تحکیم روابط منطقه‌ای دستاورد نشست سران اکو

در این نشست آیت الله «سیدابراهیم رییسی» به بیان دیدگاه‌های جمهوری اسلامی در روابط منطقه‌ای و دغدغه‌های ایران در حوزه امنیت، تروریسم و اقتصاد پرداخت. رییس جمهوری ایران همچنین در دیدارهای جداگانه‌ای با همتایان خود از ضرورت بهبود مناسبات در عرصه‌های مختلف سخن گفت.

نگاهی به نشست سران اکو نشان می‌دهد حضور ایران در سازمان همکاری اقتصادی اکو در ترکمنستان در راستای توسعه روابط دیپلماتیک با کشورهای همسایه و حلقه تکمیل دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم به شمار می‌آید.

به عبارت دیگر حضور در اجلاس اکو و نشست‌هایی که با برخی سران این کشورها برگزار شد، به نوعی حلقه تکمیلی در دیپلماسی اقتصادی دولت به شمار می‌آید که پیش‌تر نمونه آن در اجلاس شانگهای در شهریور ماه سال جاری نیز دیده شد.

۱۰ کشور ایران، پاکستان، ترکیه، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان و جمهوری آذربایجان کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی اکو هستند.

به گزارش پایگاه خبری «آستانه تایمز» قزاقستان، «اصغر مامین» نخست وزیر این کشور می‌گوید حجم مبادلات تجاری این کشور با اعضای اکو در  ۹ ماه گذشته روند افزایشی داشته است.

به گفته مامین، قزاقستان در ۹ ماه نخست سال جاری با افزایش ۳۱ درصدی مبادلات تجاری با اعضای اکو از جمله ایران روبرو شده است که این رقم در مقایسه با سال ۲۰۱۹ میلادی که هنوز ویروس کرونا شیوع پیدا نکرده بود، حدود ۲۲ درصد است.

نخست وزیر قزاقستان در این نشست خواستار ایجاد برنامه امنیت غذایی اکو با هدف توسعه تولید محصولات مشترک در زمینه کشاورزی و اجرای توافق های همکاری دو جانبه شد.

به گفته «محمدرضا  کریم‌زاده» مدیرکل دفتر اروپا و آمریکای سازمان توسعه تجارت گفت: ایران ظرفیت افزایش ۵۰ درصدی مبادلات تجاری با کشورهای عضو همکاری‌های اقتصادی اکو را دارد.

مدیرکل دفتر اروپا و آمریکای سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به جمعیت ۵۰۰ میلیون نفری کشورهای عضو سازمان همکاری های اقتصادی اکو، گفت: مجموع تجارت اعضا با جهان بیش از ۶۵۰ میلیارد دلار است که فرصت‌های بی‌شماری را برای افزایش حجم واردات و صادرات میان منطقه‌ای نشان می‌دهد.

وی در ارتباط با سهم جمهوری اسلامی ایران در این سازمان اقتصادی، با تاکید بر اینکه توسعه صادرات کشور بر اساس اولویت‌بندی‌های منطقه‌ای برنامه‌ریزی شده است، خاطرنشان‌ کرد: به غیر از هم‌مرزان ایران، مسیر کشورهای عضو اکو از همسایگان ایران می گذرد که پیش از این بارها دولت توسعه روابط با آنها را در دستور کار قرار داده است.

بر اساس اعلام گمرک جمهوری اسلامی ایران، در نیمه نخست امسال، حجم تجارت ایران با اعضای سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو، ۱۵ میلیون و ۳۰۷ هزار تن کالا به ارزش هفت میلیارد و ۲۵۵ میلیون دلار بود که رشد ۶۷ درصدی در وزن و ۶۰ درصدی در ارزش کالای تبادل شده را نسبت به مدت مشابه نشان می‌دهد.

از مجموع کالای تبادل شده، ۱۲ میلیون و ۸۷۸ هزار و ۸۳۹ تن کالا به ارزش چهار میلیارد و ۵۵۵ میلیون و ۱۲۳ هزار و ۴۷۲ دلار، سهم صادرات و ۲ میلیون و ۴۲۸ هزار و ۷۸ تن به ارزش ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون و ۱۰۶ هزار و ۹۲۹ دلار نیز سهم واردات از ۹ کشور عضو سازمان همکاری های اکو بود.

