کتاب حاضر تحقیقی است درباره‌ی جنبه‌های مختلف سه کتاب حدیثی از اولین مجموعه‌های حدیثی شیعه اثنی‌عشری که عبارت‌اند از: 1- 'المحاسن' برقی (درگذشته 274 - 280 / 94 - 887 م.) 2- 'بصائر الدرجات' صفار قمی (درگذشته 290 / 3 - 902 م.) که هر دو رقم اواخر قرن سوم/ نهم فراهم آمده، 3- الکافی فی علم الدین' کلینی (329 / 1 - 940) که در بغداد اوایل قرن چهارم گردآوری شده است. نویسنده متون یاد شده را با توجه به اهمیت هر یک به طور مجزا و محیط مختلف دوران حیات مولفان آن‌ها با گذشت بیش از هفت دهه از غیبت امام دوازدهم در سال 260 / 4 - 873 بررسی نموده است. نخستین فصل‌های کتاب، بررسی اوضاع سیاسی ـ اجتماعی و شرایط روحی ـ معنوی ـ فکری شیعه ـ به ویژه شیعه امامیه ـ است؛ یعنی وضعیتی که در سده‌ی سوم/ نهم در بغداد و شهرهای ری و قم در ایران به وجود امد. فصل‌های بعدی کتاب، مقایسه‌ای است بین اسناد و مفاد احادیث 'محاسن'، 'بصائر الدرجات' و 'کافی'، با تاکید به این که دو کتاب اول تحت تاثیر شدید این دوره و محصول موقعیت آن زمان بوده‌اند.