این کتاب متضمن بیست مقاله است که در آن وجوه گوناگون از افکار و روحیات و اشعار سعدی بررسی شده است. اشعار سعدی و چگونگی پی بردن به رویدادهای واقعی زندگی او، سفرهای سعدی، تحصیل او در نظامیه، دیدگاه‌های سعدی در مسائلی چون دروغ مصلحت‌آمیز و درویشی و تصوف و عشق، ویژگی‌های غزل او، و ریشه‌های برخوردهای منفی با شعر او در دوران معاصر، مباحث اصلی کتاب هستند. و در پایان گزیده‌ی ترجمه‌ی آثار سعدی به زبان‌های اروپایی آورده شده است. به تصریح نگارنده: 'سعدی کمال‌گرا نبود و وعده‌ی هیچ بهشتی را در این دنیا نمی‌داد. در نتیجه در همه‌ی امور اهل اعتدال بود. نسبت به جهان‌ دیدی مثبت داشت و به هم‌نوعان خود که کم و بیش عاری از کمالند، خیلی سخت می‌گرفت. او مروج کوشش برای پیشرفت بود، نه منادی امید به کمال. عقیده داشت که همین زندگی با همه‌ی کمبودهایش ارزش زیستن دارد. اگرچه اصرار داشت که باید تا اندازه‌ی ممکن پاک بود و پاک زیست و برای دیگران نیز حق حیات قائل شد'.