یکی از مهمترین دستاوردهای پانزدهمین نشست اکو، قرارداد سه جانبه سواپ (انتقال) سالانه ۱.۵ تا ۲ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان بود که در حاشیه پانزدهمین اجلاس اکو با حضور آیت‌الله رییسی و «الهام علی‌اف به امضای وزرای نفت تهران و باکو رسیده است.

براساس این قرارداد که از ابتدای دی‌ماه امسال و بدون سقف زمانی اجرا خواهد شد، ۱.۵ تا ۲ میلیارد متر مکعب گاز ترکمنستان از مسیر ایران ترانزیت (سواپ) خواهد شد و ایران گاز مصرفی مورد نیاز خود در پنج استان کشور را از حق انتقال این گاز برداشت خواهد کرد.

از سوی دیگر ورود ایران به یک قرارداد سه جانبه تامین انرژی و قرار گرفتن کشورمان در مسیر استراتژیک انتقال گاز می‌تواند در آینده، ضمن افزایش همکاری‌های منطقه‌ای، از بروز تنش‌های سیاسی با همسایگان جلوگیری کند.

بر اساس این توافق که در حاشیه اجلاس سران اکو در ترکمنستان توسط وزرای نفت ایران و جمهوری آذربایجان به امضا رسید، ترکمنستان روزانه ۵ تا ۶ میلیون مترمکعب گاز به جمهوری آذربایجان می‌فروشد.

این گاز از مسیر ایران به جمهوری آذربایجان ترانزیت (سواپ) خواهد شد. ایران گاز مصرفی مورد نیاز خود در پنج استان کشور را از حق انتقال این گاز برداشت خواهد کرد.

به عبارت دیگر انعقاد قرارداد گازی سه جانبه میان ایران، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان در حاشیه اجلاس اکو، یک موفقیت جدی بین‌المللی و اقتصادی برای کشورمان محسوب می‌شود.

نکته قابل توجه دیگر، طولانی مدت‌بودن قرارداد اخیر است که می‌تواند به مرور ایران را به درگاه بزرگ انرژی منطقه تبدیل کند؛ ایران به دلیل در اختیارداشتن بزرگترین خط لوله فشار قوی انتقال گاز بعد از روسیه، می‌تواند نقشی اساسی در انتقال گاز از شرق به غرب ایران و کشورهایی نظیر جمهوری آذربایجان داشته باشد.

پایگاه خبری «اوراسیا ریوویو» ضمن بر شمردن ظرفیت های گازی ایران می‌نویسد این کشور با  ۳۲ هزار میلیارد متر مکعب ذخایر گازی، فاصله‌ای پنج‌ هزار میلیارد مترمکعبی با روسیه به‌عنوان اولین کشور دارنده ذخایر گاز جهان دارد. به‌ لحاظ تولید، ایران بعد از آمریکا با ۹۱۴ میلیارد مترمکعب در سال ‌۲۰۲۰‌ و روسیه با ۶۳۸ میلیارد مترمکعب، سومین کشور تولیدکننده گاز جهان با ۲۵۰ میلیارد مترمکعب به شمار می‌آید که فاصله معناداری با دو کشور اول و دوم دارد. به گفته کارشناسان، این قرارداد سه جانبه علاوه بر مزایای اقتصادی، باعث تقویت مناسبات و همکاری‌های منطقه‌ای خواهد شد.

به گزارش پایگاه خبری هندی «آی ان آی نیوز»، پانزدهمین نشست سازمان همکاری‌های اقتصادی در غیبت نماینده افغانستان برگزار شد، این در حالی است که شماری از رهبران کشورهای آسیایی که در آن حضور داشتند، به بررسی جدیدترین تحولات در افغانستان پرداختند و بر تداوم کمک‌های خود به مردم آن کشور تاکید کردند.

