کتاب حاضر 'حاوی شش گفتار است: گفتار اول، در خصوص تمدن اسلامی و تلاقی آن با سه دوره‌ی تاریخی غرب؛ سه گفتار بعدی درباره‌ی هویت ملی در ایران؛ و دو مقاله‌ی پایانی، تحقیقی است درباره‌ی انقلاب اسلامی، ماهیت آن و ارتباط آن با حوزه‌ی فکری و سیاسی مغرب زمین'. به تصریح نگارنده: 'آن چه روح مشترک این کتاب را شکل می‌دهد، زمینه‌ی مشترکی است از خودآگاهی تاریخی در ذهنیت ایرانیان که طی قرون متمادی، جلوه‌ای خاص یافته است، اما ساحت معنوی و خط سیر آن در تفکر، اجتماع، سیاست و حیات ملی ایرانیان، امری است که می‌توان در حق طلبی، عدالت‌خواهی و معنویت‌گرایی ایرانی دیده و تکامل آن را در طول تاریخ، بررسی کرد و این بستر فکری و زمانی را در سایه‌ی تشیع و ولایت امامان شیعه چنان ادامه داد که آرامش ناشی از آن را در همه‌ی عرصه‌های ملی در طول قرون اخیر، شاهد بود. بررسی و تاکید بر این ساحت معنوی و تکوین آن درسایه‌ی تشیع و رسوخ آن در کلیه‌ی شئون ملی ایران به اندازه‌ای است که شناخت ایران و ایرانی جز در چشم‌انداز آن امکان ندارد و از این رهگذر، مسائلی از قبیل 'بحران هویت ملی'، 'هویت سازی'، 'غرب شناسی'، 'غرب‌گرایی'، 'مدرنیته' و نظایر آن در شکل صحیح و نسبی معقول مطرح می‌شود و در معرض پرسش و بازشناسی عالمانه، قرار می‌گیرد'.
