این کتاب ترجمه‌ای است به قلم 'صادق هدایت' از دو متن 'زند و هومن یسن' و 'کارنامه اردشیر پاپکان'. کتابی که 'زند و هومن یسن' یا معمولا 'بهمن یشت' خوانده می‌شود, شامل یک رشته حوادثی است راجع به آینده ملت و دین ایران که اورمزد وقوع آنها را به زرتشت پیشگویی می‌کند. این پیش آمدها, هر کدام در دوره مشخصی اتفاق می‌افتد, دوره ماقبل آخرکه هنگام تاخت و تاز 'دیوان ژولیده موی از تخمه خشم' و اهریمن نژادان چرمین کمر است, قسمت عمده کتاب را تشکیل می‌دهد. در این دوره, زنگیان و آوارگان و فرومایگان سرزمین ایران را فرا گرفته, همه چیز را می‌سوزانند و می‌آلایند و تباه می‌کنند, تا آن جا که روستای بزرگ به شهر و شهر بزرگ به ده و ده بزرگ به دودمانی مبدل می‌شود و از آن دودمان بزرگ چیزی جز مشتی استخوان باز نمی‌ماند. این تغییرات قهقرایی نه تنها بر مردمان, بلکه بر جانوران و رستنی‌ها و عناصر طبیعت نیز طاری می‌گردد. در زمین و آسمان نشانی‌هایی نظیر پاره‌ای از نشانی‌هایی که در تورات و انجیل نیز آمده است پیدا می‌آید... اما ناگهان در امید باز می‌شود و کتاب با لحن خوشبین‌تری به پایان می‌رسد...'.