آیت الله رئیسی در مورد مواضع جمهوری اسلامی ایران درباره افغانستان گفت: مواضع ما در قبال کشور افغانستان روشن است. جمهوری اسلامی ایران از تشکیل دولت فراگیر واقعی در افغانستان که همه مردم، اقوام و گروه‌های سیاسی افغانستانی را نمایندگی کند استقبال می‌کند.

رئیس جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد: آمریکایی‌ها ۲ دهه در افغانستان حضور داشتند و جز قتل و غارت چیزی برای این کشور باقی نگذاشتند. ایران به سهم خود از حدود ۴ میلیون افغانستانی با افتخار پذیرایی می‌کند. ما میزبان افغانستانی‌ها هستیم و امیدواریم مردم این کشور برای سرنوشت خودشان تصمیم بگیرند.

«رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهوری ترکیه، نیز در این نشست در خصوص وقوع بحران اقتصادی در آن افغانستان هشدار داد.

رئیس جمهوری ترکیه در ادامه تحولات افغانستان را نگران کننده دانست و خاطرنشان کرد: کاخ سفید همه گروه‌های تروریستی منطقه از جمله داعش و «پ ک ک» را آموزش داده و مسلح می‌کند و برای ایجاد ناامنی، تجهیزات و ابزارهای تروریستی در اختیار این گروه ها قرار می‌دهد، به همین دلیل همکاری مشترک برای برقراری صلح در منطقه را ضروری می‌دانیم.

«امامعلی رحمان» رئیس جمهوری تاجیکستان نیز در این اجلاس گفت: همه اقوام و گروه‌ها باید در دولت افغانستان حضور داشته باشند و دولت این کشور نماینده تمامی اقوام و طوائف این کشور باشد.

وی با اشاره به تحولات اخیر افغانستان تاکید کرد: ناامنی در این کشور به ضرر منطقه و کشورهای همسایه افغانستان است به همین دلیل نگران آینده این کشور هستیم و همه باید تلاش کنیم اقوام و گروه‌های مختلف مردم در آسایش در این کشور زندگی کنند.

«عارف علوی»، رئیس جمهوری پاکستان نیز در سخنرانی خود به اوضاع افغانستان اشاره کرد و گفت: کلید ارتباطات منطقه‌ای در گروی صلح در افغانستان است. امروز پس از ۴۰ سال جنگ در افغانستان به پایان رسیده است اما یک بحران انسانی و سایه فروپاشی اقتصادی بر سر مردم آن سنگینی می‌کند.

رییس جمهوری پاکستان خواستار نقش آفرینی جهان اسلام از جمله اعضای سازمان اکو برای جلوگیری از فاجعه انسانی در افغانستان شد که می تواند هرج و مرج، درگیری و تهدید تروریسم را در این کشور احیا کند.

وی تاکید کرد: دارایی های مسدود شده افغانستان باید برای کمک به کاهش رنج مردم این کشور آزاد شود.

گفتنی است افغانستان پس از پیوستن به سازمان اکو، همه‌ساله در نشست‌های آن حضور داشت. این در حالی است که در سال جاری به سبب تحولات فعلی در این کشور، پانزدهمین نشست اعضای این سازمان بدون حضور نماینده رسمی افغانستان برگزار شد.

در پایان می توان گفت منابع و ظرفیت‌های گسترده اقتصادی به ویژه در بخش‌های معدن، نفت و گاز و گردشگری کشورهای عضو سازمان اکو سرمایه ارزشمندی را دراختیار این سازمان مهم اقتصادی منطقه قرار داده است.
از طرفی جمهوری اسلامی ایران به دلیل داشتن مرز زمینی با ۵ کشور عضو اکو و دارا بودن موقعیت استراتژیک جغرافیایی برای برقراری اتصال با سایر اعضا و به آب‌های بین‌المللی و همچنین به دلیل استقرار دبیرخانه دائمی اکو در تهران از موقعیت محوری در این سازمان برخوردار است.

ایران با همکاری‌های صنعتی، اقتصادی و تجاری خود و با ارجحیت علمی که در منطقه دارد، می‌تواند قدم‌های خوبی در توسعه روابط اقتصادی با این کشورها بردارد و بخش مهمی از حجم تجارت خود را به این کشورها اختصاص دهد.