نگارنده در پژوهش حاضر کوشیده تا علل و عوامل بروز نابسامانی‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی را در عصر خلافت امام علی (ع) بر اساس گفتارهای آن حضرت در نهج‌البلاغه، ریشه‌یابی کند، نیز 57 سئوال فرعی را در این خصوص، مطرح می‌سازد. بر این اساس ابتدا نگاهی دارد بر روان شناسی و جامعه شناسی عصر گذار و بحران‌های دوره‌ی خلفا. در این فصل، با مباحثی نظیر 'جامعه‌ سازی و فرد سازی در عصر پیامبر'، 'ضرورت تربیت و حیاتی پس از رسول خدا'، 'مختصات حکومت و حاکم اسلامی پس از پیامبرگ و 'روان شناسی ابوبکر، عمر و عثمان'، 'اشاره می‌کند. وی در فصل دوم با عنوان 'جامعه شناسی و روان شناسی عصر خلفا و خلافت امام علی (ع)'، 'وضعیت سیاسی و اجتماعی به قدرت رسیدن امام علی (ع)'، 'مشکلات علی (ع) در مدیریت جامعه'، 'عزل و نصب‌های علی (ع)'، 'ریشه‌های دیرینه‌ی مخالفت با علی'، 'انگیزه‌های مشترک مخالفان عثمان و علی (ع)'، 'محورهای امنیت ملی در عصر خلفا و خلافت علی (ع)' و 'زمینه‌سازی تاریخی معاویه برای خلافت را مطرح می‌سازد'.