شرايط و وظايف رئيس‌جمهور براساس قانون اساسى

همه اتباع لهستان که به سن ۳۵ سالگى رسيده باشند مى‌توانند پس از جمع‌آورى يکصدهزار امضاء از اتباع کشور خود را براى انتخابات رياست جمهورى نامزد نمايند. رئيس‌جمهور لهستان براساس آراء مستقيم مردم و براى مدت ۵ سال انتخاب مى‌گردد. قدرت رئيس‌جمهور در امور اجرايى اگرچه در مقام مقايسه با نخست‌وزير محدودتر است اما وى در مراحل قانونگذارى (امضاء لوايح مصوب پس از تأئيد نهايى آن توسط مجلس نمايندگان و سنا و انتصال رئيس دادگاه قانون اساسي) و اعمال سياست خارجى از نفوذ بالايى برخوردار است. يکى از اختبارات کليدى وى نصب نخست‌وزير و وزراء پس از مشورت با پارلمان است اما وى قادر نيست که درخواست استعفاء نخست‌وزير را مطرح نمايد. رئيس‌جمهور لهستان فرماندهى کل نيروهاى مسلح را برعهده داشته و اين قدرت را در زمان صلح از طريق وزير دفاع اعمال مى‌کند. رئيس‌جمهور همچنين سياست خارجى لهستان را هدايت نموده و اجراى آن را به وزير امور خارجه سپرده است. براساس قانون اساسى رئيس‌جمهور حق وتوى لوايح قانونى مصوبه پارلمان را دارد اما نمايندگان مجلس مى‌توانند با سه پنجم آراء خود، حق وتوى رئيس‌جمهور را ملغى نمايند.


رئيس‌جمهور همچنين قضاوت، سفرا، مقامات بلندپايهٔ ارتش را منصوب و رئيس بانک مرکزى را پس از تأئيد پارلمان معرفى مى‌کند. اگر پارلمان در تصويب بودجه کل کشور چهار ماه وقفه ايجاد نمايد رئيس‌جمهور اين قدرت را دارد که پارلمان را منحل و انتخابات زودرس پارلمانى را اعلام نمايد. اگر رئيس‌جمهور قانون اساسى را نقض نمايد و در اداره امور کشور جرمى را مرتکب شود با تصويب دو سوم آراى مجمع ملّى متشکل از اعضاء مجلسين سنا و نمايندگان، اين مجمع از دادگاه عالى دولتى درخواست مى‌کند تا رئيس‌جمهور را از مقام خود عزل و مجلس نمايندگان تا شروع انتخابات رياست‌جمهوري، فردى را جايگزين وى خواهد کرد.

انتخابات رياست‌جمهورى در لهستان

با تغيير نظام کمونيستى در لهستان و از سال ۱۹۹۰ ميلادى تا کنون ۳ بار انتخابات رياست‌جمهورى در لهستان برگزار گرديده است. در اولين انتخابات رياست‌جمهورى در سال ۱۹۹۰ ميلادى که رقابت شديدى بين دو تن از اعضاء بلندپايهٔ اتحاديهٔ همبستگى (لخ‌والسا و تادئوش مازوويتسکي) و يان تيمنسکى يکى از لهستانى‌هاى مقيم کانادا برگزار گرديد. در دور اول انتخابات بدليل اين که هيچکدام از نامزدهاى انتخاباتى نتوانستند بيش از ۵۰ درصد آراء را بدست آورند آقايان والسا و تيمنسکى به دور دوم انتخابات راه يافتند. لذا طى رقابت فشرده بين اين دو نفر، لخ‌والسا توانست با کسب ۶۶ درصد اکثريت آراء را بدست آورده و بعنوان اولين رئيس‌جمهور لهستان غيرکمونيست برگزيده شد. در دومين انتخابات رياست جمهورى در سال ۱۹۹۵ ميلادى تعداد زيادى از احزاب موجود در صحنهٔ سياسى نامزدهاى خود را براى شرکت در انتخابات معرّفى نمودند. اما به‌دليل اين که هيچکدام از نامزدها نتوانستند بيش از ۵۰ درصد آراء را به‌دست آورند لذا در دور دوم رقابت اصلى بين لخ والسا رئيس‌جمهور وقت و آلکساندر کواشنيفسکى رهبر اتحاديهٔ چپ دمکراتيک بود که کواشنيفسکى توانست با کسب ۵۲ درصد آراء در اين مرحله بعنوان دومين رئيس‌جمهور لهستان بگزيده شود.


