در مقدمه کتاب به زندگی و چند و چون آثار 'گوگول 'اشارتی شده از جمله خاطر نشان گردیده که با وجود تنوع بسیار در قصه‌های گوگول, دو نکته در آنها اشتراک دارد' :نخست این که تضاد بین 'واقعیت و رویا 'را آشکار می‌کنند که خصیصه رمانتیک این قصه‌هاست و دوم عریان کردن جو حاکم بر پایتخت در دوران سلطنت نیکلای اول است .'در بخش آغازین کتاب, همچنین مقاله 'قصه‌نویسی در روسیه و قصه‌های گوگول 'از بلینسکی, و نوشته کوتاه 'نامه‌ای از سن پترزبورگ ' از ایوان تورگینف ـ در مرگ گوگول ـ به چاپ رسیده است .هشت داستان کوتاهی که در این مجموعه به فارسی ترجمه شده عبارت‌اند از' :یادداشت‌های یک دیوانه', 'بولوار نیفسکی', 'دماغ', 'شنل', 'کالسکه', 'ماجرای نزاع ایوان ایوانوویچ و ایوان نیکفیورویچ', 'مالکین قدیمی 'و 'ایوان فیودوروویچ اشپونکا و خاله‌اش .' داستان اول (یادداشت‌های یک دیوانه) توصیف برجسته‌ای است از روح مالیخولیایی کارمندی دون پایه که به دختر رییس خود دل می‌بندد, اما از جانب وی طرد می‌شود . از این رو, او خود را با این خیال موهوم تسکین می‌دهد که دختر واقعا او را دوست دارد و به تدریج که بیشتر دستخوش اوهام می‌شود, گمان می‌کند که سلطان اسپانیا گشته و تخت و تاج آن را مسئله قدرت اهریمنی که در این اثر پیش کشیده شده بعدها تقریبا در همه آثار گوگول به نحوی تجلی پیدا می‌کند .