نویسنده به منظور بررسی کارنامه‌ی سیاسی قائم مقام فراهانی و شناسایی شخصیت او، ابتدا به اختصار در باب اوضاع جهان و ایران در سال‌های آغازین قرن نوزدهم میلادی بحث می‌کند؛ سپس زندگانی سیاسی میرزا بزرگ قائم مقام اول را بررسی نموده و در مناسبت‌هایی خاص از نام و عملکرد میرزا ابوالقاسم قائم مقام ثانی یاد می‌کند. اما در بخش‌های اصلی، ساختار حکومتی ارزیابی و بررسی می‌شود که معمار آن میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی است و طی آن چهره‌ی سیاسی قائم مقام فراهانی و عملکرد او تشریح می‌گردد. متن عهدنامه‌ی گلستان و عهدنامه‌ی تجارتی ترکمان‌چای، و قصیده‌ای از قائم مقام در پیوست کتاب آمده است. گفتنی است قائم مقام (1193 - 1251 هـ ق) از رجال و وزرا و سیاستمداران بزرگ اوایل عهد قاجاریه و پسر قائم مقام اول بود که در سال 1226 هـ ق به وزارت عباس‌میرزا ولیعهد رسید. حل و عقد امور دستگاه ولیعهد بسته به رای و تدبیر او بود. از مهم‌ترین کارهای سیاسی قائم‌مقام مخالفت وی با جنگ ایران و روسیه، کوتاه کردن دست شاهزادگان در امور جاری کشور، و تدوین عهدنامه ترکمن‌چای است که برای این کار بر او خرده گرفته‌اند. اثر مشهور او 'منشات' است که علاوه بر آن اشعاری چند از وی باقی است. قائم مقام سرانجام به سعایت دشمنان، به ویژه حاجی میرزا آقاسی، معزول و محبوس شد و عاقبت به قتل رسید.