کتاب حاضر در برگیرنده مقالات, یادداشت‌ها و خاطرات نگارنده ـ حمیدرضا جلایی‌پور ـ در روزنامه جامعه, توس و نشاط است .مضمون اصلی این یادداشت‌ها درباره جنبش مدنی و اصلاحی ایران پس از دوم خرداد 1376است که با نگاهی جامعه‌شناسانه تجزیه و تحلیل شده است .در مقدمه کتاب تحت عنوان((فهم)) جنبش مدنی دوم خرداد بر پایه متغیر روشنفکری دینی, آن هم از چشم‌اندازی بیست ساله بررسی می‌شود . در بخش اول, چگونگی شکل‌گیری روزنامه((جامعه)) تشریح می‌گردد و در پی آن, به این سوال پاسخ داده می‌شود که چرا نگارنده به‌رغم آن که سابقه فعالیت روزنامه نگاری نداشته به این حرفه روی آورده است .در بخش دوم و سوم یادداشت‌های روزنامه‌های جامعه و توس آورده شده که عمدتا به مسائل حساس یک ساله اول پس از دوم خرداد اختصاص دارد .بخش چهارم مربوط به دوران زندان و تعطیلی روزنامه است .در این بخش مسائل دوران زندان, بازجویی‌ها, ارزیابی نگارنده از روزنامه‌های جامعه و توس, دیدگاه گردانندگان روزنامه درباره مسائل اساسی جامعه مطرح شده است .بخش پنجم حاوی یادداشت‌هایی است که تا زمان توقیف در روزنامه نشاط (14/6/78) به چاپ رسیده است .در پایان نیز ماحصل دو سال تلاش اصلاح‌طلبان در جامعه با عنوان((نتیجه‌گیری)) به رشته تحریر درآمده است .در ابتدا سعی شده کلیه یادداشت‌های که در هر بخش, توضیحی درباره نکات و اخباری که در پس پرده این یادداشت‌ها وجود داشته ذکر شود .