نگارنده با اشاره به مسائل تاریخی, اجتماعی, و اهداف و وظایف آموزش و پرورش _ و گاه با استناد به اشعاری چند _ بر آن است وضع کنونی اموزش و پرورش را به تصویر بکشد و کاستی های آن را یادآور شود. وی بحث اصلی خود را با این موضوعات مطرح می سازد: همگانی نبودن آموزش و پرورش, محدود بودن فراگیری دانش, گریزان بودن شاگرد از مدرسه, تنبیه های جسمی و روحی, بدآموزی کتاب های درسی, و بی سرانجامی. در بخشی از کتاب آمده است: '... دستگاه فرهنگی کشور, جز این که فرزندان مستعد را از کار و کسب اجدادی بازداشته و از تعلیم ناهنجار و تربیت نابکار, عده ای را مختلس و استفاده جوی و متملق و بی ایمان و عده ای دیگر را محتاج و گدا و بیچاره بار آورده چه کرده است در این ستمگری های معنوی و گمراهی های فکری, ما معلمین, موثرترین عامل و برنده ترین سلاح بوده ایم که به نفع حکومت طلبان مستبد و سروری جویان ستمگر این فرزندان معصوم را بدان راهی که فرمان دادند, راندیم و درس فرمانبری و بندگی را به آنان آموختیم و روح آزاد منشی طبیعی را اندک اندک خفه کردیم و مغز آنان را از زیان بخش ترین مطالب انباشتیم, و خیره خیره, دانسته یا ندانسته. عمرشان را تباه ساختیم, چه خیانتی از این بالاتر از فواید اساسی تعلیم و تربیت, نمودن راه و روش زندگانی اجتماعی ملت ها و بیان اسرار تفوق و توضیح علل پیشرفت آنهاست. ما برای اجرای این وظیفه مقدس, نه تنها استفاده و مطالعه و اهتمام کافی نکردیم, بلکه از باز گفتن حقایق مسلم و مسائل پیش پا افتاده هم از جبن و ناجوانمردی, تن زدیم....
