موقعيت جغرافيايى


قسمت اعظم شمال آفريقا را صحراى بزرگ دربر گرفته است. ولى در ميان صحرا و درياى مديترانه قطعه زمين باريکى وجود دارد که قابل کشاورزى است و اکثريت ساکنان کشورهاى اين منطقه را در خود جاى داده است. قسمت غربى شمال آفريقا را کوه‌هاى اطلس که موازى با ساحل هستند در بر مى‌گيرد. در قسمت شمال اين منطقه کوهى وجود ندارد و زمين‌هاى ساحلى صاف و مسطح هستند. آب و هواى اين منطقه مديترانه‌اى است اما ميزان بارندگى در اين منطقه در فصل زمستان کمتر از کشورهاى شمال درياى مديترانه است. به علاوه، تابستان اين مناطق نيز طولانى است. در شمال آفريقا صحرا به‌تدريج در حال گسترش است و اين نواحى هر روز بيشتر به سمت خشکى پيش مى‌رود. ۲۰۰۰ سال پيش مردم روم بيشتر مواد غذائى خود را از اين منطقه تأمين مى‌کردند. ولى اکنون بسيارى از سرزمين‌هاى سبز و حاصلخيز به صحرا مبدل شده است. در قسمت انتهاى شرقى ساحلى شمال آفريقا رود نيل وارد درياى مديترانه مى‌شود. آب رود نيل پس از حرکت به سمت شمال با گل‌ولاى زيادى به درياى مديترانه مى‌رسد، بيشتر گل‌و‌لاى در دريا انباشته مى‌شود و اين انباشته شدن پس از هزاران سال دلتاى خيلى بزرگى را به وجود مى‌آورد. مقدارى از گل‌ولاى نيز در طول ساحل نيل جائى‌که خاک بسيار حاصلخيز را تشکيل مى‌دهد ته‌نشين مى‌شود به اين سبب جمعيت در کنار دلتا و ساحل نيل نسبت به قسمت‌هاى ديگر اين منطقه بيشتر است. الجزاير در شمال آفريقا و در ميانه کرانه‌هاى جنوبى درياى مديترانه واقع شده است.


الجزاير از نظر وسعت و پهناورى نسبت به چند کشورى که در شمال آفريقا واقع گرديده‌اند، دومين کشور بزرگ آفريقا پس از کشور سودان مى‌باشد و دهمين کشور بزرگ دنيا است. اين کشور در همسايگى تونس، ليبي، مالي، موريتانى مراکش و صحراى غربى قرار دارد.


مساحت اين کشور معادل ۲،۳۸۱،۷۴۱ کيلومتر مربع مى‌باشد. فاصلهٔ شرق به غرب اين کشور ۲۴۱۴ کيلومتر و جنوب تا شمال آن ۲۰۹۲ کيلومتر و طول سواحل اين کشور با درياى مديترانه ۱۱۰۴ کيلومتر تخمين‌ زده شده است.


در مجموع از نظر حدود سرحدات داراى ۶۳۴۳ کيلومتر مرز بين‌المللى مى‌باشد. اين کشور با تونس ۹۶۵ کيلومتر و ليبى ۹۸۲ کيلومتر با مراکش ۱۵۵۹ کيلومتر و نيجر ۹۵۶ کيلومتر مالى ۱۳۷۶ کيلومتر، موريتانى ۴۶۳ کيلومتر و صحراى غربى ۴۲ کيلومتر مرز مشترک دارد.

عوارض طبيعى

کشور الجزاير از نظر اقليمى به ۳ ناحيهٔ متفاوت تقسيم شده است:


- بخش ساحلي: که به‌صورت جلگهٔ باريک و در عين حال حاصلخيز و داراى آب و هواى مديترانه‌اى و معتدل مى‌باشد. اين منطقه که حدوداً يک ‌ششم مساحت کل کشور را دربر گرفته است، همانند نوارى باريک که از شرق به غرب کشور که در حدود ۹۹۸ کيلومتر طول دارد، امتداد يافته است.


- فلات مرکزي: اين منطقه داراى فلات‌هاى مرتفع بوده که از نظر آب و هوائى منطقه‌اى نسبتاً خشک و داراى زمستان‌هاى سرد و تابستان‌هاى گرم مى‌باشد. ارتفاع آنها از سطح دريا تا ۳۵۰۰ پا بين تل اطلس و تل صحرائى قرار گرفته و پوشيده از درياچه‌ها و مرداب‌هاى نمک مى‌باشد. از نظر جمعيتى حدود يک و نيم ميليون نفر در اين مناطق زندگى مى‌کنند.