در سومين انتخابات رياست‌جمهورى در سال ۲۰۰۰ ميلادى آقاى آلکساندر کواشنيفسکى رئيس‌جمهور وقت که در سال ۱۹۹۵ ميلادى توانسته بود در دور دوم و با ۴ درصد اختلاف نسبت به رقيب خود آقاى لخ‌والسا بعنوان رئيس‌جمهور انتخاب گردد توانست طى سال‌هاى ۲۰۰۰-۱۹۹۶ ضمن عضويت لهستان در ناتو، پذيرش مقدماتى در اتحاديه اروپا، گرمى بخشيدن به روابط با روسيه - که در دوران والسا از سردى و رکود زيادى برخوردار بود - روابط با واتيکان را که معتقدان به کاتوليک در آن زمان - با روى کار آمدن وى بعنوان يکى از کمونيست‌هاى سابق - از سردى آن در آينده خبر مى‌دادند، توسعه دهد و اين بار با کسب ۹۲/۵۳ درصد آراء در دور اول انتخابات، مجدداً به‌عنوان رئيس‌جمهور کشور انتخاب گردد. در انتخابات فوق کانديداهاى راستگرايان آقاى آندژه اولخوفسکى با ۱۷ درصد و مژاژلفسکى با ۵/۱۵ درصد در رده‌هاى بعدى قرار گرفتند. براساس آمارهاى اعلام شده ۲۹ ميليون از ۳۹ ميليون نفر جمعيت لهستان واجد شرايط رأى دادن بودند که بيش از ۶۰ درصد افراد واجد شرايط در انتخابات رياست جمهورى شرکت کردند.


با توجه به تأئيد انتخابات توسط کميسيون ملى انتخابات لهستان در روز نهم اکتبر و اعلام پيروزى آلکساندر کواشنيفسکى در انتخابات رياست جمهورى لهستان روز ۲۳ دسامبر سال ۲۰۰۰ ميلادى وى طى مراسمى در پارلمان ضمن اداء سوگند دور دوم مسئوليت خود را آغاز کرد.

بيوگرافى رئيس‌جمهور لهستان

آلکساندر کواشنيفسکى در ۱۵ نوامبر ۱۹۵۴ ميلادى در يک خانواده پزشک در شهر بيلوگرادBilograd - شمال لهستان - متولد شد. وى پس از شروع تحصيلات در رشته اقتصاد دانشگاه گدانسگ به عضويت حزب کمونيست لهستان درآمد. پس از اتمام تحصيلات، حرفهٔ روزنامه‌نگارى را پيشه کرد و توانست به مقامات بالايى حزبى دسترسى پيدا کند. در سال ۱۹۸۵ بعنوان وزير ورزش و جوانان در سال ۱۹۸۸ به عنوان رئيس‌کميته ملى المپيک لهستان برگزيده شد. لذا حضور مؤثر وى در حزب متحده کارگران لهستان باعث گرديد تا در سال ۱۹۸۹ در مذاکرات موسوم به ميزگردRound Table درخصوص انتقال صلح‌آميز از سيستم کمونيستى به دمکراسى حضور فعّال داشته باشد. در اوايل دههٔ ۱۹۹۰ ميلادي، سياستمدارات چپگرا با تقليد از احزاب سوسيال دمکرات اروپا، حزب سوسيال دمکراسى را تأسيس و رهبرى اين حزب را کواشنيفسکى عهده‌دار گرديد.


اين واقعه ‌نگرانى‌هايى را در اروپا بخاطر روى کار آمدن مجدد کمونيست‌ها بر اريکهٔ قدرت بوجود آورد. کواشنيفسکى با توجه به پيروزى حزب وى و ديگر حزب چپگرا موسوم به دهقانان و اتحاديه کار در انتخابات پارلمانى ۱۹۹۳، از قبول مسئوليت رياست مجلس نمايندگان و نخست‌وزير امتناع و خود را براى انتخابات رياست‌جمهورى سال ۱۹۹۵ آماده نمود. وى ضمن تقليد از تبليغات انتخابات رياست‌جمهورى غرب و استفاده از رسانه‌هاى گروهى توانست رقيب جدى خود لخ‌والسا که رئيس‌جمهور و از پيشتازان مبارزات ضدکمونيستى و از حمايت کليسا برخوردار بود را شکست دهد. وى در طول مبارزات انتخاباتى حمايت خود را از پيوستن لهستان به ساختارهاى غربى (ناتو و اتحاديه اروپا) اعلام و اين در صورتى است که والسا تصويرى از گذشته دردناک بازگشت به کمونيسم را در صورت روى کار آمدن مجدد کمونيست‌ها در اذهان عمومى جلوه مى‌داد.


در طول دوران ۵ ساله رياست‌جمهورى کواشنيفسکي، لهستان ضمن عضويت در ناتو، مذاکرات ثمربخشى را براى پيوستن به اتخاديه اروپا در سال ۲۰۰۴ انجام داده است. وى همچنين تلاش کرد تا به‌عنوان فردى مسالمت‌آميز روابط سرد با روسيه را گرمى بخشد و اوهام پيروان کاتوليک در مورد بازگشت الحاد به کشور را زدوده و روابط با واتکيان را توسعه دهد.