'ممفورد 'ـ مورخ و جامعه‌شناس فقید آمریکایی ـ مباحث کتاب را با تشریح سیر تکوین و تطور جامعه انسانی از حالت نطفه‌ای, آغاز می‌کند, سپس موضوع شکل‌گیری جوامع شهری در این منطقه را پی‌می‌گیرد .وی به همین منظور, ابتدا وضعیت تمدن از بین‌النهرین و مصر و یونان را بررسی می‌کند ;آن‌گاه احداث جوامع کوخ‌نشین و کلنی‌های مربوط به آسیای صغیر, اروپا و سرزمین روم غربی را شرح می‌دهد .نویسنده جامعه مدنی را از دو بعد, 'ظرف و مظروف 'بررسی می‌کند .بحث‌های پایانی کتاب یکپارچه به ظرف یا پوسته تمدن اختصاص دارد .این کتاب در هجده بخش فراهم آمده که برخی عناوین آن عبارت‌اند از' :پناهگاه', 'شکل‌گیری شهر', 'شکل‌ها و الگوهای نیابی', 'ماهیت شهر کهن', 'شهروند در برابر شهر آرمانی', 'استبداد و مدنیت هلنیستی', 'از بزرگ شهر تا شهر مردگان', 'صومعه و جامعه', 'گسیختگی سده‌های میانه', 'درباره خودنمایی و پایتخت', 'گسترش بازرگانی و ازهم پاشیدگی شهری', 'حومه شهر و ورای آن', 'افسانه کلان شهر 'و 'نگاه به گذشته و دورنمای آینده', کتاب شناسی, و فهرست اعلام در پایان کتاب درج گردیده است .