نگارنده به منظور بررسی عوامل موثر بر افت تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه, 'عوامل فردی' و 'عوامل خانوادگی را از دلایل اصلی افت تحصیلی در دوره یاد شده می‌داند و براساس آن, عواملی را در زیر مجموعه 'عوامل فردی' و 'عوامل خانوادگی' مطرح می‌سازد که از آن جمله‌اند: کمبود انگیزه در دانش آموزان برای حضور در کلاس, ضعف زیر ساخت‌های بنیه علمی دانش آموزان, واکنش‌های ناشی از دوره بلوغ, پیدایش تعارض‌های مربوط به انتخاب رشته تحصیلی, ضعف دانش آموزان در توسعه و تنظیم روابط اجتماعی, ناتوانی در به کارگیری مهارت‌های ارتباطی, عدم تسلط به مهارت‌های مطالعه و پژوهش و نگارش, عدم شناخت مشاغل موجود در جامعه و مشاغل مورد نیاز جامعه, چند پیشه بودن بسیاری از والدین, مشکلات اقتصادی خانواده‌ها, شرایط نامناسب فیزیکی و روان برای مطالعه, روش‌های پی‌گیری امور تحصیلی دانش آموزان از سوی والدین آفت بی‌تحرکی و رفاه جویی, عدم شناخت والدین از اصول یادگیری, مشکلات ارتباطی بین اولیا و دانش آموزان, و نظایر آن. برای بررسی هر یک از عوامل یاد شده, نگارنده کار را به شیوه پژوهش در قالب نظر سنجی از 800 نفر ـ از مدارس مختلف استان فارس ـ انجام داده است. نتایج حاصل بدون تحلیل و تفسیر در پایان هر بخش آورده شده است.