تحریم / سکانس حذف اپلیکیشن‌ها از فروشگاه‌های اینترنتی ! آیا با آمدن بایدن این روند شکل دیگری به خود می گیرد؟!

به گزارش خبرگزاری ها توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های ایرانی از آمار ۴۸۰ اپلیکیشن در سال ۱۳۹۲، به بیش از ۲۵۰ هزار اپلیکیشن رسیدند؛ که بیش‌تر آن‌ها توسط بیش از ۱۵۰۰ تیم استارت‌آپی طراحی و تولید شدند و البته در مسیر توسعه، باید موانعی از جمله ایستادگی با تحریم‌های آمریکا که تاکنون بارها منجر به حذف این اپلیکیشن‌ها از مارکت‌های خارجی شده  اند پشت سر بگذارند.

پس از مدت کوتاهی از حضور ترامپ، او از برجام انصراف داد واعمال تحریم‌های بیشتری علیه ایران صادر کرد. در طول سه سال اخیر شرکت های مختلفی دسترسی کاربران ایرانی را به پلتفرم‌های خود قطع کردند اما تلاش اپل اثر بخشی بیشتری داشت.  شرکت اپل در گام اول، به تبعیت از تحریم‌ها، برنامه‌های ایرانی را از اپ‌استور خارج کرد که مشکلات زیادی برای توسعه‌دهندگان و همچنین کاربران ایرانی داشت.

درحالی که پس از امضای برجام حتی شایعات تاییدنشده‌ای درباره حضور رسمی اپل در ایران همبه گوش می رسید ، با انصراف امریکا از برجام و تحریم های مجدد این کشور علیه ایران، شرکت‌های فناوری بیش از همیشه سعی کردند از کاربران ایرانی دور شوند.  برنامه‌های ایرانی از اپ استور حذف شدند و استفاده از «گواهی توسعه‌دهنده سازمانی» محدود شد و نتیجه‌ای جز عدم امکان اجرای اپ‌های ایرانی روی محصولات مجهز به سیستم عامل iOS نداشت و توسعه‌دهندگان نتوانستند برای اپ‌های خود در اپ‌استور به‌روزرسانی منتشر کنند.

شرکت‌های خارجی و فروشگاه‌های آنلاین آمریکایی با اپلیکیشن‌های ایرانی از حدود سه سال پیش  نبرد خود را آغاز کردند؛ زمانی که اپل فقط چند ماه پس از گشودن فروشگاه آنلاین خود به اپلیکیشن‌های ایرانی در سپتامبر ۲۰۱۶، با دستور دونالد ترامپ، رییس‌ جمهورآمریکا برای تحریم علیه ایران، برخی اپلیکیشن‌های ایرانی را از اپ‌استور حذف کرد و البته محمدجواد آذری جهرمی ـ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ـ اعلام کرد حذف برنامه‌های ایرانی از اپ‌استور را به‌طور قانونی پیگیری می‌کند.

در آن زمان حتی برخی از فعالان حوزه فضای مجازی و توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های ایرانی با ارسال نامه‌ای رسمی از تیم کوک -مدیرعامل اپل- درخواست کردند که این اقدام را توقف کنند. در این نامه صدها برنامه‌نویس مستعد iOS در ایران باعث شده‌اند که اپلیکیشن‌های موفق زیادی در اپ‌استور قرار بگیرند اما متاسفانه ما همیشه با مشکلاتی در استفاده از اپلیکیشن‌های بین‌المللی و حتی داخلی از طریق اپ‌استور روبه‌رو می شویم. خطای 1009 یکی از بزرگترین و ملموس ترین این مشکلات است که زمان طولانی باعث آزار کاربران ایرانی شده و اغلب از هرگونه فعالیت کاربران ایرانی جلوگیری می‌کند.

معظل حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از اپ‌استور کاملا حل نشده بود که گوگل نیز به فاصله‌ی دو هفته پس از اپل و در اقدامی ، نرم‌افزارهای ایرانی را از گوگل‌پلی -فروشگاه آنلاین نرم‌افزارهای اندرویدی- با توجیه مشابه تحریم‌های دولت آمریکا علیه ایران حذف کرد. جهرمی در واکنش به این موضوع نیز اظهار کرد: در دنیا نظام‌هایی  وجود دارد تا در جهت رفع وابستگی مطلق به اندروید و گوگل صورت بگیرد که ما آن را در دستور کار خود قرار دادیم. اما این موضوع بسیار استراتژیکی است و نمی‌شود در یک‌ شب در مورد آن تصمیم‌گیری کرد.

به دنبال حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از اپ‌استور، بعضا شرکت‌ها و اپلیکیشن‌های ایرانی برای دور کردن این محدودیتِ ایجاد شده، سراغ استفاده از اکانت‌های اینترپرایز (Enterprise) رفتند و این روش تا چند ماه طول کشید تا جایی که این بار فعالیت حساب‌های سازمانی شرکت‌ها هم غیرفعال و استفاده از آن‌ها در گوشی‌های آیفون حذف شد تا امکان استفاده از اپلیکیشن‌های ایرانی در این گوشی‌های غیرممکن شود و توسعه‌دهندگان ناچار به تغییر این اکانت‌های اینترپرایز در مدت‌های زمانی کوتاه باشند.

و البته سازمان فناوری اطلاعات درباره اقدامات لازم برای رفع این مشکل، به پتانسیل‌های قانونی موجود در عرصه بین‌المللی اشاره کرده است و اما پس از آن امیر ناظمی، رئیس این سازمان درباره موانع شکایت از اپل گفت: معضل این است که دولت نمی‌تواند از یک شرکت شکایت کند، بلکه شکایت باید از طرف شرکت دیگر یا یک شهروند باشد. زمانی‌که سامسونگ به مارکت داخلی ما گارانتی نمی‌داد، شکایت کردیم که البته مدتی طول کشید اما بالاخره انجام شد. این بدین خاطر است که سامسونگ در ایران شرکت و واردکننده رسمی و کانال ارتباطی دارد اما اپل در ایران نمایندگی رسمی ندارد که بتوانیم مذاکره کنیم.

امروز استارت‌آپ‌های ایرانی برای رساندن سرویس‌های خود به چند میلیون مشترک آیفون در ایران با مشکلات بسیاری روبرو هستند و هزینه‌های کلانی می‌پردازند تا از روش‌های مختلف بتوانند دانلود مستقیم (روش سازمانی) را مهیا کنند یا از سوی دیگر کاربران ملزم می‌شوند با پرداخت هزینه‌هایی به استورهای ایرانی، به اپ‌ها دسترسی داشته باشند. 

البته با آغاز ریاست جمهوری جو بایدن که پس از ترامپ این جایگاه را بر عهده گرفته، شاید این روندها شکل دیگری به خود بگیرد. دونالد ترامپ و جو بایدن نه تنها از دو حزب متفاوت هستند، بلکه در بسیاری از زمینه‌ها نیز دیدگاه مختلفی دارند و احتمال بازگشت امریکا به برجام یکی از احتمالاتی است که وجود دارد که شاید بتواند سرنوشت متفاوتی را برای شرکت‌های فناوری در ایران هم رقم بزند.