در پژوهش حاضر مبانی و خطوط کلی تاریخ اجتماعی ایران در پنج بخش شرح و ارزیابی شده است .نگارنده در بخش اول 'خصوصیات عمومی جوامع ایرانی پیش از تاریخ 'را برشمرده و موضوع 'آمدن آریاها به فلات ایران 'را مطرح می‌سازد .وی در بخش دوم با عنوان 'حضور در تاریخ 'دو نکته را ارزیابی می‌کند1 :ـ تشکیل دولت, 2ـ پیدایش ملت .در بخش سوم 'شکل‌پذیری تاریخی اجتماعات ایرانی 'بررسی و تحلیل می‌شود که از چهار مبحث تشکیل یافته است1 :ـ روابط مبتنی بر ارزش‌های مشروع اجتماعی ; 2ـ مناسبات ناشی از شکل‌گیری تطابق اجتماعی (شامل چهار فصل :روستا و مشخصه‌های فرهنگی آن, زندگی و فرهنگ شهری, نمودهای حیات عشایری, و تاثیر موقع جغرافیایی) ; 3ـ روابط مبتنی بر ادغام‌پذیری اجتماعی (متشکل از سه فصل :فرضیات, نهاد خانواده و طبقات اجتماعی)4 ;ـ روابط مبتنی بر جهت‌گیری اجتماعی (متضمن شش فصل :مفروضات, سازمان سیاسی, مشروعیت سیاسی ـ اجتماعی حکام, نوع حکومت, جایگاه حکومت در جامعه, و روابط شاه با جامعه) .بخش چهارم ذیل دو فصل به بررسی مقاومت‌های ملی اختصاص دارد1 :ـ مبارزه‌های فرهنگی, 2ـ تلاش‌های سازمان یافته اجتماعی (شامل' :عیاران ' و 'خانقاه‌ها و مجامع اهل طریق .('نویسنده در بخش پنجم 'خصوصیات فرهنگ و تمدن ایرانی 'را برمی‌شمارد .فهرست اعلام, نمایه‌های مختلف و فهرست منابع پایان بخش کتاب است .