نگارنده در کتاب حاضر در پی نشان دادن گوشه‌ای از سیر تاریخ سیاسی و اجتماعی و گوشه‌هایی از نقش و جایگاه فرهنگ و تمدن اسلامی در فرهنگ و تمدن جهانی است .در فصل اول این نوشتار اوضاع اجتماعی, سیاسی و فرهنگی کشورهای بزرگ در عصر بعثت تبیین شده است که عبارت‌اند از :ایران, امپراتوری روم شرقی (بیزانس), فرانسه, اسپانیا, مصر, قوم یهود, هندوستان, چین, ژاپن و عربستان .فصل دوم درباره اوضاع اجتماعی و سیاسی عصر حکومت امویان است .مطالب فصل سوم به دوران حکومت عباسیان و اوضاع سیاسی ـ اجتماعی آن عصر مربوط می‌شود .موضوع فصل چهارم اوضاع اجتماعی و سیاسی و فرهنگی ایران و سرزمین‌های شرقی پس از انقراض خلافت عباسی است که در آن چگونگی تشکیل دولت مغول, افشاریه و زندیه بازگو شده است .در فصل پنجم اوضاع سیاسی اجتماعی آناتولی پس از انقراض خلافت عباسی و ظهور امپراتوری عثمانی و اوضاع اجتماعی سیاسی آن بررسی شده است .فصل ششم نگاهی است به جوامع اسلامی در عصر حاضر (شامل کشورهای ایران, ترکیه, مصر, خاورمیانه عربی, سوریه, عراق, لبنان, عربستان, آفریقای شمالی, الجزایر, تونس, لیبی, شبه قاره هند, پاکستان, بنگلادش, اندونزی و مالزی, آسیای میانه, چین, آفریقای غربی و شرقی, سومالی, اتیوپی) .در این کشورها موقعیت اسلام و مسلمانان بررسی شده است .آخرین فصل کتاب مروری است بر سیر فرهنگ و تمدن اسلامی که این موضوعات را شامل می‌شود :علوم اعراب پیش از اسلام (ستاره شناسی, هوا شناسی, کهانه و عرافه, پزشکی, شعر, تاریخ) ;آموزش اسلامی و نهادهای آن (مسجدها, آکادمی‌ها, مدرسه‌ها, دانشکده‌های پزشکی) ; مواد درسی دانشگاه‌های اسلامی ;موزه‌های علوم عقلی, مراکز علمی سریانی, اسکندریه, ایران, هندوستان ;پیشرفت مسلمانان در علوم عقلی, علوم طبیعی, کیمیا, ریاضیات, نجوم, جغرافیا, فلسفه, ابونصر فارابی ;ابن مسکویه رازی ; ابن هیثم ;ابن سینا ;ابن باجه ;ابن طفیل ;ابن رشد ;هنر اسلامی ;انحطاط علم و تمدن در اسلام و علل آن .گفتنی است در پایان هر فصل منابع برای مطالعه بیشتر معرفی شده و صفحات پایانی به فهرست منابع فارسی, عربی و انگلیسی اختصاص یافته است .