علوی در رمان 'پنجاه و سه نفر 'فراز و فرود زندگی برخی از انقلابیون چپ را که در سال 1316دستگیر و زندانی شده‌اند, به تصویر می‌کشد .ماجراهای رمان اغلب حول و حوش شخصیت دکتر تقی ارانی و یاران اوست .علوی پس از آشنایی با ارانی مسیر زندگی, خاصه روند نویسندگی‌اش عوض می‌شود .او طی بیست و نه فصل به هم پیوسته می‌کوشد تا رفتار زندانبانان را با محبوسین نشان دهد ; این که چگونه رنج می‌کشیدند, چطور واکنش نشان می‌دادند و تا چه اندازه مقاوم بودند .رمان بافت روایی ـ داستانی دارد و بر این اساس یکپارچه داستان نیست .پاره‌ای از روایات, وصف‌الحال شخصی زندانیان است و پاره‌ای روایات تاریخی و مستند .علوی درباره کتابش می‌گوید' :من می‌خواهم پیچ و مهره اجتماع دوره سیاه را به طور بارز به خوانندگان نشان دهم .اگر من موفق شوم که حادثه 53نفر را به طوری که در حقیقت بوده, و وقایعی را که اطراف آن رخ داده, چنانکه شاید و باید, شرح دهم گمان می‌کنم توانسته‌ام اوضاع اجتماعی ایران را در این بیست ساله اخیر تشریح کنم .'