- ناحيهٔ صحرائي: اين منطقه بسيار خشک و سوزان و از جمله گرم‌ترين مناطق جهان محسوب مى‌شود. مساحت اين منطقه در حدود ۲،۱۷۱،۹۹۰ کيلومتر مربع مى‌باشد که ۸۶% درصد از کل کشور را دربر گرفته است.


در اين منطقه جمعيتى بسيار اندک و به‌صورت پراکنده زندگى مى‌کنند. اين قسمت از سرزمين متشکل از صخره‌هاى سنگى پوشيده از شن مى‌باشد، که به فلات‌هاى سنگى و صخره‌‌اى موسوم به حمادّه و شنزارهاى عرق کبير غربى و عرق کبير شرقى مى‌باشد. لازم به ذکر است که اين کشور داراى يک رودخانه طولانى به نام وادى الشلف يا الشليف مى‌باشد.


الجزاير داراى رودهائى به نام‌هاي، الصومام، الرومال، المبطوح، الهبره و تفنه مى‌باشند. از جمله مى‌توان به‌دو رود مزى و الابيضى که به سمت جنوب جارى‌ هستند و به درياچه‌هاى نمک مى‌ريزند اشاره نمود. از رودهاى فصلى ديگر نيز مى‌توان رودهاى سومان، راحمل، حبرا و تفنا را نام برد.

آب و هوا

شمال الجزاير که از جلگه‌هاى تل اطلس و ساحلى تشکيل شده‌اند، داراى آب و هوائى گرم و خشک با تابستان‌هاى گرم و خشک و زمستان‌ مرطوب و ملائم و در عين حال معتدل مى‌باشد.


در تابستان‌ها درجه حرارت در اين منطقه از ۲۴ درجه سانتى‌گراد تا ۲۶ درجه و در زمستان‌ها بين ۱۰ تا ۲۴ درجه سانتى‌گراد متغير است. در تابستان‌ها معمولاً درجهٔ دما تا ۳۸ درجه سانتى‌‌گراد نيز مى‌رسد. در منطقهٔ صحرا که داراى آب و هواى سوزان و خشک مى‌باشد. دماى هوا معمولاً به ۵۰ درجه سانتى‌گراد مى‌رسد.


بارندگى در الجزاير معمولاً از سمت غرب به شرق رو به افزايش و فزونى مى‌نهد، در منطقه شمال که از جلگه‌ها و منطقه تل اطلس واقع شده است بارندگى از غرب به شرق بوده و ميانگين سالانه (بارندگي) به ۳۸ سانتى‌متر (۴۰۰ ميلى‌متر) مى‌رسد. در منطقه فلات به ۴۰ سانتى‌متر مى‌رسد و همچنين در منطقه صحرائى بارش به کمتر از ۱۳۰ ميلى‌متر و در بعضى از نقاط به ۱۰ ميلى‌متر کاهش مى‌يابد.


در ارتفاعات مرتفعى چون القبائل در زمستان‌ها معمولاً پوشيده از برف مى‌گردد. همچنين، در منطقه تل اطلس زمستان‌ها سردتر از تابستان‌هاى گرم برخوردار مى‌باشد. و معمولاً بادهاى سوزانى نيز در آن منطقه مى‌وزد. در منطقه صحرا اينگونه بادها محسوس‌تر و ملموس‌تر است که به شهيلى موسوم است.


اين بادها در فلات‌هاى مرتفع اين کشور ۴۰ روز و در نواحى ساحلى ۲۰ تا ۳۰ روز متفاوت است وزيده که به باد رسام يا سموم معروف است که با گرد و خاک‌هاى فراوان همراه است. لذا اين بادها در وضعيت آب و هوائى تغييراتى ايجاد کرده و دماى هوا را به ۴۰ درجه رسانده و به گياهان و محصولات نيز صدماتى را وارد مى‌سازد.


تعداد جمعيت چند شهر بزرگ در سال ۲۰۰۰ به اين شرح است.


- شهر اران (Oran) بيش از يک ميليون نفر


- شهر قسنطينه (Constantine) بيش از۷۵۰،۰۰۰ نفر


- شهر تيزى اوزو (Tizi - Ouzou) بيش از ۳۵،۰۰۰ نفر