقراری تماس‌های زمان جنگ هستند.

چند هفته پیش از حمله، انگلیس و آمریکا درباره تمایل روسیه برای برکناری زلنسکی از قدرت هشدار داده بودند. آنها همچنین درباره اینکه جانشینی در اوکراین چطور خواهد بود در صورتیکه نیاز باشد با کودتای مورد حمایت روسیه مقابله کنند، صحبت کرده بودند.

به گفته مقام‌های آمریکایی، با وجود لفاظی‌های علنی پیش از حمله که آمریکا آنها را بیشتر تهدید می‌دانست، زلنسکی این هشدارها را جدی گرفت و متوجه شد که روس‌ها به دنبال دستگیری یا کشتنش هستند.

ویلیام برنز، مدیر سیا در جریان سفر ژانویه ۲۰۲۲ خود به کی‌یف اطلاعاتی را درباره تهدید اوکراین به زلنسکی داد. وقتی زلنسکی مساله امنیت خانواده‌اش را مطرح کرد، برنز پاسخ داد که او باید تهدیدها علیه اوکراین و خانواده‌اش را جدی بگیرد.

"کریستینا هولینسکا" اوکراینی و از نویسندگان مقاله‌ای در روزنامه هیل درباره مساله جانشینی می‌گوید: در اهمیت شخصیت زلنسکی در شرایط کنونی تردیدی وجود ندارد. اگر اتفاقی برای او بیفتد، ارسال یک پیام شفاف در مورد اینکه چه کسی اکنون کشور را رهبری می‌کند و دولت چگونه اداره می‌شود، بسیار مهم است.

خانم هولینسکا محقق کمپانی RAND همچنین ادامه می‌دهد: درحالیکه شاید برای اوکراین این مساله هوشمندانه نباشد که برنامه‌های مربوط به جابجایی دولت را علنی کنند، اما امیدوارم که کی‌یف آماده فعالیت در مکان‌هایی خارج از کی‌یف باشد. فراتر از آقای استفانچوک، رئیس پارلمان اوکراین خط سیر جانشینی کاملا مشخص نیست. وقتی او و زلنسکی در ۲۰۲۰ به کرونا مبتلا شدند، نخبگان حقوقی اوکراین گفتند که دنیس اشمیهال، نخست وزیر سومین نفر در خط سیر جانشینی است که می‌تواند زمام امور کشور را به دست بگیرد.

قانون اساسی اوکراین پست‌هایی را برای معاون اول و معاون رئیس پارلمان به منظور به دست گرفتن وظایف رئیس پارلمان ایجاد کرده اگرچه به صراحت نمی‌گوید این افراد در خط سیر جانشینی ریاست جمهوری هستند یا خیر.

خانم هولینسکا همچنین ادامه می‌دهد: مردم باید بدانند چه کسی نفر بعدی در این روند جانشینی است. در حال حاضر زلنسکی همه چیز است و در مرکز توجه. او در اخبار است؛ او در همه جا هست. از دست دادن این تصویر از یک رهبر برای مقاومت، اراده برای مبارزه و روحیه در اوکراین خوب نخواهد بود.