در آغاز کتاب به مقوله 'آمادگی دفاعی' در آرای برخی شخصیت‌های علمی, فرهنگی و سیاسی اشاره شده است. پس از آن, نیروی انسانی و سیاست دفاعی با سه مبحث: مزیت نیرو بر سلاح, نقش ایثارگران جوان, و نقش مستضعفین ایثارگر, بررسی و ارزیابی می‌شود. عوامل سیاسی و سیاست دفاعی عنوان بخش دیگر کتاب است که سه موضوع را دربر دارد: 1 ـ نقش رهبری و زمامداران, 2 ـ وظایف خاص زمامداران در زمینه آمادگی دفاعی, 3 ـ سیاست و ایثارگران. بحث پایانی کتاب, شناسایی عوامل اجتماعی و سیاست دفاعی است که در قالب این موضوعات مطرح گردیده است: اهمیت عصبیت و همبستگی اجتماعی, همبستگی دینی و عصبیت قومی, تاثیر عصبیت اجتماعی بر آمادگی دفاعی, و همبستگی اجتماعی در دفاع مقدس ایران. برای مثال, نگارنده خاطرنشان می‌کند: 'در زمینه استحکام و ثبات ایثارگران مردمی در جبهه‌های دفاع مقدس می‌توان گفت که علی‌رغم ضعف‌ها و کاستی‌های محسوس سازمان رزم و پیکره دفاعی جامعه, با تکیه بر انگیزه‌ها و عصبیت‌های بالای دینی و ملی که به صورت یکپارچه و همبسته در جریان انقلاب بروز یافته بود, جلوی هجوم گسترده و کلاسیک دشمن گرفته و به عقب رانده شد.... آسیب‌های همگونی عصبیت قومی و دینی و عوامل زایل کننده همبستگی اجتماعی و فرهنگ ایثارگری نیز به تدریج تا پایان جنگ قوت گرفت و تاثیرات منفی گوناگون بر استحکام و قدرت سازمان دفاعی و رزمی ایران بر جای گذاشت...'.